"Commander Vargas." Bigla, may dalawang malalambot na katok sa pinto.
"Ano'ng nangyari?" Huminga ng malalim si Andres at nagtanong na may malalim na boses.
"May nangyaring hindi inaasahan sa hukbo, pakipuntahan po ninyo at tingnan!" Medyo nababahala ang deputy na nasa labas ng pinto.
"Magpunta ka na muna, susunod ako." Matagal na tumahimik si Andres, bago sumagot.
Naisip ni Isabelle na noong unang gabi nila sa kanyang nakaraan na buhay, umalis din si Andres sa kalagitnaan ng gabi. Magkasama silang natulog dati, at sobrang pagod siya kaya natulog siya.
Pinagkibit niya ang kanyang labi at tiningnan si Andres nang hindi nagsasalita.
"Kapag naisip mo na ang bagay na ito, tawagan mo ang unit ko." Tumayo si Andres lumakad papunta sa gilid, kinuha ang sombrero-militar sa mesa at isinuot ito, saka binanggit ng mahina sa kanya.
Alam ni Isabelle na na-miss niya ang pagkakataon ngayong gabi, ngunit huli na upang itama ito ngayon, at hindi niya pwedeng hadlangan ang mahalagang trabaho ni Andres sa hukbo.
Wala siyang sinabi, pinanood lang siya habang nagbibihis sa harap ng salamin.
"Babalik ka ba bukas?" mahina nyang tanong ng makita nyang papalabas na si Andres.
"Depende sa sitwasyon." kalmadong sagot ni Andres.
Nag-isip si Isabelle at muli syang nagtanong: "Kung may mahahalagang bagay, maaari ba kitang puntahan direkta sa iyong dormitoryo?"
Tumingin si Andres pabalik sa kanya at nagsabi, "Mas mabuti sigurong huwag mong gawin iyon maliban na lang kung may mga espesyal na pagkakataon."
Matapos sabihin iyon, isinara niya ang pinto nang hindi lumilingon.
Pinagmasdan ni Isabelle ang papalayong lalaki. Pagkalipas ng ilang saglit, inis na kinagat niya ang kanyang labi at lihim na isinumpa ang sarili: "Bakit ba ganito ako nung nakaraang buhay!"
Kung hindi sana siya kumilos nang hindi nararapat sa party ng kanilang engagement, hindi sana siya mali ang magiging impresyon sa kanya ni Andres.
Sa kanyang nakaraang buhay, ipapadala si Andres sa isla para sa espesyal na pagsasanay ilang araw pagkatapos, at hindi na sila nagkita muli.
Ang susunod nilang pagkikita ay dalawang araw pagkatapos. Saglit lamang, hindi umabot ng isang oras, tapos ay bumalik na muli ito sa hukbo. Ang susunod nilang pagtulog na magkasama ay sampung araw pagkatapos.
Sampung araw na lang ang natitira para kina Isabelle at Andres.
...
Maagang umaga kinabukasan, tiningnan ni Isabelle ang kalangitan na unti-unting lumiwanag at umupo mula sa kama.
Inisip niya ito buong gabi at hindi natulog.
Sa puntong iyon, malinaw na ang kanyang plano kung ano ang susunod niyang gagawin.
Kailangan niyang pumunta sa bahay ng kanyang mga magulang upang kunin ang isang bagay, at pagkatapos ay magtungo sa hukbo upang hanapin naman si Andres.
Pagkatapos maligo at magbihis, may narinig siyang mabilis na katok sa pinto.
"Sino yan?" Tanong ni Isabelle, na nakatingin nang mabigat sa bintana malapit sa pinto.
"Miss Isabelle, ako ito. Inutusan po ako ng inyong biyenan na magdala ng dalawang timba ng mainit na tubig." Sagot ng tao sa labas ng pinto nang magalang.
Nakilala ni Isabelle ang boses na iyon, si Maria ang utusan ng pamilya Vargas..
Noong nakaraang buhay niya, siya ay nagising at bumaba upang mag-agahan mag-isa.
May tatlo o apat na kasambahay ang pamilya Vargas, ngunit si Maria pa ang pinili nilang magdala ng mainit na tubig sa kanya ng personal sa umaga. Mukhang hindi lang simpleng paghahatid ng tubig ito.
"Parating na." Isang saglit na nag-isip si Isabelle bagop sumagot.
