นักเขียนคนใดนำวรรณคดี มุขปาฐะ ไปดัดแปลงเป็นนิยายบ้าง?

เมื่อพูดถึงการยกมุขปาฐะและวรรณคดีพื้นบ้านมาดัดแปลงเป็นนิยาย จะนึกถึงงานของนักเขียนหลายคนที่ชัดเจนและมีอิทธิพลมาก หนึ่งในชื่อที่โผล่มาเสมอคือ Neil Gaiman ผู้เขียน 'American Gods' ซึ่งจับเอาพระเจ้าและวิญญาณจากตำนานต่างๆ มาปะทะกับสังคมสมัยใหม่อย่างเฉียบคม ส่วน Madeline Miller ก็ทำได้โดดเด่นด้วยการเล่าใหม่จากมุมมองตัวละครหญิงในตำนานกรีกผ่านงานอย่าง 'Circe' และ 'The Song of Achilles' ที่ทำให้ตำนานคลาสสิกมีความเป็นมนุษย์และเข้าถึงง่ายขึ้น Angela Carter เป็นอีกคนที่ขยับขยายโลกนิทานพื้นบ้านของยุโรปให้มีมิติทางเพศและอำนาจในชุดเรื่องสั้น 'The Bloody Chamber' ในขณะที่ Margaret Atwood เคลื่อนตำนานโฮเมอร์ใน 'The Penelopiad' เพื่อท้าทายมุมมองเดิมๆ ของเรื่องเล่าโบราณ

ในแง่วรรณกรรมรับใช้มุขปาฐะอย่างเชิงสร้างสรรค์ Salman Rushdie ใช้โครงเล่าเรื่องแบบปาฐกถาใน 'Midnight's Children' และ 'Haroun and the Sea of Stories' เพื่อผสมผสานประวัติศาสตร์ ชีวิตประจำวัน และนิทานปากต่อปากเข้าด้วยกัน ส่วน Gregory Maguire พลิกมุมมองนิทานพื้นบ้านของชาวอเมริกันด้วย 'Wicked' ที่เปลี่ยนเรื่องของ 'The Wizard of Oz' ให้กลายเป็นการเล่าเรื่องเชิงสังคมและการเมือง นอกจากนั้น Ryūnosuke Akutagawa ก็ใช้ตำนานและเรื่องเล่าโบราณของญี่ปุ่นเป็นวัตถุดิบสำหรับเรื่องสั้นอย่าง 'Rashomon' ที่ตั้งคำถามต่อความจริงและมุมมองของผู้เล่า เราเห็นแนวทางคล้ายกันในงานของผู้เขียนพื้นบ้านและนักเขียนร่วมสมัยทั่วโลก—พวกเขาเอาโครงเรื่องดั้งเดิมมานำเสนอใหม่ด้วยภาษา โมทีฟ และประเด็นร่วมสมัย

ในบริบทภาษาไทย นักเขียนร่วมสมัยหลายคนก็นำตำนานพื้นบ้านและวรรณคดีมาปัดฝุ่นเล่าใหม่อย่างมีรสชาติ ไม่ว่าจะเป็นการยกตำนานท้องถิ่นจากอีสาน เหนือ กลาง หรือใต้มาปรับเป็นนิยายแฟนตาซี เรื่องสืบสวน หรือแนวประวัติศาสตร์ร่วมสมัย การดัดแปลงในบริบทไทยมักเน้นการเก็บรายละเอียดพิธีกรรม ความเชื่อ และภูมิปัญญาท้องถิ่น เพื่อให้ตัวละครและสถานที่มีความเชื่อมโยงกับผู้อ่านที่เป็นคนพื้นที่ อีกมุมหนึ่งคือการตั้งคำถามและรีเฟรมค่านิยมเดิมๆ ผ่านมุมมองตัวละครใหม่ เช่น ให้เสียงแก่ตัวละครหญิงหรือชนชั้นที่ถูกลืมในต้นฉบับ การกระทำเหล่านี้ช่วยให้มุขปาฐะมีชีวิตใหม่และยังคงพลังของการเล่าเรื่อง

โดยสรุป การดัดแปลงมุขปาฐะเป็นนิยายไม่ได้มีสูตรสำเร็จ แต่นักเขียนที่ทำได้ดีมักมีสองอย่างร่วมกันคือการเคารพต้นกำเนิดของตำนานและความกล้าที่จะเปลี่ยนมุมมองหรือบริบทให้เชื่อมโยงกับผู้อ่านสมัยใหม่ ชอบดูว่าผู้เขียนแต่ละคนเลือกเก็บอะไรไว้และตัดอะไรทิ้ง เพราะนั่นบอกเราว่าตำนานยังมีชีวิตในเวลาของเราได้อย่างไร ความรู้สึกตอนอ่านงานแบบนี้มักเป็นทั้งความคุ้นเคยและความตื่นเต้นไปพร้อมกัน