"HOW'S the kitchen?" Tanong niya kay Pulahan habang nasa loob ng kanyang opisina dito sa resort. Ipinaikot ikot niya ang mga daliri sa tasang nasa kanyang harapan. Mainit pa ang kapeng laman nito kaya gustong gusto niya ang pakiramdam n'on."Ayon, hindi sila magkandaugaga dahil sa dami ng order ng mga turista. Balak ko silang tulungan kaya nagpunta ako dito para ibigay sa'yo itong mga dokumentong dapat mong ireview." May inilapag itong mga papeles sa harapan niya."Okay, you can go." Humigop siya ng kape.Tila may sasabihin pa ito ngunit napilitang tumalikod ng pagtaasan niya ng kilay. But Pulahan is Pulahan hindi makakatulog kapag hindi nailabas ang gustong sabihin ng matabil na bibig. Bumalik ito sa harapan niya."Sya nga pala, hindi mo ba babawiin iyong parusa mo kay Candros?" Seryosong tanong nito."No." "Kawawa naman 'yong bata halos umiyak na sa dami ng hugasin, 'yong mga daliri halos galusan na." Bakas ang pag-aalala sa b
ABALA SI TADEO sa pagtatali ng mga kalabaw sa lilim. Puno na naman ng putik ang katawan niya na siyang nakasanayan niya na rin. "Kuya Tadeo," tawag sa kanya. Ngumiti at kumaway siya kay Cathy. Halatang kalalabas lang nito sa eskwela. Nadadaanan ang sakahan pauwi sa bahay nito. Lumapit ang bata sa kanya. Malinis na malinis ang suot nitong uniporme, may mamahaling relo at bag. "Wala na ho ba kayong gagawin?"Pagkatapos itali ang huling kalabaw ay tumingin siya rito. "Magbibilang ako ng mga kaban ng palay na naani. Bakit nahihirapan ka ba sa assignment mo?"Agad naman itong umiling. "Nope. Gusto ko po sanang magpagawa ulit ng maikling tula.""Kailangan ba ulit sa eskwela niyo?" Ipinunas niya ang mga kamay sa bulsa. Nag-iwas ng tingin ang bata bago tumango. "Opo.""Anong paksa ngayon?"Napahawak ito sa baba habang nag-iisip. "Tungkol po sa pag-ibig.""Pag-ibig? Iyon din ang paksang ginawa ko ka
PAULIT ULIT ang paghinga ng malalim ni Tadeo habang papunta sa resort. Mahigpit niyang hawak ang folder ng kanyang presentation. Hindi na iyon kailangan tulad ng sabi noon ng kanyang amo pero hindi niya ito ipapakita. Ilang araw siyang nag-insayo at inalam ang lahat ng pasikot sikot sa pagsasaka mula sa pag-aararo hanggang sa pag-aani ng mga palay. Ang mga iba't ibang klase ng fertilizer na ginagamit nila at iba pang kagamitan. Pagkarating niya sa bungad ng resort parakiramdam niya ay gusto na lang niyang umuwi. Labis siyang kinakabahan, baka masapak na naman siya o punitin ang ginawa niyang presentation. Nakasalubong niya si Philip na bagsak ang balikat. Nanlaki ang mga mata nito pagkakita sa kanya. Humahangos itong lumapit. May iniabot na kapirasong papel. Napagtanto niyang cheque iyon na may one hundred thousand na nakasulat at may pirma ni Andrei. Nanlaki rin ang mga mata niya sa laki ng halaga. "Ano ito Philip? Bakit mo inaabot sa'kin?"
