ผีชุดแดง ข่าวลือเริ่มจากเหตุการณ์ใดหรือใครเป็นต้นเรื่อง

เริ่มจากท่าทางก่อนเลย — นั่นแหละหัวใจของการคอส 'Akane Tsunemori'. ฉันมองว่าการแต่งกายและเมคอัพเป็นแค่ครึ่งหนึ่งของงาน ส่วนท่าทาง น้ำเสียงและสายตาต่างหากที่ทำให้คนเชื่อว่าเป็นเธอจริง ๆ เสื้อผ้าที่ต้องเตรียมคือชุดข้าราชการหรือตำรวจไซเบอร์แบบกึ่งทางการ สีเข้มอย่างกรมท่า น้ำเงินเข้ม หรือเทาเข้ม จะต้องมีเสื้อเบลเซอร์เข้ารูป กางเกงหรือกระโปรงทรงเรียบร้อย กับเนคไทหรือผ้าพันคอเล็ก ๆ ที่ดูเป็นทางการ ใส่ป้ายหรือเข็มกลัดเล็ก ๆ ที่ดูเหมือนตราประจำหน่วยด้วย สำหรับเมคอัพ ให้คุมโทนเรียบแต่มีกลิ่นอายความเครียด ใช้รองพื้นที่ปกปิดบาง ๆ เน้นผิวดูเป็นจริง ๆ ไม่ฉ่ำจนเกินไป คอนทัวร์เบา ๆ ให้หน้าดูคมและเหนื่อยเล็กน้อย ตาดำคมชัดด้วยอายไลเนอร์บาง ๆ และมาสคาร่าเพื่อดวงตาที่เฉียบ แต่ไม่หวือหวา เติมปากด้วยสีโทนนู้ดหรือสีน้ำตาลอ่อน ถ้าจะเพิ่มพร็อพที่คนจำได้ดีคือ 'Dominator' จำลองแบบโปรพไฟล์ จะยกระดับงานคอสให้สมจริงมากขึ้น สุดท้ายเรื่องผม ให้ใช้วิกบ็อบสีน้ำตาลอ่อน-ช็อกโกแลต ตัดปลายตีทรงเล็กน้อยและเซ็ตให้ดูเรียบร้อย ฉันมักฝึกทำหน้าเฉย ๆ แบบคิดหนักกับมุมมองเบา ๆ จะช่วยให้คนรู้สึกว่าเห็น 'Akane' จริง ๆ มากกว่าการใส่ชุดแล้วโพสต์ท่าแค่หล่อ ๆ เท่านั้น

ตลอดริมแม่น้ำและสระน้ำของญี่ปุ่นมีเรื่องเล่าเกี่ยวกับสิ่งมีชีวิตน้ำที่คนเรียกกันว่า 'kappa' ซึ่งไม่ได้มาจากแหล่งเดียวแต่เป็นผลรวมของความเชื่อท้องถิ่นหลากหลายแห่ง เมื่อนึกถึงที่มาของผีกัปปะ ฉันชอบมองว่ามันเป็นการรวมเอาแนวคิดเกี่ยวกับเทพเจ้าริมน้ำและภูตผีของชุมชนเข้าด้วยกัน: บางพื้นที่เชื่อมโยงกับ 'kawa no kami' หรือเทพเจ้าสายน้ำ บางแห่งเห็นว่ามันเป็นวิญญาณเด็กที่อาศัยในคูคลอง คำว่า 'kappa' เองอาจมีรากมาจากคำว่า 'kawa' (แม่น้ำ) ผสมกับศัพท์ท้องถิ่นอื่นๆ ดังนั้นต้นกำเนิดจึงไม่ใช่ศูนย์กลางเดียว แต่กระจายไปตามแม่น้ำลำคลอง—โดยเฉพาะในชนบทที่คนพึ่งพาน้ำและกลัวความเสี่ยงจากการจมน้ำ ประวัติศาสตร์ชาวบ้านยังแสดงให้เห็นว่ากัปปะถูกใช้เป็นเรื่องเตือนใจให้เด็กไม่เข้าใกล้น้ำลึก อีกด้านหนึ่งภาพลักษณ์ของกัปปะก็ถูกถ่ายทอดผ่านงานศิลปะพื้นบ้าน นิทานท้องถิ่น และพิธีกรรมที่เกี่ยวกับน้ำ ทำให้มันกลายเป็นทั้งตัวร้ายและตัวตลกในเรื่องเล่า ตามที่เราเห็นในภาพแกะสลัก งานพิมพ์ และรูปปั้นจิ๋วตามศาลาเล็กๆ ของหลายหมู่บ้าน—สิ่งที่น่าชอบคือความหลากหลายของเรื่องเล่าเหล่านี้ ไม่ว่าจะเป็นกัปปะกวนใจชาวประมงหรือกัปปะช่วยชีวิตเด็ก ก็ล้วนสะท้อนวิถีชีวิตริมแม่น้ำของญี่ปุ่นได้ดี

