Share
Isang Samahan
Sinag Araw
Malalim na ang gabi ng naglakbay kami ni Padre Paterno patungo sa Maynila. Naitanong ko naman sa kanya kung bakit sa ganitong oras pa niya naisipang magtungo roon. Ang isinagot lamang niya sa akin ay may dadalawin lamang siyang isang mahalagang pulong. Hindi naman ako nagtanong muli sa kanya. Naisip ko na marahil isa itong pulong sa simbahan. Alam ko naman na sa isang kura na kagaya ni Padre Paterno, may mga araw rin siya kung magpupunta sa isang kapulungan na mag ukol sa simbahan.
Narating na namin ang Maynila. Una ko itong salta sa lugar na ito kaya namamahangha ako sa malawak at magandang pook na iyon. Kahit gabi na, may mga tao pa ring abala sa kanilang mga ginagawa. May mga nadaanan kaming mga kababaihang nagtatabako sa isang madilim na gilid ng kalye. May mga lasing pa kaming nadaanan na naglalakad. May mga bukas pa ring tindahan roon na may mga mamimili pa sa mga ganoong oras. Mayroon ring mga naglalakbay na karwahe sa da
Kaugnay na kabanata
Lahid Isang Pagdiriwang
Maraming tao ang naroon sa umagang iyon sa bahay ng mga Ramirez. May nagsidatingang mga magagagarang karwahe ang pumarada sa tapat ng bahay nila. Ganoon na lamang ang mga tao roon dahil ginugunita ang ikalimampung taon ng kanilang pagawaan ng tabako na siyang nagpaluho sa pamilyang tinaguriang maimpluwensiya sa buong bayan ng Santa Barbara.Dumating kami sa pagdiriwang na iyon ,kasama ang pamilya ng aking Tiyo Graciano buhat sa dalawang karwahe. Gaya ng mga naunang araw, magkasama kami nina Manuela, Carmelita at Tiya Dolores sa isa sa mga karwaheng nagdala sa amin sa bahay ng mga Ramirez.Malaki, malawak at yari sa bato at konkreto ang buong bahay. Pinalilibutan rin ito ng ibat ibang halaman sa gilid. May ikalawang palapag rin ito na purong yari sa bato at konreto. Mayroong nakabiting mga magaganda at makulay na kurtina sa bawat bintana sa itaas ng bahay.Puno ng tao ang silong ng bahay na ang mga tao ay labas-pasok
Lahid Ang Lalaki sa Kulungan
Umalis sina Padre Paterno at Padre Alba sa simbahan sa umagang iyon patungo sa isang pagdiriwang sa bahay ng mga Ramirez. Naimbitahan kasi sila roon. Hindi nila ako isinama dahil walang magbabantay sa buong simbahan.Nasa cocina ako at nagluluto ng aking pananghalian. Ginisa ko ang talbos ng kangkong na mula pa sa bakuran ng simbahan at sinahugan ko ito ng karneng baboy. Ginisa ko muna ang sibuyas at bawang, at iniginisa ko na rin ang karne makaraang mangilaw-ngilaw na ang mga iyon. Matapos maluto ang karne, nilagyan ko muna ng kunting tubig na may toyo. Pinakulo ko muna ito bago isalang ang talbos ng kangkong at tinimplahan ng asin.Kumain ako agad pagkatapos kong magluto. Bilang pasasalamat sa Diyos sa biyayang natanggap, nagdasal muna ako bago ako kumain. Kinalakihan ko na ang pagiging madasalin sapagkat laki naman talaga ako sa simbahan. Sumasabay ako sa mga prayle sa kanilang pagdarasal araw-araw. Nagdadarasal sila anim
Lahid Pagdalaw
Wala akong ginagawang iba sa tanang buhay ko kundi ang libangin at mahalin ang aking sarili. Bilang isang anak ng isang Kastilang negosyante, maiisip mo na tila napakaswerteng bagay iyon na bigay ng pagkakataon sa akin. Ngunit ito ay isang kabaligtaran.Kailanman ay hindi maipagpapalit ng anumang luho ang pagngungulila sa pagmamahal at bigkis ng isang pamilya. Naging bulag ang aking mga magulang sa aking pangungulilang yaon. Abala sila palagi sa kani-kanilang mga ginagawa, mga gawaing pampapalaki ng luho ng aming matayog na pamilya. Matayog man sa paningin ng ibang tao, sa loob naman nito ay ang nagtatago at lumalaking lanta.Simula pagkabata, nakaligtaan man ng aking mga magulang, ay naging maayos naman ang aking buhay. Simple at ordinaryo. Para bang hindi ko napagmanahan ang mga isipang pangngegosyo ng aking mga magulang sapagkat hindi ako nasisilaw sa anumang luho o katanyagang natatanggap dahil sa aking mga magulang. Para sa akin, gulo
Lahid Graciela
