"Ba't ka nakabusangot, ha? Biyernes santo ba ngayon, ha? Malayo-layo pa ang Holy week, Andrea. 'Wag kang ganyan. May problema ka ba, ha?" tanong ni Gretta kay Andrea na kaibigan niya sa opisina. Napansin kasi nito na malungkot siya. Napangiwi si Andrea sa kanyang kaibigan na naghihintay sa isasagot niya.
"Wala akong problema," mahinang sagot ni Andrea kay Gretta. Sa sagot niya na 'yon ay hindi kumbinsido si Gretta sa kanya."Talaga ba? E, bakit ganyan ang mukha mo? Para kang inutangan nang Biyernes santo, eh. Ano ba ang nangyari, ha? Kilala kita, Andrea. Hindi ka makakapagsinungaling sa akin kaya sabihin mo na ang totoo. Hindi ko naman sasabihin kahit kanino, eh. Kaibigan mo ako, 'di ba?" pangungumbinsi na sagot ni Gretta kay Andrea.Umupo muna si Andrea sa kanyang upuan. Magkatabi ang desk nilang dalawa ng kaibigan niya na si Gretta kaya nakakapagdaldalan sila sa oras ng trabaho. 'Wag lang talaga sila magpapahuli sa boss nila na nagdadaldalan habang nagtatrabaho dahil talagang lagot silang dalawa. Bumuntong-hininga muna siya at dahan-dahan na ibinuka ang bibig upang magsalita kay Gretta na kaibigan niya."Naiinis na kasi ako kay mama, eh," mahinang usal niya sa kaibigan na nakakunot ang malalapad na noo."Huh? Bakit ka naman naiinis sa mama mo? Dahil pa ba 'yon sa mga sinasabi niya sa 'yo na—""Oo. Iyon nga 'yon, eh. Palagi na lang niya akong sinasabihan na mag-asawa na dahil matanda na ako. Araw-araw 'yon ang naririnig ko mula sa bibig niya. Hindi na siya nagsasawa, eh. Tinatanong pa niya ako kung may balak pa ba akong mag-asawa. Ayaw raw niya akong maging kagaya ng tita Sonia ko na kapatid niya na tumandang dalaga," kuwento ni Andrea sa kanyang kaibigan na si Gretta na natatawa sa kanya.Gretta gasped loudly and crossed her arms and looked at her frowning face. She could understand what her mother wants for her."Nauunawaan ko ang mama mo kung bakit ganoon siya na palagi ka niya na tinatanong at sinasabi 'yon sa 'yo. May punto rin naman siya, eh. Tumatanda ka na rin naman, tumatanda na tayo, 'di ba? Ba't hindi ka na lang kasi mag-asawa, Andrea. Masarap raw ang may asawa. Gusto ko na maranasan natin 'yon. May boyfriend akong tao. Ikaw na lang ang wala, 'di ba? Gusto mo ba hanapan kita ng magiging boyfriend mo na mapapangasawa mo, ha?" sagot ni Gretta kay Andrea na nakanguso pa rin. "Wala namang masama sa sinasabi niya, eh. Ang mga sinasabi ng mga magulang mo sa 'yo lalo na ang mama mo ay para lang naman sa kinabukasan mo. Ayaw niya na tumanda ka na mag-isa sa buhay, Andrea. Iyon dapat ang maintindihan mo sa kanya. Hindi ka naman niya sinasabihan ng ganoon kung makakasama 'yon sa 'yo. Mag-asawa ka na kasi, eh."Napapakamot tuloy si Andrea sa kanyang ulo matapos sabihin 'yon ng kanyang kaibigan na si Gretta. Wala rin naman na pinagkaiba ang sinasabi nito sa kanya kagaya ng ina niya."Saan naman ako kukuha ng mapapangasawang lalaki, ha? Wala nga akong boyfriend, magkakaasawa pa kaya? Sa tingin mo ba ay madali ang bagay na 'yon, ha?!" reklamo ni Andrea sa kanyang kaibigan."'Wag kang masyadong negatibo sa mga bagay-bagay, Andrea. You have to think positive. Kung gusto mo magkaroon ng asawa ay magkakaroon ka. Palibhasa ay hindi ka pa nagkakaroon ng boyfriend kaya ka ganyan. 