NAKARATING SI TADEO sa tarangkahan ng mga De Catalina. Pinapasok siya ng gwardiya. Dala dala niya pa rin ang basket ng prutas at bulaklak. Pinagpapawisan ang kanyang palad sa sobrang kaba, ngunit pinilit niya ang sarili. Sa kabila ng kaba may nag-uudyok pa rin sa kalooban niya na ibigay ang dala kay Andrei. Iniwan niya ang kabayo sa labas ng tarangkahan. "Kuya Tadeo, ang aga niyo po ata." Nakasalubong niya si Cathy.Ngumiti siya rito. "Gising na ba ang ate mo?"Nagtataka itong napatingin sa dala niya, ilang sandali pa napangisi ito. "Manliligaw ka ba kay Ate Andrei?"Napakamot siya sa batok, nahihiya siyang umamin sa bata. "Bibigyan ko lang sana ng prutas."Mas lalo itong lumapit sa kanya. "Alam mo kuya pwede kitang tulungan sa panliligaw."Nanlaki ang mga mata niya, bigla siyang naexcite sa sinabi nito. "Pa-Paano?"Sandali itong napaisip, napapalakpak ito. Humalukipkip sa harap niya. "Hindi ba magaling kang gumawa ng t
HINDI ALAM ni Andrei kung matutuwa o maiinis sa presensya ni Tadeo. Nagpapasalamat siya sa pagligtas nito sa kanya ngunit hindi sa mga ikinikilos nito. How would someone be patience like him. Kahit anong sabihin niya dito nakangiti lang ito. Ni hindi niya ito nakitang naoffend sa pagtataboy niya. Nang hawakan nito ang bewang niya para bumaba sa kabayo nagsimulang tumibok ng hindi normal ang puso niya. Halos manikip ang kanyang paghinga sa lakas n'on. Nakakabingi. Nakakapanibago. "Kaya niyo ho bang maglakad?" tanong nito. She cannot explain but she hates it when he talk to her with 'ho'. It's not a big deal, but for her it is. Kanina pa masakit ang hita at mga balikat niya dahil sa pagtama niya sa mga sangang nakaharang sa tinakbuhan ng kabayo sa kanya. Minumura niya pa rin hanggang ngayon ang kabayong 'yon. Balak niyang sa oras na maibalik ay ipapakatay niya. Hindi siya nagsalita. Kumikirot ang kanyang hita. Napahawak siya sa braso nang makaramdam ng likidong dumadaloy doon. Dahan
TAHIMIK SI TADEO na nakaupo sa ilalim ng ring. Hindi naman naging malala ang lagay niya nang bumagsak. Mabilis din siyang nagising mula sa pagkawala ng kanyang malay. Ginising siya ng galit na boses ni Andrei. Napahilot siya sa batok. Mabuti na lamang at hindi semento ang kinabagsakan niya kundi mga damo. May konting kirot siyang naramdaman, hindi na niya iyon ininda. Sanay na siya sa resulta ng kanyang kalampahan. "Bakit ba kasi ikaw ang pumunta rito?" inis na tanong ni Andrei. Kahit na masakit ang batok ay tiningala niya ito. Galit na galit itong nakatayo sa harap niya. Napatingin siya sa suot nitong robe, kanina ay wala itong saplot nang huli niyang makita. Nag-iwas siya ng tingin nang maalala ang nakita. Hindi niya sadyang mamboso pero alam niyang mali pa rin ang ginawa."Ma-Masyado na ho kasing matanda si Mang Lino para sa gawaing ito," sagot niya. Kapag nakikita niyang galit na galit ito talagang nauutal siya. Siguro'y kailangan niyang sa
NAGDIDILIG SIYA ng mga halaman sa kanilang bakuran ngunit ang isip ay si Andrei pa rin ang laman. Hindi niya namalayang nakangiti habang abala sa ginagawa. Ilang araw na siyang ganito, palaging tulala at napapangiti. Mas lalong lumalalim ang kanyang nararamdaman sa dalaga. Ngayon niya lang nalaman na may kakayahang mahulog ng lubos ang lalaki kahit walang ginagawa ang babae para baliwan siya. Tuwid siyang napatayo nang makarinig ng tikhim. Pasimple niyang pinagmasdan ang mga talong at ampalayang kanyang dinidiligan. Ang kanilang bagay ay literal na bahay kubo, kahit wala sa kantang 'yon ay mga pananim nila. Nasa lahi nila ang pagmamahal sa mga tanim, kahit ang kanyang ama't ina ay mahilig sa pagtatanim. Nakakagaan ng loob kapag nagagawa nilang bumuhay ng mga buto."Anak, natutulog ka pa ba?" tanong ng kanyang ama. Tumabi ito ng tayo sa kanya. Sinuri ang mga dahon kung may naligaw na mga uod."Tay naman, anong klaseng tanong 'yan?" Napa
SINAWAY NIYA si Tadeo na huwag sumama ngunit tunay itong makulit, nagpumilit pa rin ito at hindi nagpatinag sa masama niyang tingin. Hinila niya ang kabayo nang makarating sila sa kwadra. Sinamaan niya ng tingin ang katabing kabayo na siyang nagpahamak sa kanya noong nakaraan. Naiuwi ito ni Tadeo na sana hindi na, hindi siya manghihinayang na pabayaan ang suwail na kabayo. Inirapan niya ito bago nagpatuloy sa paghila sa hawak niya. Nasa labas na si Pulahan, kausap ang binata. May kanya kanya na itong kabayo. Nang mapatingin sa kanya si Tadeo, bumaling ito kay Pulahan sandaling kinausap ang kanyang kaibigan bago naglakad papalapit sa kanya. "Gagamit ho kayo ng kabayo?" Sa tono ng boses nito halatang hindi maganda para dito ang gan'ong ideya. "Anong gusto mo maglakad ako papunta sa sapa?" sarkastikong tanong niya. Tumingin ito sa kabayo, hinimas ang ulo niyon. "Sasakay daw sa'yo si Boss, wag mong sasaktan ha?" Napangiwi siya habang pinagmam