KINABUKASAN ay maagang umalis ng bahay si Raikko. Hindi niya kayang humarap sa babaeng tinulungan niya. Nahihiya pa rin siya at hindi niya alam kung paano ito pakikitunguhan. Naroon naman ang ina para asikasuhin ito.
Dumiretso siya sa sagingan at naabutan niyang may kinakausap ang mga tauhan niya na hindi kilalang mukha sa lugar nila. Dahan-dahan siyang lumapit at kunwa’y may tinitingnan sa malapit dito.
“Sigurado ba kayong wala kayong nakitang babaeng napadpad dito? Maputi, mahaba ang buhok at balingkinitan ang taas?” turan ng lalaking nakasuot ng dilaw na bandana sa ulo. Nangingitim na ang ngipin nito at kahit na may kalayuan ang kinatatayuan niya rito ay amoy na amoy niya ang mabahong amoy ng hininga nito.
“Wala ho talaga, bossing,” tugon ng isa sa binatilyong tauhan nila.
Napatingin sa kanya ang lalaki at hindi siya nag-iwas ng tingin. Sinigurado niyang matatandaan nito ang mukha niya at gano’n din siya rito. Hinihintay niyang lumapit ito at magtanong din sa kanya pero naglakad lang ito at nilampasan siya. Nagsindi ito ng sigarilyo at binugahan pa siya ng usok.
Nang makaalis ito at ang mga kasama ay bumalik na ang mga tauhan sa kani-kaniyang pwesto. Habang siya ay nanatiling nakatingin sa likod ng lalaki at sinigurong nakalayo na ito sa lupain nila.
“Mukhang hindi mapagkakatiwalaan ang mukha ng mga ‘yon,” turan ni Kiko nang lumapit sa kanya dala ang pala.
“Ngayon ko lang nakita ang mukha ng mga ‘yan ditto at sang-ayon ako sa sinasabi mo,” tugon naman niya.
“Bigla kong naalala iyong babaeng nakita natin sa kubo, Sir Raikko,” wika nito. Napaharap siya rito.
“Sinabi mo ba sa kanila kung nasaan siya?” agad na tanong niya at hinawakan ito sa balikat.
Kumunot ang noo ni Kiko. “Hindi niya naman kamukha ‘yong babaeng nasa picture kaya hindi ko sinabi na may nakita tayong babae dito sa kubo,” tugon nito.
Tila nabunutan ng tinik sa dibdib ang binata. Kung hindi nga kamukha ng babae ang nasa litratong ipinakita ng lalaki kanina ay wala siyang dapat ipag-alala.Pero iba ang kutob niya sa lalaking ‘yon.
Hindi pa man nagsisimula sa trabaho ay nagdesisyon si Raikko na bumalik sa ancestral house. Gusto niyang malaman kung anong nangyayari roon at baka sakaling mapadpad doon ang mga lalaking ‘yon.
NANG makarating siya sa ancestral house ay saktong naabutan niya ang ina na nagkakape sa sala kasama ang estrangherang iniligtas niya. Ikatlong araw na nito roon pero ni hindi pa man lang nila alam kahit ang pangalan nito.
Naging mailap ang mga mata ng babae nang makita siya at ibinaba nito ang hawak na tasa ng kape. Ang ina naman ay sumalubong sa kanya at hinalikan siya sa pisngi.
“Did you talk to her mom? Hey, what’s your name?” tanong niya sa dalawang babaeng kaharap.
“Hijo, what’s wrong? You are scaring her?” tanong ng ina at hinawakan siya sa balikat.
“May mga taong nagpunta sa sagingan, mom, at may hinahanap silang babae. Mga mukha silang hindi mapagkakatiwalaan. Hindi ba’t dapat lang na malaman natin kung sino siya at kung mapagkakatiwalaan siya?” may himig ng pagbibintang sa tinig niya habang ang tingin ay nakatuon sa babae.
“I-I will talk to her. Can you calm down?” wika ng ina at pinaupo siya sa couch. Pagkaraan ay binalingan nito ang dalaga at nag-usap ang mga ito sa mababang tinig. Ni wala siyang narinig sa buong durasyon na magka-usap ang mga ito.
Mayamaya pa ang bumaling ang ina sa kanya. “She didn’t know who she is, hijo. Mukhang malala ang trauma na inabot niya at kahit ang sarili niyang pangalan ay hindi niya alam,” wika nito.
Sinulyapan niya ang babae na nang mapansing nakatingin siya ay lalo pang yumuko. Hindi niya alam pero pakiramdam niya ay hindi ito nagsasabi ng totoo. Pero hindi niya ito maaaring pwersahin sa harap ng ina dahil siguradong mapapagalitan siya.
“What should we call her then?” tanong niya pagkaraan. Sinubukan niyang pakalmahin ang tinig at tanggalin ang kunot sa noo niya.
