Kabanata Seven

Gaya ng sinabi ni Lita ay ngayon ang araw kung kailan ko kukunin ang k’wadernong ipinasadya ko kay Ginoong Huseng kaya nagpaalam ako kina Amang Don Raul at Inang Doña Celestina para pumunta ng bayan. Madali naman nila akong pinayagan ‘pagkat alam na nila na iyon din ang araw na pinag-usapan namin ng ginoo. Habang sakay ng kalesa ay pinagmasdan ko ang luntiang kapaligaran kung saan ang mga malalaking puno ang naroon at malawak na palayan na malayong-malayo sa nakasanayan kong lasangang puno ng mga gusali at sementadong bahay. Nakaka-refresh ng pakiramdam ang ganitong tanawin.

Muli kong nilanghap ang sariwang hangin at napangiti. “Ang sarap naman manirahan dito. Lahat ng malalanghap at makakain ay sariwa.”

“Binibini talaga, parang hindi ka na nasanay,” nakangiting sambit ni Lita.

If you only knew, Lita. Ito ang unang beses na makakalahanghap ako ng sariwang hangin sa tanang buhay ko. Hindi na lamang ako umimik at pinagpatuloy ako pagmamasid sa aming dinaraanan. Anong lugar na kaya ito? Hindi ko pa ito napupuntahan , ata? Imposibleng malaman ko ang mga lugar na ‘to kung malaki na ang ipinagbago ng mga lugar sa nagdaang mga taon.

“Lita, nasaan na ba tayo? Saan ba tayo papatungo?” tanong ko.

“Patungo tayo, binibini, sa plaza ng San Francisco de Malabon. Naroon ang tindahan ni Ginoong Huseng.” Sagot ni Lita ng buong linaw.

“San Francisco de Malabon?” kunot-noo kong sabi.

“Opo, binibini,” nakangiting sagot ni Lita.

Okay, we’re not getting to it. Tumawa na lang ako para hindi mahalata ang pagkawalang-alam ko sa kan’yang mga sinasabi. Hindi na ako umimik at hinitay na lamang na makarating kami sa sinasabi niyang San Francisco de Malabon. Halos kainin na ako ng antok dahil sa masarap na ihip ng hangin at sa tagal din ng aming biyahe. Tumigil ang sinasakyan naming kalesa sa tapat ng isang malaking simbahan.

“Narito na tayo, Binibining Helena,” saad ni Lita at inalalayan ako nito sa aking pagbaba.

“Ito na ba ang San Francisco de Malabon na sinasabi mo, Lita?” paninigurong tanong ko.

Tumango si Lita. “Opo, binibini.”

“E? For real?” bulalas kong sabi na mabilis na tinakpan ni Lita ang aking bibig.

General Trias Church na ‘to ngayon!

“Binibini, hinaan niyo po ang inyong boses,” mariing bulong ni Lita sa akin sabay alis ng kan’yang kamay sa aking bibig. “Nagkalat ang mga guwardiya sibil, pagnagkataong narinig ka nila na nagsasalita ng dayuhang lenggwahe maari ka nilang arestuhin,” seryosong wika ni Lita na bahagyang iginala ang kan’yang mga mata sa paligid.

“What? Bakit naman nila ako aarestuhin?” gulat at natataranta kong tanong kay Lita.

“Binibini, ang inyong boses.” Muling paalala ni Lita.

Napatakip ako ng aking bibig. Shit! Pahamak naman itong bibig na ito! Nasanay na kasi akong sumigaw lalo na kapag nasa emergency situation ang patient ko. Kung hindi ko lalakasan ang boses ko ay hindi sila makakawala sa kaba nila lalo na pag nasa alanganing situation na ang patient like it is about life and death situation. If they going to live or die in that cold operating table. Huminga ako nang malalim para ikumpas ang aking sarili.

“Sige, ipagpatuloy mo, Lita, ang iyong sinasabi,” wika ko sa mabini at mahinang boses.

“Gaya ng sabi ko, binibini, hindi ka maaaring magsalita ng dayuhang lenggwahe lalo na pag kayo ay nasa labas ng hacienda.”

“Bakit naman, Lita?”