"Magbibihis lang ako."
Pagkalipas ng dalawang minuto, nagtungo siya sa pinto at binuksan ito.
Pagbukas niya ng pinto, nakita niyang nakatayo ang dalawang tao sa labas, isa si Maria, at ang isa ay si Ligaya, ang ina ni Marco.
Si Ligaya ay ang stepmother ni Andres. Nang si Andres ay limang taong gulang pa lamang, ikinasal si Ligaya sa kanyang ama at nagkaroon sila ng anak na si Marco.
Ang ekspresyon ni Ligaya sa mga sandaling iyon ay kitang-kita ang galit.
Ang ilang natitirang kasambahay ng pamilya Vargas ay nakatayo pa sa corridor.
Tiningnan ni Isabelle ang mga ito at agad na nakaramdam ng takot.
Lumapit si Ligaya sa kanya ng dalawang hakbang at bigla siyang sinampal.
Si Isabelle ay nakahanda na sa ganitong posibilidad na pangyayari, kaya agad niyang iniwasan at isinangga ang kamay.
Natusok ng mga kuko ni Ligaya ang likod ng kanyang kamay at agad na nakaramdam si Isabelle ng init na dulot nito.
"Walang hiya ka! Paano mo nagawang ipagtanggol ang iyong sarili!" Habang nakikita ni Ligaya na naiwasan ni Isabelle, lalo pa itong nagalit at inundayan ulit sya ng isang sampal.
Hindi na pinayagan ni Isabelle na matamaan siya muli at mabilis na iniwasan at nakakunot ang noong nagtanong, “Tiya, anong ginagawa mo?"
"Ang lakas ng loob mong tanungin ako!" Ang galit na sagot ni Ligaya, "Hindi mo na nga tinanggap si Andres kagabi, at nagawa mo pang akitin si Marco at sinaktan mo pa! Nasa ospital siya ngayon. Kung may nangyaring masama sa kanya, ikaw ang may kasalanan!"
"Sinabi ba sa iyo ni Marco iyon?" Tanong ni Isabelle habang kunot ang noo at sumagot.
Hindi pinansin ni Ligaya ang mga sinabi ni Isabelle at nagsalita siya nang may pang-uuyam: "Sinasabi ko lang ang totoo, hindi ka gusto ni Andres, at hindi rin gugustuhin ng anak ko ang isang murang babaeng katulad mo! Dati, ang mga kagaya mo, ikinukulong na lang sa hawla ng baboy at itinatapon sa lawa!"
Tahimik na tiningnan ni Isabelle si Ligaya.
Sa kanyang nakaraang buhay, hindi siya gusto ni Ligaya at lagi siyang pinapahirapan nito.
"Tapos na ba kayo?" Matapos maghintay ng ilang sandali, kalmadong nagtanong si Isabelle kay Liagaya.
"Akala mo ba'y tanga ako?"
"Ano'ng ibig mong sabihin?" Sinusuri siya ni Ligaya mula ulo hanggang paa.
"Iniwan ko ang isang magandang kinabukasan bilang isang guro at mas pinili ko ang isang lalaking mula sa compound na halos hindi maka-graduate dahil sa kakulangan sa edukasyon. Akala mo ba, ganoon na lang 'yon?" ngumiti si Isabelle ng may pang aasar.
"Ikaw..." Agad na napuno ng galit si Liagay at sumigaw: "Hindi ko na gustong makinig sa mga walang kwentang sinasabi mo! Pumasok na kayo at itapon lahat ng gamit niya!"
"Ipapaalam ko kay tiyo Isagani ang nangyari kagabi. Ang pamilyang Reyes, huwag na nilang isipin ang kasunduan nila!"
Tiningnan ni Isabelle ang mga lalapit na tao, at hindi siya sumalungat. Bagkus, umatras siya ng dalawang hakbang at nagbigay-daan sa kanila.
Kahit anong paliwanag niya sa nangyari kagabi, wala ring maniniwala na wala siyang kasalanan, kaya mabuti pang manahimik na lang.
At saka, handa na si Ligaya, kaya wala na siyang kailangang gawing aksyon dito.
Pinanood niyang maghalungkat ang mga ito sa kanyang kwarto, kinuha ang ilang mga pera at gamit na dala niya, pati na ang mga regaling ibinigay sa kanila.