“Hmm, ano nga ba?” anito. “Ano sa tingin mo ang babagay sa kanya?” tila napangiti ang ina. Muntik na niyang makalimutan na sabik ito sa anak na babae dahil lahat sila ay lalaki.
“R****h na lang kaya, my,” suhestiyon ni Rad na sumulpot mula sa kung saan. Kapwa napakunot ang noo nila ng ina.
“What made you think of that name? It’s a vegetable, for God’s sake, Radney,” pakli ni Rio na kulang na lang ay ihilamos ang palad sa mukha.
Tumawa si Radney. “Just think of it, mom, her skin is like a porcelain that’s why we can call her R****h and it rhymes with Raikko,” tila manghang-mangha pa ito sa naisip na ideya.
“I-I’m fine with that n-name?” lahat sila ay napalingon ng magsalita ito. Raikko couldn’t explain the emotion he felt when he heard her voice for the first time.
“No, hija. My son is just playing on you. Anyway, this is Radney, my third child. And this is Raikko, my eldest,” pagpapakilala nito sa kanila. Tumango lang ito sa kanila at may alanganing ngit ang sumilay sa labi nito na bago palang bumabalik ang kulay.
May pasa pa ito sa gilid ng mata at gasgas sa labi pero hindi maikakaila ang kagandahan nito. Ang pisngi nito na natural na mamula-mula na tila rosas ay binagayan ng matangos na ilong.
“I’m still thinking what we should call—”
“Rose…” wala sa sariling bulalas niya.
Tumanog-tango naman ang ina bilang pagsang-ayon. “That’s a simple name. Sige, sige, ‘yon na lang ang itawag natin sa kanya,” anito.
“Rose? Tss! Mas maganda pa ‘yong naisip ko e,” pakli ni Radney na napapakamot sa ulo at tinalikuran sila.
Siya naman ay tumayo na rin at sinulyapan ang babae na agad yumuko nang mapansing nakatingin siya. “I just came here to tell you not to go outside. May mga lalaking gumagala sa paligid. We don’t know if it’s you that they are looking for,” bilin niya.
“Stop scaring her. She’s not going anywhere. I’m here,” turan ng ina at hinawakan siya sa braso. “Leave us alone, will you?” anito at itinulak pa siya.
Wala siyang nagawa kundi iwanan ang mga ito.
MATAPOS ang almusal ay nagtungo na si Raikko sa loob ng bahay. Ang ina ay dumiretso sa kusina para magluto naman ng panangahalian. Paakyat na siya sa hagdanan nang matanaw niya si Rose. Nakatalikod ito sa gawi niya at tila nagpupunas ng mga display na figurine sa kahoy na estante. Napakunot noo siya nang maulinigan na tila may sinasabi ito. Dala ng kuryosidad ay naglakad siya palapit rito. “Sino naman ang nobya niya? Wala naman siyang ipinapakilala sa ‘min,” tila sarili nito ang kinakausap. “Teka ako ba ang tinutukoy niya?” sa isip-isip na tanong niya. Imbes na gambalainn ito ay tila nalibang pa ang binata na pakinggan at panoorin ito. Wala namang alikabok ang mga display pero tila ba galit na galit ito sa pagpupunas. Raikko rested his chin in his hand and stayed behind her. Akala niya ay may sasabihin pa ito pero bigla itong humarap. Napasinghap ito nang makita siyang prenteng nakatayo roon. “K-Kanina ka pa ba r-riyan?” nauutal na tanong nito. Imbes na sagutin ito ay naglakad s
MATAPOS ang nangyaring pista sa bayan ng Unisan ay nagsimula rin ang pag-usbong ng closeness sa pagitan nila Raikko at Rose. Tila nawala ang pader na humaharang sa pagitan nila. Naging komportable sila sa isa’t isa at sa araw-araw na kasama niya ito sa isang bubong ay nalaman niyang hindi ito mahirap pakitunguhan.Simple lang si Rose. Masayahin, mahinhin ngunit nakikita niya ang malakas na dating nito. Sa halos isang buwan na pananatili nito sa kanila ay malapit na ito sa lahat ng miyembro ng kanilang pamilya lalo na sa kaniyang ina.Sa katauhan nito ay tila nagkaroon ng anak na babae ang kanyang ina at gusto niya ang nakikitang kasiyahan sa huli. Gaya na lang ng araw na ‘yon na nadatnan niya sa garden ang ina at ang dalaga na magkasamang dinidiligan ang mga tanim na bulaklak.“O, hijo, nariyan ka pala. Ang aga mo yatang nagpunta sa farm?” tanong ni Rio nang makita siya. Bago pa lamang sumisikat ang araw at kagagaling niya lang sa sagingan.Humalik siya sa pisngi ng ina at nginitian