“Ipapaliwanag ko, binibini, ngunit kailangan na nating maglakad nang hindi tayo paghinalaan ng mga guwardiya sibil.” Ani Lita at pinayungan ako. Humakbang siya pasulong kaya sumabay ako sa kan’ya. “Gaya po ng sinabi ko, mag-iingat po kayo sa inyong pananalita. Maaari ka nilang akusahan bilang isang rebelde o espiya dahil sa inyong paraan ng pagsasalita.” Panimulang saad ni Lita. “Tulad ko po, hindi rin nila maintindihan na ang inyong sinasalita at maaring isipin nila na isa ‘yong sekretong mensahe na inyong hinuhudyat sa iba niyo pang rebelde kung kaya po pakiusap lamang kumilos kayo ayon sa inyong katayuan, binibini,” paalala ni Lita.

Naningkit ang aking mga mata sa sinabi ni Lita. Grabe naman sila ang wild naman nilang mag-isip. Rebelde agad? Kailan pa gumamit ng salitang English ang mga rebelde? Sorry not offend anyone, but, Islamic group lang ang makagawa ng mga pagrebelde at pagbabalak ng mga pag-aklas na ‘yan. Hindi sa pagmamaliit sa kanila karamihan sa mga tulad nila ay walang ganong sapat na kaalaman sa English hindi man ilan ngunit nabibilang lang sa daliri ang may alam na sumasali sa pagiging rebelde. Iyan ay kung sa panahon ko pero kung pag-uusapan ang  panahon na ‘to napakaimposible. And I’m sorry, Lita, bear with me, please. I lived in L.A for half decade so you can’t blame me if I speak as the usual I used to. Matagal din akong hindi nakauwi sa Pilipinas kun’di sa mga librong pinapadala sa akin ni Lola Linda at kay Chyna maybe I’d totally forget how to speak in Tagalog.

Napabuntong-hininga ako at napaisip. Siguro nga kailangan ko ng matutunan kung paano ang tamang pagkilos at pananalita sa panahong ito lalopa’t hindi ko pa alam kung paano ako makababalik sa present. Hindi ko rin alam kung nasaan si Helena at kung bakit sa kinarami-rami ng taong maaaring ibalik sa panahon na ito ay ako pa. I don’t know the answers to all questions popping in my head. They are all why’s and how’s and it’s really frustrating. Sa lalim ng aking iniisip ay hindi ko namalayan na nakabunggo ako sa isang matigas na bagay dahilan para mawalan ako ng balanse at muntik nang matumba ngunit mabilis akong nasalo ng isang lalaki. Hindi ko maaninag ang kan’yang mukha dahil sa sinag ng araw na tumatama sa aking mga mata.

“Ayos ka lang ba, binibini?” tanong nito sa nakakaakit ng tinig.

Hindi ko magawang makasagot dahil sa labis na pagkahumaling ko sa kan’yang tinig.

“Binibini?” Muling sambit nito at dahan-dahan akong itinayo at doon ko lamang lubos na nakita ang kan’yang mukha.

“Binibini?”

Natauhan ako nang tawagin ako ni Lita. “Binibini, ayos ka lang ba?” tanong ni Lita.

Mabilis akong napalingon kay Lita. “Ayos lang ako, Lita.”

“Mabuti naman,” wika ng binata dahilan para maibalik ko ang aking tingin sa kan’ya. “Sa susunod, binibini, mag-iingat ka saiyong paglalakad,” wika nito at isa-isang pinulot ang mga batong nagkalat sa daan. Akmang tutulungan ko sana ito nang bigla akong hatakin ni Lita papalayo sa binata at nakita kong mabilis na lumapit ang dalawang guwardiya sibil sa binata at kinompronta ito. Sasagot pa lamang sana ito nang hampasin ito ng dalawang guwardiya sibil ng hawak nilang rifle dahilan para mapahalik ito sa lupa. Napasinghap ako sa labis na pagkabigla at akmang tatakbo sana papalapit sa binata ngunit pinigilan ako ni Lita at pilit na inalayo sa lugar kung saan pinagsisipa at hampas ito ng dulo ng mga baril nila.

“Lita! Bitawan mo ko! Kailangan kong tulungan---

“Binibini!” pagtawag sa akin ni Lita sa aking atensyon at huminga ng malalim. “Binibini, huwag.” Pakiusap ni Lita sabay iling.