ผู้เขียนชื่นชีวา ให้แรงบันดาลใจมาจากแหล่งไหน?

เสียงของเพลง 'ไร้ใจ' ที่ใช้ประกอบซีรีส์ 'วันทอง' ให้ความรู้สึกเข้มข้นและขมขื่นอย่างที่ควรจะเป็น — เวอร์ชันที่คนพูดถึงกันมากขับร้องโดยก้อง ห้วยไร่ ซึ่งโทนเสียงของเขาเข้ากับบรรยากาศโศกเศร้าของเรื่องได้อย่างพอดี ความเป็นเสียงลูกทุ่งสมัยใหม่ของก้องช่วยทำให้เพลงนี้ไม่ใช่แค่ประกอบฉาก แต่กลายเป็นตัวแทนอารมณ์ของตัวละครในหลาย ๆ ฉากไปเลย รายละเอียดด้านการหาซื้อและฟังเพลง ถ้าชอบแบบฟังทันทีและอยากสนับสนุนศิลปินให้ชัด ๆ จะหาเพลงนี้ได้ในสตรีมมิงหลัก ๆ ทั้ง Spotify, Apple Music (มีให้ซื้อเป็นไฟล์บน iTunes ในบางประเทศ), JOOX และ YouTube Music ส่วนถ้าต้องการดูมิวสิกวิดีโอหรือคลิปประกอบฉากจากซีรีส์ ช่องทางอย่าง YouTube ของผู้ผลิตหรือช่องทางของศิลปินมักลงแบบออฟฟิเชียลให้ชมฟรีด้วย สำหรับคนชอบของเป็นรูปธรรม อัลบั้มรวมเพลงประกอบที่ออกเป็นแผ่นซีดีบางครั้งมีวางจำหน่ายตามร้านหนังสือ/ร้านเพลงใหญ่ ๆ อย่าง B2S หรือร้านซีดีเฉพาะทางในเมืองใหญ่ ซึ่งมักเป็นของที่ผลิตจำนวนจำกัด ใครอยากได้แบบชัวร์ให้เช็กกับร้านหรือเพจอย่างเป็นทางการของค่ายเพลงที่ดูแลซีรีส์นั้น ๆ การซื้อแบบดิจิทัลมักเป็นวิธีที่สะดวกที่สุดสำหรับคนทั่วไป — ซื้อเป็นแทร็กเดียวบน iTunes หรือเก็บไว้ในเพลย์ลิสต์บน Spotify ช่วยให้ฟังซ้ำได้ทุกที่ ในมุมของแฟน เพลงนี้เป็นหนึ่งในตัวอย่างที่ทำให้เห็นว่าซาวด์แทร็กที่เลือกมาดีสามารถยกระดับซีนสำคัญ ๆ ได้เยอะมาก เวลาฟังแล้วก็หวนคิดถึงฉากที่ตัวละครต้องเผชิญกับการตัดสินใจยาก ๆ ซึ่งเพลงมันพยุงอารมณ์ตรงนั้นไว้ได้อย่างแนบเนียน ไม่ว่าจะเปิดฟังคนเดียวยามคิดเรื่อง น้ำตาอาจไม่ไหล แต่ความรู้สึกมันแน่นขึ้นจริง ๆ