Ginising ako ng aking ina mula sa aking pagtulog. Inutusan niya akong dalhin ang hinabi niyang tela na yari sa piňa sa isang mananahi sa sentro ng bayan. Wala akong magawa kundi ang pumayag na lamang kahit dama ang pagkapagod sa pangangahoy kahapun sa kadahilanang ito ang pinagkikitaan naming mag-ina. Hindi lang kami, kung hindi ang buong tribo ko rin. Ang tribo Bajulgol.Pagtatanim lamang ang kayang gawin ng aming tribo kaya sagana sa mga tanim ang aming maliit na comunidad lalong lalo na ang tanim na pinya. Nandito sa aming comunidad ang pinakamasarap na pina sa bayan ng Santa Barbara. At nang dumating ang mga misyonerong Kastila, tinuruan kaming humabi ng tela na yari sa tanim naming mga pinya. Sa hanggang ngayon, ito ang naging pagkakikitaan ng tribo sa mga araw na hindi pa tag-ani ng pinya.Dalawa lang kaming nakatira ng aking ina sa isang maliit na bahay kubo na yari sa kawayan, kugon at pawid. Ang
Lahid Kuweba
Makulimlim ang malawak na kalangitan pagkagising ko sa umagang iyon. Kahit ganoon ay hindi naman ito inaasahang uulan. Naisip ko na isang magandang timpla ng panahon ang araw na iyon upang maglibot sa buong bayan ng Santa Lucia.Walang araw, walang ulan.Maagang umalis si Tiyo Ciano at Tiya Dolores sa bahay kaya ang nadatnan ko sa hapag nang mag agahan ako ay ang kanilang mga anak. Ang aking mga magagandang pinsan."Carmela, kumain kana," pag aanyaya sa akin ni Manuela na habang pinapakain ang makulit nilang bunsong si Carmelita."Kumain kana at baka hindi kana makapag agahan kapag dumating si Eduardo,""Manuela," bighing ko sa kanya. Naalala ko na nagyaya pala si Eduardo na mangabayo sa buong bayan."Ipapasyal lang niya ako sa buong bayan. Iyon lamang ang ibig niya""Hay naku- kayong dalawa lang?" ani Manuela."Kung gugustuhin mu, sumama ka sa amin para may makasama ako," wika ko sa ka
Lahid Celeste
Hindi ako nagulat nang malaman ko na nagsisimulang maging manggagaway ang pamangkin kong si Graciela. Alam ko na sa simula pa sa pagkabata niya ay ito na ang kanyang magiging tadhana ngunit hindi ko inasahang darating ito sa kanya sa madaling panahon. Hindi ko inasahang sa ikalabinlimang taon mamumukadkad ang kanyang pagiging isang mangagaway.Sinabi ko sa kanya na ang kalikasan ang may gawa kaya nagkakaroon siya ng ganoong katangian. Lingid sa kaalaman niya, isa lamang iyong kasingungalingan. Isang malaking kasinungalingan, mali man ngunit kailangan kong gawin iyon.Nasa dugo ang pagiging isang manggagaway at hinding hindi ito basta dumarating sa isang tao. Isa itong sumpa, isang sumpa ng mga bituin, at ang tanging nagkakaroon lamang nito ay ang nag-iisang tribo sa isang isla kung saan pinaniniwalaang lumitaw pagkatapos ng isang malakas na lindol. Ang islang ipinangalan ng mga Kastila na "Isla del Fuego" o Umaapoy na Isla sa kadahilanang pagkarating nila roon ay napap
Lahid Fuego
Bigkis pa rin sa aking isipan ang talinhaga sa nakita naming kweba at kumapit pa rin iyon sa akin nang bumalik kami ni Eduardo sacentrong bayan. Magkasabay naglakad ang mga kabayon sinasakyan namin ni Eduardo. Hinawakan niya ang tali ng aking sinasakyang kabayo upang idala at mapigilan ito sa sakaling pipiglas. Naparaan kami sa isang kalye sa may bayan at puno ito ng mga tao.Nakita ni Eduardo na malalim pa rin ang aking iniisip, kaya nagsimula siyang magsalita upang punan ang katahimikang pumapalibot sa aming dalawa."May dadaanan muna tayo bago tayo tuluyang umuwi. Kung iyong mararapatin, Carmela" ani niya sa akin.Binigyan ko siya ng ngiti bago magtanong sa kanya,"Saan naman iyon Eduardo?""Basta Carmela, magugustuhan mo ito," sagot naman ni Eduardo at binigyan rin ako ng isang pagngiting nakakahalina sa aking puso."Talaga ngang mahilig ka sa mga sorpresa," ani ko
Lahid Panaginip
Napamulat ko ang aking mga mata. Nasa isang damuhan ako sa kalagitnaan ng lumalalim na gabi. Nagtaka ako kung bakit naroon ako at ang siyang tanging naalala ko lamang ay nasa loob ako ng karwahe. Tama. Nasa karwahe nga ako nun. Nagloko bigla ang kabayo at tumakbo ng mabilis at hinagip ang karwahe hanggang nahambalas ito sa isang malaking puno. Nawalan ako ng malay. At ngayon pagkagising ko, nasa isang liblib ako na damuhan sa di malaman at natitiyak na lugar.Tumayo ako at tiningnan ang buong paligid. Buo ang pagpapasalamat ko sa kabilugan ng buwan dahil ito ang naging ilaw ko sa madilim at mpusok na aking dinadaanan.Masyadong napakatahimik ang gabing iyon. Pawang mga huni ng kwago at kumpas ng malamig na hangin sa mga dahon ng mga puno ang tanging maririnig mo roon. Marahan akong lumakad na nagbabasakaling makakita ng kalapit na bahay. Ngunit walang kahit isang umiilaw na lampara ang nakikita ko sa buong paligid.
Pinakabagong kabanata