ไม่คิดเลยว่าการได้พูดถึงเรื่องนี้จะพาให้ผมหยิบชื่อ 'Kamisama Kiss' ขึ้นมา — ต้นฉบับมังงะเรื่องนี้เขียนโดย Julietta Suzuki ซึ่งเป็นคนแต่งที่แฟนๆ รู้จักกันดีจากการผสมผสานความโรแมนติกกับโลกของยักษ์และปีศาจแบบนุ่มนวลและคมคาย ในมุมมองของคนอ่านรุ่นหน่อยๆ ฉันชอบวิธีที่ Suzuki สร้างความสัมพันธ์ระหว่างตัวละครหลักกับภูตผีในโลกญี่ปุ่นโบราณ เรื่องราวไม่ใช่แค่ความรักหวานๆ แต่แฝงด้วยการเรียนรู้ตัวตน การให้อภัย และการเติบโต การตีความความเชื่อและพิธีกรรมท้องถิ่นถูกนำเสนออย่างมีสีสัน ทำให้ฉันติดตามจนจบ และเมื่อเทียบกับฉบับแปลไทยที่เคยอ่าน มันยังคงรักษาจังหวะเรื่องและเสน่ห์ไว้อย่างดี จบบทไหนแล้วมักอยากย้อนกลับไปอ่านซ้ำเพื่อจับรายละเอียดเล็กๆ ที่ผู้เขียนใส่ไว้ทั้งในบทพูดและภาพประกอบ นี่แหละเหตุผลที่ฉันมักแนะนำชื่อของ Suzuki ให้กับคนที่หามังงะแนวโรแมนติก-แฟนตาซีแบบอบอุ่นๆ

โลกหนังผีมีผู้กำกับบางคนที่แฟน ๆ มักยกให้เป็นคนต้องดูเมื่ออยากหวีดหัวใจและหนาวถึงกระดูก ฉันมักแนะนำชื่อเหล่านี้กับเพื่อนที่ชอบบรรยากาศหน่วง ๆ และงานหูเสียงที่ทำให้ขนลุกทันที Hideo Nakata โดดเด่นด้วย 'Ringu' งานของเขาสร้างมาตรฐานให้กับเจอร์นัล J-horror — ความเรียบง่ายของภาพกับเสียงที่ใส่ใจทุกรายละเอียดทำให้ความน่ากลัวฝังลึกกลางความเงียบ ส่วน Takashi Shimizu กับ 'Ju-on' สร้างแนวคำสาปวนซ้ำที่เล่นกับมุมกล้องสั้น ๆ และการตัดต่อที่ทำให้ความหลอนไม่มีไหล่ให้หลบ Kiyoshi Kurosawa ต่างออกไปตรงที่เขาสร้างหนังผีที่มีเส้นบาง ๆ เชื่อมระหว่างสังคมกับความสิ้นหวัง เช่น 'Pulse' ซึ่งไม่เพียงแค่ผีโผล่ แต่เป็นความรู้สึกโดดเดี่ยวที่กลายร่างเป็นสิ่งลึกลับ ฉันชอบตรงที่แต่ละคนมีวิธีทำให้คนดูกลัวแบบต่างกัน — บางคนใช้ภาพ บางคนใช้เสียง บางคนใช้ความว่างเปล่า — และนั่นทำให้การตามเก็บรายชื่อนักกำกับเป็นความสนุกแบบไม่รู้จบ

