HUMAHANGOS na lumapit si Raikko sa komosyon ng mga tauhan sa kulungan ng mga hayop. Wala siyang ideya kung ano ang nangyayari dahill kararating lang niya roon. Isa-isang tumabi ang mga tao para magbigay daan sa kanya at doon na tumambad ang tauhan niyang si Kiko na tila lumong-lumo.
“Anong nangyari dito, Kiko?” tanong niya na nakakunot ang noo.
Nagtaas ito ng tingin at kita niya ang naluluha nitong mata. “N-ninakawan po tayo, Sir Raikko. Hindi namin alam kung sino pero mukhang marami sila dahil hindi lang baboy ang nawala. At may iniwan sila…” Matapos ‘yon ay tumabi ito sa gilid at tumambad sa kanya ang alagang baboy na wasak ang tiyan at nakalabas ang mga laman-loob.
Napakuyom ang kamao niya. Ito ang unang beses na may nangyaring ganoon sa kanila. Ang magnanakaw ay hindi na bago pero ang ganoong karumal-dumal na gawain ay bago sa kanila.
Kinambatan niya si Kiko na sumunod sa kanya at naglakad na siya palayo roon. “Ano pa ang mga nawala?” tanong niya.
“Parang pinagplanuhan ang ginawang pagnanakaw dahil karamihan sa kinuha nila ay pares ng mga hayop. Kambing, baboy, at mga manok. May nawala ring kabayo pati ang ilang sako ng na-harvest na palay ay nawala rin,” pagbibigay-alam nito.
Hindi siya nagsalita. “Ano ang gusto niyong gawin ko, Sir Raikko? Gusto niyo bang ipa-blotter ko ito sa barangay o i-report sa mga pulis?” tanong nito.
Umiling siya. “Hindi. Ayusin niyo na lang ang mga iniwan nilang kalat. Saka ikaw na muna ang bahala dito sa farm, Kiko,” wika niya. Tumango naman ito at naghiwalay na sila ng daan.
PAGDATING ni Rio sa ancestral house ay agad niyang hinanap si Rose. Nasa likod niya ang kasambahay na bitbit ang signature items na binili niiya sa mall sa kabilang bayan.Umakyat siya sa ikalawang palapag ng bahay at dumiretso sa silid nito. Kumatok siya sa pintuan at mayamaya pa ay bumukas iyon at bumungad ang dalaga. Agad itong ngumiti nang makita siya.
“T-tita, kayo po pala,” anito at binuksan ng malaki ang pintuan.
“Rose, hija, ibinili kita ng mga damit. Halika at isukat mo,” wika niya at sinenyasan ang mga katulong na ilapag sa kama ang mga pinamili niya. Pagkaraan ay iniwan na sila ng mga ito.“H-hindi ko po matatanggap ‘yan, Tita. Sobra-sobra na po ang mga ginawa niyo para sa ‘kin. H-hindi ko nga po alam kung paano ko kayo masusuklian,” alanganin itong ngumiti habang ginugusot ang harapan ng saya na suot nito.
“Please, accept this hija. You know how I long for a daughter. I don’t expect anything from you so please, just accept this?” nakikiusap na turan niya at matamis itong nginitian.
Atubili naman itong tumango. Agad niyang inilabas ang mga damit at isa-isa iyong ipinakita rito. Mayamaya pa ay pumasok ito sa banyo para isukat ang damit. Nang lumabas ito ay ang siya naming pagpasok ni Raikko ng silid.
“Mommy—” hindi nito naituloy ang sasabihin at natulala ito sa dalagang nasa harapan. Kahit si Rose ay natulala at tila nabigla sa biglang pagsulpot doon ng anak niya. Nangingiting nagpalipat-lipat ang tingin ni Rio sa mga ito. She can feel something between the two she just didn’t know what was it.
Lalong tumingkad ang kaputian ni Rosa sa suot na yellow spaghetti dress at nasilaw siguro roon ang anak niya. Kahit sino namang lalaki ay mapapatingin dito. Visible pa ang mga gasgas at sugat sa mga braso nito pero kapag naghilom ‘yon ay siguradong babalik ang kutis nito sa dati.
Tumikhim siya para kunin ang atensyon ng mga ito. “Raikko, what are you doing here? Don’t you know how to knock?” mataray na tanong niya. Pero artel ang ‘yon dahil sa loob-loob ay natatawa siya.
“The door is wide open so I didn’t bother to knock,” he answered sarcastically that made her raised her eyebrow.
“Is that so? What do you need then?” aniya.
Tumikhim ito at nag-iwas ng tingin sa dalaga. “Pupunta ako sa kabilang bayan. Gusto ko sanang itanong kung may ipapabili kayo?” anito.
“Kami? Ako o si Rose ba ang tinutukoy mo?” taas ang kilay na tanong niya.
Kumamot ito sa batok. “Both of you of course,” hindi niya maintindihan kung nahihiya bai to o nayayamot pero ang sigurado siya ay nalilibang siya sa nakikitang hitsura ng anak.