Kasama rito ang ilang mga lumang gamit na iniwan kay Andres ng kanyang tunay na ina bago pumanaw. Mahahalaga ang mga ito.
"Mag-ingat kayo, huwag nyong sirain! Kailangan ibalik ito sa panganay na anak ng pamilya Vargas!" Paalala ni Maria sa mga kasambahay habang naghahalungkat.
Habang sila ay nagsasalita, nakita nila ang kahon ng sandalwood na may lamang mga gintong alahas. Agad na nagpalitan ng tingin sina Maria at Ligaya at lumapit upang kunin ito.
Ito ang pinakamahal na regalo sa kanila. Sa kanyang nakaraang buhay, matagal nang kinuha ni Ligaya ang kahon na naglalaman ng mga gintong alahas.
Kinuha ni Maria ang kahon at iniabot ito kay Liagaya.
Bubuksan sana ni Ligaya ito upang tingnan, ngunit nang makita ni Isabelle ang walang kahihiyang mga mukha nila, hindi niya napigilang magbuntung-hininga at mag-senyas: "Ibalik yan!"
"Sa tingin ko, parang ibinato mo ang karne sa aso."
Napahiya si Liagaya at matalim na tinignan si Isabelle: "Sino'ng tinatawag mong aso?! Wala ka bang mga alituntunin at paggalang? Ang nanay mo, siya ang nagturo sa'yo ng mga bagay na hindi nararapat!"
Tiningnan lang ni Isaballe si Liagaya ng walang emosyon: "Sige, pagalitan mo ako, huwag mo nang isama ang nanay ko."
Ang pangit na tanawin na iyon ay nakapagpanik kay Liagaya sa hindi malamang dahilan.
Bakit parang nagbago si Isabelle nang magdamag? Noong mga unang pagkakataon nilang magtagpo, kitang-kita niyang takot na takot siya, tulad ng nanay niya, at hindi kayang magsalita sa harap ng matatanda!
Dahan-dahang humarap si Isabelle kay Liagaya at naglakad ng dalawang hakbang palapit dito.
Napaatras ng di-namamalayan si Liagaya: "Anong ginagawa mo?!"
Noong nakaraang buhay, palaging inaapi ni Ligaya si Isabelle at ang kanyang ina. Kahit matapos mamatay ang kanyang ina, madalas pa rin siyang kutyain ni Ligaya.
Ngunit iyon ay sa nakaraan. Sa buhay na ito, walang may karapatang magpahirap sa mag-inang ito!
Nginitian ni Isabelle si Ligaya at inilahad ang kanyang kamay: "Ibalik mo sa akin ang mga gamit ko. Ito ang regalo na ibinigay ng pamilya ko para kay Andres."
"At saka, Tiya, hindi mo na kailangang magmadali na ipakita ang iyong tunay na kulay. Ang sinumang may balak na kunin ang mga gamit na ito para sa sarili nila ay tinatawag kong aso. Gusto mo bang kunin ang mga gamit ng tunay na ina ni Andres?"
Bigla na lang sumigaw si Ligaya, "Anong kabalbalan ang sinasabi mo! Tinutulungan ko lang si Andres na itago ang mga ito! Para hindi mo basta-basta kunin ang mga gamit, ang mga betrothal gift ay kailangang ibalik sa pamilya Vargas kapag nakansela na ang kasal!"
"Alam ba ni Andres ang tungkol sa pagkansela ng kasal?" Muling ngumiti si Isabelle at nagtanong pabalik.
"Kung nagawa mong ganito, kung alam ni Andres, akala mo ba tatanggapin ka pa niya?" Tumayo si Ligaya ng matuwid at ngumisi, "Kung mayroon ka pang kaunting kahihiyan, ikaw na mismo ang gumalaw. Huwag mong piliting ipaalam ko sa lahat!"
Pagkatapos niyang magsalita, sinabi niya kay Maria at sa mga kasambahay, "Anong tinitingin tingin niyo pa? Itapon na ang babaeng ito at ang mga kalat niya! Pati ang mga kapitbahay, makita na nila itong walang kahihiyang babaeng iyan!!!"
Agad na lumapit si Maria at ang isang matangkad at malakas na kasambahay, at sabay silang humawak sa magkabilang braso ni Isabelle.