ตั้งแต่ครั้งแรกที่ได้เห็นภาพยนตร์ของนวพล ฉันรู้สึกเหมือนเจอเพื่อนที่คิดต่างและกล้าลองอะไรใหม่ๆ ในวงการภาพยนตร์ไทย ฉันเป็นคนดูหนังแนวทดลองและอินดี้บ่อยๆ ดังนั้นภาษาภาพยนตร์แบบไม่ยึดติดกับโครงเรื่องเชิงเส้นของเขาจึงโดนใจมาก งานอย่าง 'Mary Is Happy, Mary Is Happy' ที่หยิบเอาทวีตมาเรียงร้อยเป็นบทพูด หรือการใช้พื้นที่ว่างและจังหวะเงียบใน 'By the Time It Gets Dark' ทำให้ฉันเห็นว่าการเล่าเรื่องไม่จำเป็นต้องยึดกับบทบาทของเหตุ-ผลเสมอไป สไตล์ของนวพลชอบเล่นกับความเป็นจริงและการรับรู้ของผู้ชม ใช้มุกเล็กๆ น้ำเสียงขันแฝงความเศร้า และชอบให้ผู้ชมเติมช่องว่างเอง ซึ่งแสดงออกว่ามีความมั่นใจในภาษาภาพยนตร์ของตัวเอง กระแสวิจารณ์ที่ฉันสังเกตคือมันค่อนข้างแบ่งชัดเจน คนที่ชอบจะยกย่องในเชิงสร้างสรรค์ ความกล้าทดลอง และการนำวัฒนธรรมอินเทอร์เน็ตมาประยุกต์เข้ากับหนัง ส่วนคนที่ไม่ชอบมักบ่นเรื่องจังหวะที่ช้า การเล่าเรื่องที่ขาดความกระชับ หรือความรู้สึกว่าเห็นความตั้งใจมากกว่าความรู้สึกของตัวละคร บางครั้งงานของเขาจึงถูกวิจารณ์ว่า 'เข้าถึงยาก' สำหรับผู้ชมทั่วไป แต่สำหรับฉันความยากนั้นกลับเป็นเสน่ห์ เพราะมันให้พื้นที่ให้คิด ให้ถกเถียง และมักจะทำให้ฉันอยากดูซ้ำเพื่อจับรายละเอียดที่หลุดไปในครั้งแรก ท้ายที่สุดความรู้สึกส่วนตัวคือฉันเห็นว่านวพลไม่ได้ทำหนังเพื่อคะแนนกับคนดูทุกคน เขาสร้างภาษาเฉพาะตัวที่ช่วยขยับขอบเขตของหนังไทยให้กว้างขึ้น และถึงแม้บางงานจะถูกตำหนิว่าหนักหรือเยิ่นเย้อ แต่มันก็เป็นส่วนหนึ่งของการทดลองที่ทำให้วงการมีชีวิต ใครที่ชอบหนังที่ถามมากกว่าตอบจะพบความสนุกกับงานของเขา ส่วนใครที่ชอบความชัดเจนอาจรู้สึกห่าง แต่สำหรับฉันแล้ว การได้เห็นผู้กำกับกล้าทดลองแบบนี้เป็นสิ่งที่เติมชีวิตชีวาให้ฉากภาพยนตร์บ้านเราเสมอ

จริงๆแล้วฉันตามคิม ซองกยูมานานพอสมควร จนคุ้นกับการตามหาแหล่งข่าวและช่องทางที่เป็นทางการของเขาเอง มากกว่าที่จะเชื่อบัญชีแฟนคลับที่พบในแถวหน้าโซเชียลทั่วไป ฉันพบว่าช่องทางหลักๆ ที่มักจะมีข้อมูลแน่นอนมาจากสองฝั่งคือ ช่องทางส่วนตัวของเขา (ถ้ามีการเปิดใช้งานในช่วงนั้น) และช่องทางของต้นสังกัดที่มักประกาศกิจกรรม ข่าวปล่อยเพลง หรือคอนเสิร์ต โดยทั่วไปศิลปินสายเกาหลีรุ่นเขาจะมีแคฟเฟ่แฟนคลับในแพลตฟอร์มเกาหลีอย่าง Daum Cafe เป็นที่รวมข่าวสารอย่างเป็นทางการกับแฟนๆ ส่วน Instagram มักเป็นพื้นที่ที่ศิลปินใช้สื่อสารแบบไม่เป็นทางการ เช่น รูปถ่ายเบื้องหลังหรือสตอรี่สั้นๆ ความรู้สึกส่วนตัวตอนค้นคือ ต้องระวังบัญชีปลอมหรือบัญชีแฟนที่ทำเก่งๆ เพราะบางทีมันดูเหมือนเป็นทางการ ฉันจึงชอบตรวจสอบสองอย่างเสมอ: หนึ่งคือดูจากประกาศบนเพจของต้นสังกัด (ถ้าต้นสังกัดประกาศลิงก์บัญชีจะเชื่อถือได้) สองคือมองหาเครื่องหมายยืนยันตัวตนหรือกิจกรรมที่สอดคล้องกับงานจริง เช่น รูปถ่ายโปรโมตอัลบั้ม ข่าวคอนเสิร์ต หรือลิงก์จากช่อง YouTube ที่เป็นทางการของศิลปิน เมื่อเจอช่องทางที่เชื่อถือได้ ฉันมักจะกดติดตามและเข้าไปดูป้ายโพสต์เก่าๆ เพื่อยืนยันสไตล์การโพสต์ว่าตรงกับศิลปินจริงๆ สรุปแบบคนที่ตามมานาน: ใช้ต้นสังกัดเป็นจุดเริ่มต้น ไม่นิยมเชื่อบัญชีที่เพิ่งเปิดแล้วอ้างว่าเป็นทางการ และชอบเก็บลิงก์ที่ยืนยันแล้วไว้แทนการกระโดดไปตามบัญชีใหม่ๆ เสมอ มันทำให้การติดตามสบายใจขึ้น และการได้เห็นซองกยูแชร์เรื่องเล็กๆ น้อยๆ ยังทำให้ฉันยิ้มได้ทุกครั้ง