“Well, I just came from the mall. I clearly don’t need anything. Why don’t you ask Rose if she needs anything?” nakakalokong ang ngiting sabi niya at nagkunwaring abala sa mga damit na nasa kama.
“D-Do… Do you need anything?” nauutal-utal na tanong nito.
“Why don’t you bring Rose with you? Ipasyal mo siya para ma-refresh ang utak niya and who know baka bigla siyang may maalala?” suhestiyon ng ina.
Nanlaki ang mata ng dalaga samantalang ang anak naman ay hindi niya mabasa ang reaksyong nasa mukha. “I don’t think that’s a good idea, ‘my. Baka makasalubong namin ang mga naghahanap sa kany. Delikado,” anito na salubong na ang makapal na kilay.
“I know you will protect her. Go now,’ aniya at hinigit niya ang kamay ni Rose at ang braso ng anak saka itinulak ang mga ito palabas. Pero kapwa lang ito nakatingin sa kanya nang makalabas ang mga ito ng silid.
“Mom, this is urgent and I can’t be a babysitter,” protesta pa ni Raikko
“I-I’m not a baby… O-okay lang Tita. Ayokong ipilit ang sarili ko sa taong ayaw sa ‘kin,” wika ni Rose at bumalik ito sa loob ng silid.
“Look, what you did? Apologize to her, Raikko,” utos niya sa anak.
“I will, mom. But not now. I have to go,” paalam nito at humalik sa pisngi niya saka tuluyang umalis.
Nang bumalik siya sa loob ay nakita niyang nakaupo sa gilid ng kama ang dalaga at nakasimangot ito.
“Pagpasensyahan mo na ang anak ko, hija. Siguro ay may mahalaga siyang pupuntahan kaya hindi ka niya naisama. Pero mabait naman ang batang ‘yon. Nahihiya lang ‘yon sa ‘yo dahil ikaw ang unang babaeng tumuntong dito sa bahay namin maliban sa ‘kin at sa mga pinsan niya,” paliwanag niya.
“Parang ang suplado po ng anak niyo at hindi ngumingiti,” komento nito.
“He’s not. He sure looks like one but he’s not. He’s a responsible son. He takes over the family business after his dad got diagnosed with a heart disease. I’m sure you will get along well once you get to know each other,” pakli niya at tinapik ang braso nito.
“SINO BA ang babaeng ‘yan at parang tuwang-tuwa sa kanya ang mga De Mario?” tanong ng isang babae mula sa crowd habang masamang nakatingin sa dalagang kasayaw ngayon ni Raikko.“Nakakainggit naman siya. Kanina pa siya pinag-aagawan ng magkakapatid,” turan naman ng isa pa na tila nangangarap habang nanonood.“Anong nakakainggit diyan e, hindi naman siya maganda,” mataray na turan ng isa pa.“Saan ba nanggaling ‘yan? Mukhang hindi naman ‘yan tagarito,”Natigil sa paglalakad ang grupo ni Leon nang matanawan ang mga nagsasayaw sa gitna ng malawak na bakuran. Partikular na sa babae’t lalaki na magkadikit habang marahang sumasayaw.Humithit siya sa yosi at basta na lang iyong ibinuga sa mga kababaihang nasa harapan niya.“Ano ba ‘yan ang sakit naman sa ilong ng usok,” palatak ng isa sa mga ito at lumipat ng pwesto.Nakakaloko siyang ngumisi dahil iyon ang nais niya, ang umalis ang mga sagabal sa daan niya. Inilibot niya ang tingin sa paligid, hinahanap ang babaeng matagal na niyang hinahana
NAGKAKASAYAHAN ang lahat sa buong hacienda. Kalat na ang dilim pero buhay na buhay pa rin ang paligid dahil sa maliwanag na ilaw na nagmumula sa bawat poste, pati na rin sa malakas na disco music na nagmumula sa malalaking sound system.Ang mga matatanda ay tuwang-tuwa na nagsasayaw sa gitna ng malawak na bakuran ng mga De Mario habang ang mga kadalagahan naman ay tila naghihintay na lapitan sila ng mga kabinataan. Pero sa tingin ni Ursula ang talagang hinihintay ng mga ito ay ang mga binatang De Mario na sa tingin niya ay wala namang hilig sa mga ganitong pagtitipon. Well, maliban sa isa, si Radney na kanina pang nakikipagsayawan sa kung sino-sinong babae.Kahanay niya sa isang mahabang mesa ang mag-asawang Rio at Rocco, kabilang sina Ric na nasa kaliwa niya at sa kanan naman si Raikko na tahimik lang na nanonood. Katabi pa nito si Razel na kahit papaano ay pumapalakpak sa saliw ng musika.“Mga anak bakit hindi kayo maghanap ng maisasayaw na dalaga? Maaga pa, ‘wag niyong sayangin ang