“ANONG sabi mo?!” Nagngangalit ang mga bagang na tanong ni Lucio kay Leon ng ipagbigay alam nito sa kanya ang kinaroroonan ni Ursula.Nasa tinitirahan niya siyang kubo at kararating lang nila Leon mula sa kapatagan. Agad na sumalubong sa kanya ang balita na nakita na ang nag-iisa niyang anak. Kalat na ang dilim sa labas at tanging huni na lang ng mga kuliglig ang naririnig nila.“Tama kayo ng narinig, amo. Tinakasan ako ni Ursula para sumama sa lalaking haciendero na ‘yon,” tila nagpapaawa pa si Leon nang sabihin ‘yon.Humigpit ang kapit ni Lucio sa ulo ng kwarenta y singko na nakasuksok sa tagiliran niya. Labis ang pag-aalalang nararamdaman niya iyon pala ay ligtas naman ang kanyang anak. Ang hindi lang niya lubos maisip ay kung paano nitong nagawang hindi magpaalam sa kanya. Bagay na hindi nito ginagawa. Hindi naglilihim si Ursula sa kanya. Maging ang tahasan nitong pagtutol sa pagpapakasal kay Leon ay alam niya. Ngunit wala siyang magawa dahil may utang na loob siya sa kanang kamay
“SINO BA ang babaeng ‘yan at parang tuwang-tuwa sa kanya ang mga De Mario?” tanong ng isang babae mula sa crowd habang masamang nakatingin sa dalagang kasayaw ngayon ni Raikko.“Nakakainggit naman siya. Kanina pa siya pinag-aagawan ng magkakapatid,” turan naman ng isa pa na tila nangangarap habang nanonood.“Anong nakakainggit diyan e, hindi naman siya maganda,” mataray na turan ng isa pa.“Saan ba nanggaling ‘yan? Mukhang hindi naman ‘yan tagarito,”Natigil sa paglalakad ang grupo ni Leon nang matanawan ang mga nagsasayaw sa gitna ng malawak na bakuran. Partikular na sa babae’t lalaki na magkadikit habang marahang sumasayaw.Humithit siya sa yosi at basta na lang iyong ibinuga sa mga kababaihang nasa harapan niya.“Ano ba ‘yan ang sakit naman sa ilong ng usok,” palatak ng isa sa mga ito at lumipat ng pwesto.Nakakaloko siyang ngumisi dahil iyon ang nais niya, ang umalis ang mga sagabal sa daan niya. Inilibot niya ang tingin sa paligid, hinahanap ang babaeng matagal na niyang hinahana
NAGKAKASAYAHAN ang lahat sa buong hacienda. Kalat na ang dilim pero buhay na buhay pa rin ang paligid dahil sa maliwanag na ilaw na nagmumula sa bawat poste, pati na rin sa malakas na disco music na nagmumula sa malalaking sound system.Ang mga matatanda ay tuwang-tuwa na nagsasayaw sa gitna ng malawak na bakuran ng mga De Mario habang ang mga kadalagahan naman ay tila naghihintay na lapitan sila ng mga kabinataan. Pero sa tingin ni Ursula ang talagang hinihintay ng mga ito ay ang mga binatang De Mario na sa tingin niya ay wala namang hilig sa mga ganitong pagtitipon. Well, maliban sa isa, si Radney na kanina pang nakikipagsayawan sa kung sino-sinong babae.Kahanay niya sa isang mahabang mesa ang mag-asawang Rio at Rocco, kabilang sina Ric na nasa kaliwa niya at sa kanan naman si Raikko na tahimik lang na nanonood. Katabi pa nito si Razel na kahit papaano ay pumapalakpak sa saliw ng musika.“Mga anak bakit hindi kayo maghanap ng maisasayaw na dalaga? Maaga pa, ‘wag niyong sayangin ang
NAGISING si Ursula sa mararahang katok mula sa pintuan ng silid niya. Pupungas-pungas siyang bumangon at kinusot-kusot pa ang mga mata. Nang buksan niya ang pintuan ay nakita niya si Razel na nakatayo roon. Nakabihis ito ng black buttoned-down shirt, khaki shorts, at slip on shoes. Ang buhok nito ay naka-brush on na lalong nagpalakas ng appeal nito.“Wow, ang gwapo mo ngayon a? May date ka bang kasama?” tanong niya at nginitian ito.Ngumiti ito at lumabas ang mapuputi at pantay-pantay nitong mga ngipin. “Salamat. Wala akong date pero siguradong itutulak na naman ako ni mommy mamaya sa mga kadalagahan na pupunta,” tugon nito na napapakamot pa sa batok. “Siya nga pala pinapatawag ka na ni mommy para sa maikling panalangin,” anito.“Oo nga pala. M-MAliligo lang ako ng mabilis at bababa na rin ako. Pakisabi kay Tita bigyan ako ng twenty minutes ha?” isinara niya ang pintuan para lang muling buksan iyon. “Salamat,” pahabol na sabi niya sa binata na muling napalingon pagkaraan ay tuluyan na