'Wag kang mag-alala dahil tutulungan kita na magkaroon ng boyfriend," nakangising sagot ni Gretta sa kanya."Ayaw kong mag-asawa, okay? Ayaw ko maitali sa isang tao habambuhay," protesta ni Andrea sa kanyang kaibigan."E, ano ang gusto mo? Gusto mo ba na tumandang dalaga, ha? Iyon ba ang gusto mo? Gusto mo na tumandang mag-isa sa buhay? Ganoon ba, Andrea? Bilang kaibigan mo ay nagmamalasakit lang naman ako dahil ayaw ko na dumating ang panahon na mag-iisa ka sa buhay. Magisip-isip ka mamayang—" mabilis na sagot ni Gretta."Huh? Ano'ng pag-iisipan ko, ha?" tanong ni Andrea na nakangiwi. Gretta took a very deep breath."Pag-isipan mo kung gusto mo na hanapan kita ng magiging boyfriend mo na magiging asawa mo na rin. I'm always willing to help you, Andrea. Pag-isipan mong mabuti ang sinasabi ko sa 'yo. Ayaw ko na may pagsisisihan ka sa bandang huli, okay? 'Wag ka nang magreklamo pa. I won't listen to your complains. Do you understand me, Andrea?" sabi ni Gretta kay Andrea."Ewan ko sa 'yo! Magtrabaho na lang kaya tayo. Ayaw ko na pag-usapan pa 'yan, eh. Naririndi na ako sa mga bagay na 'yan," reklamo pa ni Andrea sa kaibigan niya sabay iwas dito at humarap sa computer na nasa harap niya."'Wag kang marindi, Andrea. Pasalamat ka dahil may mga taong nagpapaalala sa 'yo at nagbibigay payo sa dapat mong gawin. You're very lucky, Andrea. Basta mamayang gabi ay pag-isipan mo ang sinabi ko sa 'yo," sambit ni Gretta kay Andrea na nakangiwi habang binubuksan ang kanyang computer para magsimula na magtrabaho.Pinag-isipan nga ni Andrea ang sinabi sa kanya ng kaibigan niya na si Gretta kinagabihan. Hindi siya sang-ayon sa gusto nito na hanapan siya ng boyfriend na magiging asawa na rin niya. Kung gusto man niya na magkakaroon ng boyfriend ay ang tadhana ang may gawa hindi ang kung sino pa man 'yan kahit kaibigan niya. Nagkikibuan na rin silang dalawa ng kanyang ina na si Merla ngunit hindi na ito nagtanong pa sa kanya kagaya ng madalas nitong tinatanong sa kanya. Nakapagtataka nga lang para kay Andrea ngunit pasalamat na rin siya."Kumusta? Napag-isipan mo na ba kagabi 'yong sinabi ko sa 'yo?" tanong ni Gretta kay Andrea kinabukasan.Huminga muna si Andrea nang malalim na buntong-hininga at saka sumagot sa kaibigan niya."Oo,'' maikling sagot niya."Ano'ng desisyon mo, ha? Pumapayag ka na ba na hanapan kita ng boyfriend na magiging asawa mo, ha?" tanong ni Gretta kay Andrea.Andrea rolled her eyes and sighed deeply."Hindi. Hindi ako pumapayag sa 'yo," mabilis na sagot niya. Nanlaki kaagad ang mga mata ni Gretta sa sagot ni Andrea sa kanya."Ano?! Bakit hindi ka pumayag, ha? Ayaw mo ba talaga, ha?" usisa pa ni Gretta sa kaibigan."Hindi naman sa ayaw ko, eh. Hindi lang talaga ako sang-ayon sa nais mo. Kung magkakaroon man ako ng boyfriend, ang gusto ko ay tadhana ang may gawa hindi kung sino-sino d'yan," sagot ni Andrea."Ang arte mo talaga, Andrea. Maghihintay ka pa ba na tadhana ang gumawa, ha? Pero para sa akin, tayo ang gumawa ng mga bagay-bagay sa buhay natin, hindi ang tadhana na 'yan. Nasa atin ang bawat desisyon, eh. Talikuran mo na kasi ang paniniwala na 'yan dahil wala naman 'yan na silbi. Pumayag ka na kasi na hanapan kita ng