NAGISING si Ursula sa mararahang katok mula sa pintuan ng silid niya. Pupungas-pungas siyang bumangon at kinusot-kusot pa ang mga mata. Nang buksan niya ang pintuan ay nakita niya si Razel na nakatayo roon. Nakabihis ito ng black buttoned-down shirt, khaki shorts, at slip on shoes. Ang buhok nito ay naka-brush on na lalong nagpalakas ng appeal nito.“Wow, ang gwapo mo ngayon a? May date ka bang kasama?” tanong niya at nginitian ito.Ngumiti ito at lumabas ang mapuputi at pantay-pantay nitong mga ngipin. “Salamat. Wala akong date pero siguradong itutulak na naman ako ni mommy mamaya sa mga kadalagahan na pupunta,” tugon nito na napapakamot pa sa batok. “Siya nga pala pinapatawag ka na ni mommy para sa maikling panalangin,” anito.“Oo nga pala. M-MAliligo lang ako ng mabilis at bababa na rin ako. Pakisabi kay Tita bigyan ako ng twenty minutes ha?” isinara niya ang pintuan para lang muling buksan iyon. “Salamat,” pahabol na sabi niya sa binata na muling napalingon pagkaraan ay tuluyan na
DAHIL SA sinabi ni Raikko ay lalong naging desidido si Ursula na ipakita rito na kaya niyang magluto. Ang totoo ay siya ang kusinera sa kuta nila at lahat ng mga kasapi nila ay sarap na sarap sa luto niya.Bandang hapon na sila natapos magluto ni Rio at nauna na itong umakyat sa kanya para sandaling magpahinga bago maligo para sa pagtitipon mamaya. Alam niyang ilang putahe lang ang sinabi ng ginang na lututin niya pero nagdagdag pa siya ng dalawang putahe na sariling ideya niya. Nang matapos ay maayos niya iyong inilagay sa mesa pagkaraan ay nagdesisyon na rin siyang magtungo sa silid niya.Hindi niya alam kung tama bang lumabas siya mamaya dahil baka may makakilala sa kanya. Pero nais niyang makihalubilo sa mga taong pupunta mamaya. Sandali siyang nahiga sa kama at tumitig sa kisame.Tila nakita niya roon ang hitsura ni Raikko na magkasalubong ang kilay. Wala sa sariling napasimangot siya.“Anong karapatan mong sungitan ako? Hindi por que gwapo ka ay susungitan mo na ‘ko,” pagkausap
GAYA NG normal na araw sa hacienda abala ang lahat sa kani-kanyang trabaho. Kahit walang matang nakamasid ay sinisiguro nila na ginagawa nila ng maayos ang mga trabaho nila. Nais nilang suklian ang kabaitang ibinibigay sa kanila ng pamilyang De Mario. Sa kabila ng yaman ng mga ito ay hindi ito nakakalimot na bumaba minsan para kumustahin sila.Ang mga De Mario ang may pinakamalaking azucarera sa buong probinsya ng Quezon at halos lahat din ng mamamayan sa probinsya ay sila ang nagbibigay ng kabuhayan dahil hindi lang ito ang pananim nila. Kaya bilang pagtanaw ng utang na loob ay nasa pamilyang ito ang katapatan ng lahat.Ngayong araw ay ginugunita ang kapistahan sa bayan ng Unisan at gaya ng nakasanayan ay abala ang lahat sa malaking piging na gaganapin sa Hacienda De Mario. Pagkakataon din ito ng mga kadalagahan para makita at masilayan ang limang binatang De Mario.Lahat sila ay nag-aasam na mapansin man lang ng kahit isa sa mga ito. Kaya maaga palang ay puro kababaihan na ang tumut
GAYA NANG napag-usapan ay nagkita-kita silang magkakapatid sa likod bahay kasama ang ama. Kabilang na si Ricole na ng mga oras na ‘yon ay wala pa ring ideya sa nangyayari. Nang dumating ang ama ay may bitbit itong itim na bag. Tila bigat na bigat pa ito dahil malaki ‘yon.Binuksan nito ang bag sa harapan nila at lahat sila ay nanlaki ang mga mata nang tumambad sa kanila ang iba’t ibang uri ng baril.“A-Anong ibig sabihin nito, Papa? Bakit ang dami niyong dalang armas? Saan galing ang lahat ng ‘yan?” puno ng pagtatakang tanong ni Ric.“May problemang kinakaharap ang hacienda ngayon, Ric at kailangan nating ipagtanggol ang sarili natin dahil kung hindi ay aabusuhin nila tayo,” tugon ni Razel.“Bakit kailangan natin ng armas, Kuya, Papa? Bakit hindi na lang natin sila isuplong sa mga pulis?” patuloy na tanong nito.“We already did, Ric, pero hindi namin kilala ang mga mukha nila. Tuwing gabi lang sila sumusugod at dahil do’n ay nasugatan si Renoche. Ngayon ay nasa ospital siya at binaban