แรงบันดาลใจในการแต่งนิยายของ สมศักดิ์ เจียม มาจากไหน?

ชื่อของ 'สมศักดิ์ เจียม' ทำให้ผมนึกถึงผู้ชายที่ชอบสังเกตเรื่องเล็กๆ ในชีวิตประจำวัน แล้วเอามาตัดต่อเป็นเรื่องราวที่เราอ่านแล้วรู้สึกว่า 'นี่มันก็ชีวิตจริงนี่นา' มากกว่าจะเป็นนิยายยิ่งใหญ่แบบเทพนิยาย

ในภาพจำของผม เขาได้แรงบันดาลใจจากบรรยากาศบ้านเมืองและคนรอบตัว—เสียงแม่ค้าตะโกนเรียกลูกค้าในตลาดตอนเช้า แก๊งเด็กแถวซอยที่มีมุกตลกประจำวัน เรื่องแห้งๆ จากเพื่อนร่วมงานที่กลายเป็นตัวละครขี้เล่นในเรื่องหนึ่ง ฉากเหล่านี้ไม่ได้มาเป็นบทบรรยายยาวๆ แต่ถูกเขาร้อยเป็นบทสนทนา คลายความเคร่งเครียดด้วยมุขดำเล็กน้อย แล้วพาไปสู่ความจริงขมที่ซ่อนอยู่ข้างหลังความตลก คาแรคเตอร์ของตัวละครมักจะมาจากคนจริงที่เขาเคยเจอ แต่ถูกขยายรายละเอียดจนกลายเป็นสัญลักษณ์ของสังคม

นอกจากนี้ งานเขียนของเขามีกลิ่นอายของการผสมผสานระหว่างการผจญภัยและความฝันแบบไม่สมจริง ซึ่งผมมองว่ามาจากการอ่านผลงานต่างประเทศเช่น 'One Piece' ที่ให้ความรู้สึกเรื่องเพื่อนและการออกค้นหา กับความลึกลับชวนสงสัยแบบ 'Kafka on the Shore' ที่ชอบทิ้งช่องว่างให้คนอ่านเติมเอง เขานำสองสิ่งนี้มารวมกับตำนานท้องถิ่นและข่าวหน้าหนึ่งที่อ่านเจอ แล้วบอกเล่าเรื่องใหญ่ผ่านเรื่องเล็ก นิสัยการเก็บคำพูดหรือประโยคสั้นๆ ทำให้บทพูดในนิยายของเขามีพลังในการสื่อสาร ความจริงที่ไม่ต้องตะโกนมากก็ชัดขึ้นในฉากนิ่งๆ แบบนี้ ผมชอบวิธีที่เขาให้ความสำคัญกับรายละเอียดเล็ก ๆ จนทำให้เรื่องที่อ่านรู้สึกใกล้ตัวและยังคงค้างในหัวหลังจากวางเล่มไป

มุมมองอีกด้านหนึ่งคือแรงบันดาลใจของ 'สมศักดิ์ เจียม' อาจมาจากแผลเป็นของชีวิตหรือประสบการณ์ส่วนตัวที่แฝงด้วยความผิดหวังและความปรารถนาอยากแก้ไขสิ่งที่เห็นว่าไม่ยุติธรรม

ประเด็นที่ผมสังเกตคือธีมของการไถ่บาปและการตามหาความจริงมักโผล่มาในผลงานของเขาเหมือนเป็นเส้นด้ายหลัก ซึ่งทำให้ผมนึกถึงโทนอารมณ์แบบใน 'The Kite Runner' ที่เล่นกับความผิดพลาดในอดีตและผลของมันต่อชีวิตคน การที่ตัวละครต้องเผชิญหน้ากับความจริงและเลือกว่าจะยอมรับหรือหลอกตัวเองต่อไป สะท้อนมุมมองผู้เขียนที่คงเคยผ่านเหตุการณ์หนักๆ มาก่อน

อีกส่วนที่ผมคิดว่าน่าสนใจคือการใช้สัญลักษณ์จากของใช้อาทิตย์ละชิ้นหรือประเพณีท้องถิ่นในเรื่อง ซึ่งทำให้นิยายมีรสหวานขมเหมือนเพลงประกอบฉากเดียวใน 'Demon Slayer' ที่แคทช์อารมณ์ได้แม้ฉากจะสั้น เขาไม่จำเป็นต้องเล่าเหตุการณ์ยาวเหยียด แต่ใช้สิ่งเล็ก ๆ เป็นตัวแทนของอารมณ์ ทำให้ผู้อ่านต่อภาพเองได้ ซึ่งผมว่ามันเป็นเทคนิคที่ทำให้เรื่องคงอยู่ในใจคนอ่านได้นานๆ