boyfriend na magiging asawa mo na rin para masaya na ang lahat at lalo na ang mga magulang mo. Ayaw mo na talaga? Kung ayaw mo na talaga na mag-asawa, baka naman magkaroon ng anak ay gawin mo. Puwede ka na mag-adopt kahit dalawa para pagtanda mo ay may kasama ka sa buhay at mag-alaga sa 'yo. Iyon na lang gawin mo kung ayaw mo na talaga mag-asawa. Naririndi na rin ako kakasabi sa 'yo, Andrea. Agree ka ba sa sinabi ko?" wika ni Gretta kay Andrea na biglang napaisip-isip sa sinabi niya.Ilang minuto ang lumipas bago siya sumagot sa kaibigan niya. Gusto niya ang narinig na suggestion na 'yon mula sa kanyang kaibigan na si Gretta."I like your suggestion, Gretta. Kung ayaw ko na talaga na mag-asawa, ba't hindi na lang kaya ako mag-adopt, 'no?" sagot niya kay Gretta."Magandang marinig 'yan sa 'yo o kaya ay kung gusto mo talaga na magkaroon ng anak kahit wala kang asawa na mula talaga sa 'yo ay puwede rin naman, eh," suggestion pa ni Gretta kay Andrea."Huh? Paano naman 'yon, ha? Gusto mo na magpabuntis ako sa isang lalaki, ha?" nakakunot ang noo na tanong niya sa kanyang kaibigan na si Gretta."Parang ganoon na nga pero sa magandang proseso," sagot ni Gretta."Paano? Hindi kita maintindihan sa sinasabi mo. You have to explain it very clear, Gretta," reklamo ni Andrea."Kailangan mo na maghanap ng sperm donor, Andrea. May dalawang paraan, eh. Kung ayaw mo ng artificial insemination ay puwede na natural method ang gagawin. Kung artificial insemination ang gagawin ay mapapagastos ka at kung natural method naman ay hindi na masyado. Gagastos ka pa rin naman lalo na during donation moments n'yong dalawa ng lalaki na mapapayag mo na magdonate ng kanyang sperm sa 'yo through natural method. Depende pa rin' 'yon sa mapag-uusapan n'yong dalawa. In short, magse-sex kayong dalawa at kapag nalaman mo na buntis ka na nga ay tapos na 'yon, hanggang doon na lang 'yon. Ano ang desisyon mo? Pag-isipan mo, Andrea. Kung ayaw mo na mapagastos ng maraming pera ay doon ka na lang sa natural method," sagot ni Gretta kay Andrea na mas lalong lumaki ang dalawang mga mata sa narinig niya."Gusto ko rin naman na mag-adopt pero mas gusto ko rin na magkaroon ng sariling anak na mula talaga sa akin pero—''"Ano?!""Ayaw ko 'yong sinasabi mo na natural method na kailangan makipag-sex ako sa lalaki na napapayag ko na maging sperm donor ko. Hindi ako ready sa bagay na 'yan, Gretta. I'm a virgin and I don't want to give it to anyone," nakangiwi na sagot ni Andrea kay Gretta."E, kung ayaw mo ay doon ka sa artificial insemination kaso nga lang ay mapapagastos ka ng malaking halaga ng pera. At kung ayaw mo talaga sa dalawang sinabi ko na puwede mo na pagpilian ay mag-adopt ka na lang," sagot ni Gretta."Pero mas gusto ko kung galing talaga sa akin 'yong bata, eh," nakangusong sagot ni Andrea."E, kung gusto mo na galing talaga sa 'yo ay mamili ka sa dalawang sinabi ko. It's either artificial insemination or natural method. Iyang dalawa ang pagpipilian mo at wala nang iba pa. Willing ka naman siguro gumastos ng malaking halaga ng pera para sa artificial insemination pero kung ako ang tatanungin ay ang natural method. Hindi sa masasarapan ka pa during intercourse, makakatipid ka na rin sa