จุดเด่นสไตล์การเขียนของ สมศักดิ์ เจียม มีอะไรบ้าง?

สไตล์การเขียนของสมศักดิ์ เจียมมีความชัดเจนและเป็นกันเองในระดับที่ทำให้ผู้อ่านรู้สึกเหมือนกำลังนั่งคุยกับเพื่อนเก่า มากกว่าจะอ่านบทความอย่างเป็นทางการ น้ำเสียงอุ่น ๆ แต่ไม่อ่อนจนขาดเนื้อหา เขาเล่นกับจังหวะประโยคได้ดี ระหว่างประโยคสั้น ๆ ที่ให้ความกระชับและประโยคยาว ๆ ที่พาเราไปยังรายละเอียดเชิงอารมณ์ ทำให้ผลงานมีความไหลลื่นและอ่านต่อได้เรื่อย ๆ โดยไม่รู้สึกเบื่อ ผมมักชอบการเปิดเรื่องของเขาที่ไม่ได้หักมุมแบบตะวันตกจัด แต่จะทยอยวางเงื่อนปมแล้วค่อย ๆ คลายด้วยท่วงทำนองของภาษาที่เรียบง่ายแต่มีพลัง จึงเหมาะกับทั้งคนชอบอ่านแบบรีแล็กซ์และคนที่ชอบสังเกตรายละเอียดทางอารมณ์ของตัวละคร

อีกประการหนึ่งที่ทำให้ผมติดใจก็คือการใช้ภาพพรรณนาและรายละเอียดประสาทสัมผัสที่ไม่เยิ่นเย้อ เขามักเลือกฉากธรรมดาในชีวิตประจำวัน—มื้อเช้า บนรถเมล์ ในตลาดเล็ก ๆ—แล้วขยายความให้เห็นความหมายซ่อนเร้นของเหตุการณ์เหล่านั้น เป็นเทคนิคที่ทำให้เรื่องไม่ต้องพึ่งฉากอลังการหรือบทบรรยายยืดยาว แต่กลับสามารถสร้างบรรยากาศได้เต็มเหนี่ยว นอกจากนี้การใช้บทสนทนาของเขายังมีความเป็นธรรมชาติมาก เส้นเสียงของตัวละครมักชัดเจนจนผมแทบไม่ต้องอ่านคำอธิบายยาว ๆ ว่าใครเป็นใคร การย้อมกลิ่นอารมณ์ด้วยสำนวนที่คุ้นเคยในชีวิตประจำวันนั้นช่วยให้ผู้อ่านรู้สึกเชื่อมโยงกับตัวละครโดยไม่ต้องพยายามมาก

เทคนิคเชิงโครงสร้างที่สะดุดตาอีกอย่างคือการเล่าเรื่องแบบซ้อนชั้น บางบทจะมีบทเล็ก ๆ ที่ทำหน้าที่เป็นกระจกสะท้อนความคิดของตัวเอก และบางครั้งเขาจะใช้โมเมนต์เรียบง่ายเป็นตัวเปลี่ยนแปลงจังหวะเรื่อง ทำให้จุดไคลแม็กซ์ไม่จำเป็นต้องมาจากเหตุการณ์ใหญ่โต แต่เกิดจากการยอมรับหรือการตัดสินใจเล็ก ๆ ที่มีน้ำหนักมาก นอกจากนี้ยังมีการสอดแทรกมุมมองเชิงสังคมแบบไม่แข็งกร้าว—เขาเสนอประเด็นโดยให้ผู้อ่านได้คิดเองมากกว่าจะบอกตรง ๆ ซึ่งทำให้ผลงานของเขามีมิติและทิ้งร่องรอยให้กลับมาคิดซ้ำ ๆ แม้หลังวางหนังสือไปแล้ว

ท้ายที่สุด สิ่งที่ผมรู้สึกว่าทรงพลังที่สุดคือน้ำหนักทางอารมณ์ที่ไม่เว่อร์เกินไป สมศักดิ์ เจียมรู้จักบาลานซ์ระหว่างความหวานขม ความตลก และความเศร้า จนผลงานของเขาเหมือนแก้วชาที่อุ่นและมีรสชาติหลายชั้น อ่านแล้วให้ความอบอุ่นแต่ก็มีมุมให้ย้อนคิด เป็นสไตล์ที่ทำให้ผมอยากหยิบงานของเขามาอ่านซ้ำเพื่อจับรายละเอียดเล็ก ๆ ที่ครั้งแรกอาจพลาดไป