เคยสงสัยไหมว่าเรื่องผีที่โฆษณาว่า 'มาจากเรื่องจริง' นั้นจริงแค่ไหนและทำไมมันถึงน่ากลัวกว่าของแต่ง มีหลายเรื่องที่ถูกอ้างอิงจากเหตุการณ์จริง เช่น 'The Exorcist' ซึ่งได้แรงบันดาลใจจากเคสของเด็กคนหนึ่งที่มักถูกอ้างว่าเป็น Roland Doe (หรือ Robbie Mannheim) เรื่องนี้ไม่ใช่แค่ไสยศาสตร์บนจอ แต่ยังสะท้อนความสั่นคลอนทางศรัทธาและวิทยาศาสตร์ร่วมสมัยด้วย อีกตัวอย่างคือ 'The Exorcism of Emily Rose' ซึ่งอิงจากกรณีจริงของ Anneliese Michel ทำให้ภาพยนตร์ผสมระหว่างคดีความและความเชื่อ เรื่องแบบนี้ชอบเล่นกับช่องว่างระหว่างหลักฐานกับความเชื่อใจ ส่วน 'The Conjuring' เล่าเรื่องครอบครัว Perron ที่อ้างว่าเจอปรากฏการณ์เหนือธรรมชาติ ขณะที่ 'The Amityville Horror' และ 'The Haunting in Connecticut' ก็มีทั้งผู้เชื่อและผู้ตั้งคำถามเกี่ยวกับความเต็มจริงของเหตุการณ์เหล่านี้ ความชอบส่วนตัวทำให้ฉันมองว่าความน่าสยดสยองไม่ได้มาจากผีเสมอไป แต่เกิดจากการที่หนังดึงเอาความไม่แน่นอนในเหตุการณ์จริงมาเล่น จบแบบคลุมเครือหรือมีรายละเอียดที่ทำให้คนดูเอาไปคิดต่อได้มากกว่าฉากกรี๊ดเพียงอย่างเดียว

บรรยากาศคำเล่าในภาคเหนือมักมีรสชาติของข้าว สงสัย และการไล่ผีปอบที่ผสมผสานทั้งความเชื่อไทลื้อและลาวเข้าด้วยกัน ผมมองว่าการระบุจังหวัดเดียวว่าเป็นต้นกำเนิดของนิทานผีปอบค่อนข้างยาก เพราะเรื่องเล่านี้เดินทางผ่านคน กลุ่มชาติพันธุ์ และพรมแดนมากกว่าจะเกิดขึ้นจากจุดเดียว ฉะนั้นในมุมของฉัน ผีปอบมีรากจากวงวัฒนธรรมตะวันออกเฉียงเหนือและลุ่มน้ำโขง ซึ่งต่อมาแพร่เข้ามาในภาคเหนือผ่านการโยกย้ายของชาวไท-ลาวและการแลกเปลี่ยนทางวัฒนธรรม ระหว่างทางจึงเกิดรูปแบบท้องถิ่นต่าง ๆ ที่มีรายละเอียดไม่เหมือนกัน ถ้ามองเฉพาะในภาคเหนือ จังหวัดที่มักถูกเล่าถึงบ่อยคือจังหวัดที่มีการแลกเปลี่ยนวัฒนธรรมกับลาวและชุมชนไทลื้อ เช่น น่าน และพะเยา เสียงเล่าจากหมู่บ้านแถบนั้นมักมีฉากเป็นนา ข้าวเหนียว และหมอไล่ผี ซึ่งสะท้อนความสัมพันธ์ระหว่างความเชื่อเรื่องวิญญาณและการดำรงชีวิตแบบเกษตร นั่นทำให้ผมคิดว่าผีปอบในภาคเหนือไม่ใช่เรื่องใหม่ที่เพิ่งเกิดขึ้น แต่เป็นผลของการปรับตัวของตำนานที่เดินทางมาจากภาคอีสานและลาว แล้วแต่งเติมรายละเอียดจนกลายเป็นเวอร์ชัน 'เหนือ' ที่เรารู้จักกันในปัจจุบัน

