นักเขียนจิ้งจอกภูเขาหิมะ เล่าแรงบันดาลใจของเรื่องอย่างไร

เราอ่าน 'จิ้งจอกภูเขาหิมะ' ครั้งแรกแล้วรู้สึกเหมือนกำลังเดินอยู่บนทางเดินที่ปกคลุมไปด้วยหิมะละเอียด นักเขียนเล่าแรงบันดาลใจโดยใช้ภูมิทัศน์เป็นตัวตั้ง มากกว่าจะบอกตรงๆ ว่าได้แรงมาจากไหน แทนที่จะเป็นคำอธิบายยาว ๆ ผู้เขียนเลือกฉากเล็ก ๆ รายละเอียดสัมผัส เช่น กลิ่นแห้งของหญ้าที่ถูกหิมะทับ เสียงเท้าจิ้งจอกบนก้อนหิน เพื่อให้ผู้อ่านรับรู้ว่าที่มาของไอเดียเกิดจากการเฝ้ามองธรรมชาติอย่างท้วมท้น

โครงเรื่องถูกถักทอด้วยตำนานท้องถิ่นและความทรงจำส่วนตัว บทสนทนาเล็กน้อยระหว่างตัวละครมักทำหน้าที่เป็นหน้าต่างที่เผยเศษเสี้ยวของอดีต นักเขียนยังใช้เทคนิคเปรียบเทียบเชิงภาพเชื่อมโยงจิ้งจอกกับภูเขา ทำให้ผู้อ่านสัมผัสได้ว่าแรงบันดาลใจไม่ได้มาจากเหตุการณ์เดียว แต่เป็นการรวมตัวของภาพซ้ำ ๆ กลิ่น และเสียง กลไกแบบนี้คล้ายกับงานภาพยนตร์ที่ใช้ธรรมชาติเป็นตัวละคร เช่น 'Princess Mononoke' แต่สิ่งที่ทำให้ 'จิ้งจอกภูเขาหิมะ' แตกต่างคือความละเอียดในการใส่รายละเอียดทางวัฒนธรรมท้องถิ่น

ส่วนสำคัญอีกอย่างที่ช่วยเล่าเรื่องคือคำนำสั้น ๆ และบันทึกท้ายเล่มซึ่งเปิดเผยว่าผู้เขียนเติบโตใกล้ภูเขาที่มีจิ้งจอกจริง ๆ ข้อมูลเล็ก ๆ พวกนี้ทำให้การอ่านรู้สึกเหมือนกำลังฟังคนเล่าเรื่องราวจากเตาผิง แรงบันดาลใจจึงทำหน้าที่เป็นแรงฉุดให้ตัวละครและทิวทัศน์เดินเคียงกันไปจนจบเรื่อง และนั่นก็เป็นสิ่งที่ทำให้หนังสือเล่มนี้คงอยู่ในความทรงจำของฉันได้นาน

ดิฉันชอบที่ผู้เขียนไม่เขียนแรงบันดาลใจแบบตรงไปตรงมา แต่ปล่อยเป็นเส้นใยเล็กๆ ทอดผ่านฉากและการเลือกคำ ชื่อสถานที่ในเรื่องมักเป็นคำกว้าง ๆ ที่สะท้อนความเป็นท้องถิ่น เสียงพากย์ภาษาพื้นบ้านถูกใส่ไว้ในบทสนทนาเล็กน้อย ทำให้เห็นร่องรอยของแหล่งที่มาทางวัฒนธรรมโดยไม่ต้องบอกว่าแรงบันดาลใจมาจากวัฒนธรรมหรือความทรงจำของผู้เขียน

อีกเทคนิคหนึ่งที่สะดุดตาคือการใช้เล่าเรื่องแบบไม่เป็นเส้นตรง ภาพอดีตถูกสอดแทรกเป็นเศษภาพ ทำให้ผู้อ่านค่อย ๆ ประติดประต่อแรงบันดาลใจเหมือนปริศนาเล็ก ๆ ปิดท้ายด้วยบทกลอนสั้นหรือบันทึกส่วนตัวที่มักอยู่หลังเล่ม ซึ่งเป็นช่องทางตรงที่สุดที่ผู้เขียนใช้เผยแรงขับเคลื่อนเบื้องหลังฉาก บางครั้งข้อความสั้น ๆ เหล่านั้นสอดแทรกชื่อคนจริง สถานที่จริง หรือวันที่ ซึ่งเพิ่มมิติว่าแรงบันดาลใจมาจากเหตุการณ์จริง ๆ ที่ผ่านมาในชีวิตผู้เขียน ในฐานะคนอ่าน สิ่งนี้ทำให้เข้าใจว่าทุกฉากใน 'จิ้งจอกภูเขาหิมะ' ไม่ได้เกิดขึ้นจากความคิดว่างเปล่า แต่มาจากการสังเกตและการเก็บรักษาความทรงจำอย่างตั้งใจ คล้ายกับภาพยนตร์ที่ดึงเอาตำนานเข้าไปสู่โลกปัจจุบันอย่าง 'Spirited Away' แต่เล็กและละเอียดกว่า

ข้าพเจ้าเห็นว่าการเล่าแรงบันดาลใจใน 'จิ้งจอกภูเขาหิมะ' เป็นงานที่ค่อยเป็นค่อยไป ไม่ใช่การประกาศ ข้อดีของวิธีนี้คือมันให้พื้นที่แก่ผู้อ่านในการตีความ นักเขียนใช้สัญลักษณ์ซ้ำ ๆ เช่นรอยเท้าจิ้งจอก เงาไม้ และหิมะที่ละลายเป็นลายทาง เพื่อสร้างความเชื่อมโยงระหว่างตัวละครกับประวัติศาสตร์สถานที่

มุมมองอีกแบบที่ชอบคือการใช้ฉากเล็ก ๆ อย่างการนั่งจุดไฟในกระท่อม หรือการพบจดหมายเก่าที่ฝังอยู่ใต้พื้นบ้าน เหตุการณ์เหล่านี้ทำหน้าที่เป็นหลักฐานที่ชี้ให้เห็นแหล่งแรงบันดาลใจ โดยไม่ต้องใช้คำพูดมาก ดูเหมือนนักเขียนตั้งใจให้ผู้อ่านทำหน้าที่เป็นนักสืบส่วนตัว การทำงานแบบนี้ทำให้การอ่านมีชีวิตชีวาและมีรสชาติคล้ายกับนิทานพื้นบ้านอย่าง 'hotarubi no mori e' แต่ยังคงเอกลักษณ์ของตัวเองไว้ ช่วงท้ายเมื่ออ่านจบแล้วยังคงเหลือความอบอุ่นบางอย่างในอก เป็นความรู้สึกของการได้ยินเรื่องเล่าจากผู้เฒ่าผู้แก่ก่อนเข้านอน