Sa ibaba, narinig ng deputy ni Andres na may hindi magandang nangyayari sa itaas at nagmadaling umakyat.
"Huwag." Inilabas ni Andres ang kanyang kamay upang pigilan ang deputy at binanggit ng mahina.
"Pero, nagdala si Mrs. Vargas ng maraming tao, hindi ba kayo mag-aalala na masaktan si Miss Isabelle?" Tanong ng deputy nang nag-aalala, nakatingin kay Andres na hindi apektado.
"Ang layo natin, anong ikakatakot ko?" Kalmadong sagot ni Andres.
Bukod pa riyan, si Isabelle ay asawa nya na at hindi gagawa ng labis si Ligaya dito.
Kailangan lang niyang tiyakin kung may lakas ng loob itong saktan si Isabelle kahit isang daliri.
Mukhang hindi si Isabelle ang tipo ng tao na susuko nang walang laban.
At saka, hindi siya tanga, at hindi siya magpapakita ng labis na lakas para sa walang kahandaang laban kay Ligaya. Nais niyang panoorin kung paano niya sosolusyunan ang sitwasyon.
Hindi inakala ni Isabelle na babalik agad si Andres. Hindi pa siya handa — kahit sa isip.Pero...Pinatatag niya ang loob niya at hinarap ito.Saktong-sakto ang distansya nila — nagkakatitigan sila, at ramdam na ramdam ang hininga ng isa’t isa. Isang angat lang ng mukha niya, kaya na niyang halikan ito.Pumikit siya, nagdesisyon, at mabilis na hinalikan ang pisngi nito.“Medyo malamig...” bulong niya, habang namumula ang kanyang mga pisngi.Malamig ang boses, pero mainit sa puso ni Andres. Napabuntong-hininga siya.Yumakap siya sa baywang ng dalaga at dahan-dahang binuhat ito — pinaupo sa mesa sa harap niya.“Andres?” Biglang may kumatok sa pinto.“Narinig kong nandito ka na! May kailangan akong sabihin — urgent! Di mo naman nilock ang pinto, kaya pumasok na ako!”Nabigla si Isabelle. Wala siyang saplot!Agad siyang lumingon sa paligid, balak tumakbo papuntang banyo — pero naunahan siya ni Andres.Hinablot siya ng lalaki, binuhat ng isang kamay, at itinapon sa kama.Ayaw niyang magkas
“Anong meron?” tanong ni Isabelle, palinga-linga muna sa paligid at nang masiguradong walang tao, nagsalita siya nang mahina.“Anong gusto mong gawin tungkol kay Perlita?” seryoso ang mukha ni Andres. “Ayusin ba natin ito nang pribado? O hahayaan natin ang pamilya ng naloko nya na idemanda siya at ipakulong?”Sandaling natigilan si Isabelle. Napawi ang ngiti sa kanyang mukha.May hinala na siya kanina — siguradong may mabigat na kasalanan si Perlita, kaya nag-alinlangan si Deputy Oca at nagtanong ng desisyon sa kanya.“Pero isipin mo muna ang epekto nito.” Nagpatuloy si Andres. “Kapag na-detain si Perlita o nakulong, apektado ang kinabukasan mo. Kung plano mong mag-college, malamang maapektuhan ang assignment mo sa trabaho pagkatapos.”Kaya hindi niya agad inayos ang kaso — gusto muna niyang marinig ang opinyon ni Isabelle.Tahimik lang siyang tiningnan ni Isabelle.Ilang buwan pa lang ang nakalipas mula nang bumagsak siya sa college entrance exam — kulang ng mahigit dalawampung punt
Mahal man niya ang babaeng ito o hindi, siya ang magiging asawa niya, at hindi na iyon magbabago.Maliban na lang kung piliin mismo ni Isabelle si Marco.Lalo na ngayon — tinulungan siya nitong protektahan ang alaala ng mga magulang niya. At sa lahat ng nakita niya ngayong araw, tila ba handa talaga itong makasama siya habambuhay.Kung magbubulag-bulagan siya sa pang-aaping dinanas nito, ibig lang sabihin nun ay isa siyang lalaking walang pananagutan at dangal.Sa labas ng pinto, dumating si Deputy Oca at tinawag siya: “Sir!”Lumingon si Andres.May halong kaba at pag-aalangan ang mukha ni Deputy Oca. Tumingin ito kay Isabelle sa loob, ngunit hindi na nagsalita pa.Saglit na nag-isip si Andres, saka mahina niyang sinabi kay Isabelle: “Lalabas lang ako sandali.”Tahimik siyang pinanood ni Isabelle habang palayo silang naglalakad. May hinala na siya kung bakit ganoon ang itsura ni Deputy Oca.“Sabel, hindi ko naman kailangan ng bantay dito. Magpapakabit lang ako ng dextrose. May party k