การออกแบบชุดใน 'The Lord of the Rings: The Rings of Power' ทำให้โลกของมิดเดิลเอิร์ธดูเป็นของจริงได้อย่างไม่น่าเชื่อ — เหมือนมีประวัติศาสตร์ของผ้าทุกชิ้นอยู่ในตัวมันเอง ผมชอบวิธีที่ชุดของเอลฟ์ถูกคิดขึ้นมาไม่ใช่แค่ว่าจะสวยหรือหรู แต่เป็นการเล่าเรื่องผ่านเนื้อผ้า ลายปัก และเฉดสี ยกตัวอย่างฉากที่ตัวละครเอลฟ์เดินผ่านป่า แสงกับผ้าผูกทิ้งตัวทำให้เห็นว่าแพทเทิร์นปักละเอียดอ่อนนั้นสะท้อนถึงความสัมพันธ์ของชนเผ่ากับธรรมชาติ นักออกแบบใช้ผ้าซาติน ผ้าฝ้ายผสมไหม และเทคนิคการฟอกสีธรรมชาติที่ให้โทนสีซับซ้อน เหมือนผ้ายาวนั้นถูกสวมมานานแล้ว แทนที่จะเป็นของใหม่เอี่ยม รายละเอียดเล็กๆ อย่างกระดุมโลหะที่สลักลายไม้ หรือขอบคอที่เย็บด้วยมือ ช่วยเติมความน่าเชื่อถือให้บทบาทของตัวละครมากขึ้น ผมยังชอบการใช้เครื่องประดับเล็กๆ ที่เชื่อมโยงกับตัวละคร เช่น เข็มกลัดลักษณะโบราณที่สื่อถึงสังคมชั้นสูง ซึ่งเมื่อเห็นร่วมกับการแต่งผมและงานแต่งหน้าแล้ว ภาพรวมเป็นไปในทิศทางเดียวกัน—ชุดคือภาษาหนึ่งของตัวละคร สิ่งที่ทำให้ผมรู้สึกว่าเสื้อผ้ามันสมจริงไม่ใช่แค่การออกแบบอย่างสวยงามเท่านั้น แต่เป็นการตัดสินใจที่คำนึงถึงการเคลื่อนไหว แสง และการใช้งานจริงบนกองถ่าย เสื้อผ้าหนักหรือบางลงในจังหวะที่ต้องวิ่ง ต้องต่อสู้ หรือต้องแสดงความสุภาพ ช่วงเวลาพวกนี้ทำให้ฉากดูเป็นชีวิตจริง และนั่นแหละที่ทำให้โลกในเรื่องมีความลึกซึ้งกว่าภาพสวยเพียงอย่างเดียว

ทุกครั้งที่เห็นเคียร่า ไนท์ลีย์ บนพรมแดง ฉันมักจะนึกถึงความสง่างามแบบคลาสสิกผสมกับความละมุนที่ไม่หวานเลี่ยน ชุดที่แฟนๆ ชื่นชอบมักเป็นเดรสทรงเรียบแต่เก็บรายละเอียดดี เช่น ลูกไม้ละเอียดยิบคอตั้งเล็กๆ หรือเอวสูงที่ให้ความรู้สึกย้อนยุคแบบ 'Atonement' มากกว่าการไล่ตามเทรนด์ทันทีทันใด ฉันชอบที่เธอมักเลือกสีคุมโทน—สีครีม นู้ด น้ำเงินเข้ม หรือแดงเลือดนก—ซึ่งช่วยให้ภาพรวมดูสงบแต่ทรงพลัง สิ่งที่ทำให้แฟนคลับยิ่งคลั่งไคล้คือการบาลานซ์ระหว่างชุดที่เหมือนจะเรียบแต่มีลูกเล่นซ่อน เช่น ผ้าพลีทบางส่วน มุกประดับเล็กๆ หรือแขนทรงพองเล็กน้อย การแต่งหน้าที่ไม่ฉูดฉาดและผมที่มักรวบหลวมๆ ทำให้ภาพรวมดูเป็นผู้หญิงที่มั่นใจแต่ไม่ตั้งใจมากเกินไป เหมือนภาพยนตร์ย้อนยุคที่เดินออกมาจากกรอบ ฉันรู้สึกว่าเธอทำให้ความคลาสสิกเป็นเรื่องร่วมสมัยได้อย่างนุ่มนวล