gastos. Pag-isipan mo muli ang mga sinabi ko sa 'yo, Andrea. Hindi na kita pipilitin pa na magkaroon ng boyfriend na mapapangasawa mo dahil ang suggestion ko na lang ang gawin mo. Wala ka naman ng balak na mag-asawa pa, eh. Magkaroon ka lang ng anak ay matatahimik na ang kaluluwa ko. Hindi ko lang alam ang mga magulang mo at lalo na ang mama mo," sabi pa ni Gretta kay Andrea na napaisip-isip muli.Nalaman ng lahat ang nangyari kay Clarissa. Walang natuwa sa sinapit nito kahit na nga ay maraming nagalit sa kanya dahil sa ginawa niyang kasamaan. Inoperahan si Clarissa sa kanyang ulo at pinutol ang isa niyang binti. Sa nangyaring 'yon sa kanya ay marami siyang na-realize sa buhay niya lalo na ang mga kasalanan niyang nagawa sa mga taong sinaktan niya. Pinatawad naman na siya nina Andrea, Gretta at Ella Marie sa mga kasalanan niya kahit hindi siya humingi ng tawad dito. Pinakilala na rin ni Martin si Andrea sa mga magulang niya na hindi makapaniwala sa nalaman nila na si Andrea lang pala ang babaeng minamahal ng kanilang anak. Kilalang-kilala na nila si Andrea kaya naman natuwa sila nang malaman na siya pala ang babaeng napupusuan ng anak nila. Tanggap na tanggap nila si Andrea sa pamilya nila at para na rin sa anak nila na si Martin. Sinabi nila na nagdadalang-tao na si Andrea at magkakaroon na sila ng apo. Labis ang tuwang nararamdaman nito."Kailan n'yo balak na magpakasal na da
Nagbihis muna silang dalawa ni Martin sa loob ng kuwarto niya bago bumaba para kumain ng dinner. Magkahawak-kamay silang dalawa ni Martin nang bumaba sila mula sa kuwarto niya patungo sa dining room. Nagkatinginan lang ang mag-asawa na sina Merla at Roberto sa nakikita nila. Mukhang may good news na sasabihin ang dalawa sa kanila. Iyon ang nasa isipi nilang mag-asawa habang pinagmamasdan ang dalawang kababa pa lang mula sa taas.Bago umupo ang dalawa sa upuan para kumain ay sinabi na nga nila ang magandang balita na 'yon sa mga magulang ni Andrea. Inanunsiyo na nilang dalawa na magkasintahan na sila. Tuwang-tuwa naman ang dalawang mag-asawa sa nalaman nila na 'yon mula sa kanila. "Masayang-masaya kami para sa inyong dalawa. Wala kaming ibang nasabi kundi ang maging maligaya kayo sa isa't isa. Magmahalan kayo na para bang wala nang bukas pa," nakangising wika ni Merla sa kanilang dalawa na magkasintahan na. Nandoon sa dining room ang mga kapatid ni Andrea kaya narinig nila ang good ne
Pinuntahan ni Martin si Andrea sa bahay nito. Hindi sana siya papasukin ni Andrea sa bahay nito ngunit dahil sa pakiusap ng mga magulang niya ay pinapasok na niya ito sa bahay nila. Nagpaliwanag si Martin sa mga magulang ni Andrea kung bakit nagkakaganoon ang anak nila."Nagseselos lang 'yang anak namin na si Andrea kaya nagkakaganyan 'yan," sabi ni Merla kay Martin pagkapasok nito sa loob ng bahay.Tumango naman si Martin sa ina ni Andrea at ngumiti bago nagsalita. "Oo nga po, eh. Wala naman po siyang kailangan na ipagselosan o ikagalit. Siya lang naman ang mahal ko po. Hindi ko na po mahal ang babaeng nakita niya kanina na kayakap ko, eh. Siya na po ang mahal ko ngayon at wala nang iba pa. Alam n'yo naman po 'yan, 'di ba po? Akala niya po siguro ay niloloko ko siya. Hinding-hindi ko magagawa 'yon sa kanya. Hinding-hindi ko gagawin 'yon kailan pa man sa babaeng mahal ko. She's the only one for me," sagot naman ni Martin sa harap ng mga magulang ni Andrea. Ngumiti naman ito sa kanya a