"Ano'ng pinagsasabi mo?! Papatulan talaga kita!!!" galit na sigaw ni Perlita habang hindi binibigyan ng pagkakataon si Karina na magsalita pa.Pagkasabi nito, dali-daling sumugod siya sa babae.Nagkagulo agad ang dalawa — nagkagirian, nagsabunutan.Naging maingay ang bakuran, at mas marami pang mga kapitbahay ang lumabas para maki-usyoso.Kabilang sa mga usisero ang pamangkin ni Karina. Nang makita niyang nasasaktan ang kanyang tiyahin, agad itong sumugod.Si Carlito naman ay agad na itinulak sina Isabelle at Marita palayo. “Kayo, umalis muna d'yan! Baka madamay kayo!”Pagkasabi noon, tinulungan niya agad si Karina at hinarap ang pamangkin nito.May ilang matatandang kapitbahay ang nagtangkang pumagitna, pero sa halip na kumalma, lalong nagkagulo.Ang pamangkin ni Karina ay bata at malakas. Dahil dito, ilang beses na nasapul si Carlito sa kalagitnaan ng kaguluhan.“Sabel, ang tiyuhin mo!” Halos hindi na makasingit si Marita sa loob, nanginginig sa kaba at nanlalabo ang mga mata sa pag
“Ano'ng nangyari? Bakit may pulis?” Umangat ang tenga ni Isabelle.Sa nakaraan niyang buhay, pauwi na sana si Isabelle kinabukasan, pero sunod-sunod ang problema kaya’t hindi niya nalaman na tinawagan na pala ng ina ni Veronica ang pulis.“Noong nakaraang buwan, sinamahan ng tiyahin mo si Nanay ni Veronica para bumili ng TV. Ilang araw lang pagkabili, nasira agad. Pinalitan naman ng bago, pero nasira ulit ilang araw lang ang lumipas. Nang bumalik sila sa pinagbilan, sarado na ang pabrika! At ang pinakamalala…”Habang nakikinig si Isabelle, nakaramdam siya ng kakaiba.Hindi pa natatapos si Marita sa pagsasalita, bigla siyang sumingit: “Nay, ‘yung TV ba na bigay sa’tin bilang dote, ganoon din ang brand?”Natigilan si Marita: “Oo… pareho nga! Kung di mo binanggit, nakalimutan ko na. Niloko rin kaya tayo?”Alam ni Isabelle na sa dati niyang buhay, may problema talaga ang TV na binili ni Perlita para sa kanya. Pero hindi niya inakalang niloko rin pala nito ang mga kapitbahay!Kung totoo it
Ilang hakbang lang ang layo ni Isabelle sa kanya. Pagkatapos mag-isip sandali, lakas-loob siyang lumapit, marahang hinawakan ang laylayan ng kanyang damit at tinanong, “Anong gusto mong kainin? Kabisado ko ang lugar na ito.”“Kumain na ako. Depende na lang sa gusto mong kainin.” Sagot ni Andres nang malamig.Hindi nag-alinlangan si Isabelle na hilahin siya patawid ng kalsada.Sa harap ng karinderyang madalas niyang kainan, tinanong siya ng may-ari: “Uy! Dinala mo na pala ang asawa mo sa bahay ninyo”Ngumiti lang si Isabelle at hindi sumagot.Tiningnan ng may-ari si Andres sa tabi niya—matangkad, guwapo. Para silang kalapati’t agila sa ayos, bagay na bagay.Ang mahalaga, si Andres na naka-uniporme militar at mukhang matuwid ay mas kaaya-ayang tingnan kaysa sa naunang lalaki na mukhang masama.“Anong gusto mong kainin ngayon?” tanong ng may-ari habang lumingon palayo.Hinipo ni Isabelle ang kanyang bulsa.Kahit na hindi gaanong nakatulong ang pamilya Reyes sa engagement party, kapwa sil