Mag-iisang oras na ngunit hindi pa rin umuusad ang mahabang pila ng mga sasakyan sa kalsada. Traffic na naman. Naipit sa mahabang traffic si Andrea patungo sa restaurant na kakainan nila ng dinner ni Martin. Napapamura na lang sa inis si Andrea. Naiinip na siya. Tinatawagan niya rin si Martin ngunit hindi nito sinasagot ang mga tawag niya. Gusto lang niya na sabihin dito na naipit siya sa mahabang traffic ngayong gabi. Siguradong-sigurado siya na nandoon na sa restaurant na 'yon si Martin at naghihintay na ito sa kanya. Hindi na siya mapakali."Manong, ano po ba'ng nangyayari at parang hindi umuusad ang mga sasakyan?" tanong ni Andrea sa taxi driver na nasakyan niya. "Ma'am, pasensiya na po kung hanggang ngayon ay hindi pa rin umuusad ang mga sasakyan na nasa unahan natin dahil may bangaan po kasi doon sa unahan natin," sagot ng taxi driver sa kanya. Napatango na lang siya at napabuntong-hininga nang marinig niya ang sinabi na 'yon ng taxi driver. Hindi naman nagreklamo pa si Andrea
Inihatid muna ni Martin si Andrea sa kompanyang pinagtatrabauhan nito bago siya tumungo sa mansion nila kinabukasan. Pinapapunta siya ng mga magulang niya. Hindi niya alam kung bakit. Pumasok kaagad siya sa mansion nila. Naghihintay na ito sa loob sa kanya. Bumeso muna siya sa mga magulang niya. Umupo siya sa harap nito."May importante po ba kayong sasabihin sa akin ngayong umaga na 'to?" tanong niya sa mga magulang niya na nagkatinginan muna bago nagsalita ang isa sa kanila. Sabay na tumango ito sa kanya."Oo. May importante kaming sasabihin ng daddy mo ngayon kaya ka namin pinapunta dito sa mansion natin," malumanay na sagot ni Aurora na mommy niya sa kanya."Ano po 'yon na sasabihin n'yo sa akin na importante?" mabilis naman na tanong niya. Sinenyasan ni Antonio ang asawa niya na si Aurora na sabihin na nito ang sasabihin nila. Huwag na nilang patagalin pa 'yon. "Ikatutuwa mo siguro ang sasabihin namin na 'to, Martin. Siguradong-sigurado kami ng daddy mo," sabi nito sa kanya na h
"Nagtapat siya ng kanyang nararamdaman sa akin kanina," sabi ni Andrea kay Martin sa kabilang linya. Ilang minuto na rin silang magkausap. Martin wasn't surprised as he heard that from her. He's expecting that he would confess his feelings for her. Wala naman siyang takot sa ginawang 'yon ng best friend niya. Alam niya naman na sa kanya lang si Andrea at kailanma'y hindi ito makukuha kahit sino pa man 'yan."I'm expecting for that he would confess his feelings for you, honey. Wala namang problema 'yon sa akin dahil alam ko na sa akin at isa pa ay best friend ko siya at hindi niya gagawin na agawin ka sa akin. Kahit naman agawin ka niya sa akin ay hindi naman niya makukuha ang puso mo because it's mine already," sabi ni Martin sa kanya sa kabilang linya. Kampanteng-kampante ito na hindi mawawala sa kanya si Andrea dahil mahal siya nito at mahal niya rin ito. Kahit sabihin na hindi pa naman sila magkasintahan na dalawa ay panatag ang loob niya na hindi mapupunta sa iba ang babaeng minam