นั่งมองภาพวาดเก่าๆ ในหนังสือที่สะสมอยู่แล้วรู้สึกว่าประวัติการ์ตูนไทยไม่เคยเริ่มจากคนคนเดียว แต่เป็นการสืบทอดจากงานเล่าเรื่องและจิตรกรรมพื้นบ้านที่ถูกย่อส่วนลงสู่หน้ากระดาษและหน้าจอ ผมมองต้นกำเนิดว่าเกิดจากสองเส้นทางหลักร่วมกัน คือศิลปะการเล่าเรื่องดั้งเดิมของไทย—เช่น ลายรดน้ำ จิตรกรรมฝาผนัง และละครพื้นบ้าน—ที่ให้คอนเทนต์และธีม กับงานล้อการเมืองและการ์ตูนหน้าเคียงในหนังสือพิมพ์ที่ทำหน้าที่ขัดเกลาเทคนิคการวาดและการเล่าแทบจะทันที เมื่อเทคโนโลยีการพิมพ์และการจัดจำหน่ายพัฒนาขึ้น การ์ตูนแบบซีรีส์ในนิตยสารเด็กและหนังสือการ์ตูนก็เริ่มมีพื้นที่มากขึ้น ทำให้เกิดกลุ่มศิลปินหน้าใหม่ที่เรารู้จักกันต่อมา ถ้าจะยกตัวอย่างผลงานที่เป็นจุดเปลี่ยนของวงการสมัยใหม่ ผมมักนึกถึงแอนิเมชันเชิงพาณิชย์ที่สร้างกระแสความภูมิใจในชาติอย่าง 'ก้านกล้วย' เพราะมันเป็นหนึ่งในงานที่ยืนยันว่าผลงานไทยสามารถไปไกลกว่าตลาดในประเทศ ทั้งในแง่การผลิตและการเล่าเรื่อง นั่นเป็นภาพสะท้อนชัดว่าเส้นทางของการ์ตูนไทยคือการผสมผสานระหว่างรากเก่าและความพยายามทางเทคนิคร่วมสมัย ซึ่งยังคงพัฒนาไม่หยุดนิ่งและยังมีเรื่องเล่าที่รอการค้นพบอีกมาก

ตั้งแต่ครั้งแรกที่อ่าน 'เจ้าแผ่นดิน' ผมรู้สึกว่ามันเป็นงานที่ยืนอยู่บนไหล่ของเรื่องเล่าใหญ่หลายชิ้นที่เราเคยคุ้นเคย แต่ก็ผสมกลิ่นท้องถิ่นและมุมมองทางประวัติศาสตร์ที่เป็นเอกลักษณ์ของผู้เขียนเอง ชิ้นส่วนของพงศาวดารไทย ส่วนหนึ่งของตำนานท้องถิ่น และความรู้สึกของการต่อสู้เพื่ออำนาจและความอยู่รอด ทำให้ภาพรวมของเรื่องชัดเจนขึ้นโดยไม่ต้องอ้างแหล่งเดียว ถ้าจะยกตัวอย่างที่มีลักษณะใกล้เคียงซึ่งผมคิดว่าเป็นแรงบันดาลใจแบบอ้อม ๆ ก็น่าจะมีทั้งงานประวัติศาสตร์คลาสสิกอย่างพงศาวดารและชีวประวัติของกษัตริย์ รวมถึงนิยายมหากาพย์ที่เน้นการเมืองภายในราชสำนักและผลกระทบต่อชีวิตคนธรรมดา มุมหนึ่งของแรงบันดาลใจมาจากความนิยมสากลในการเล่าเรื่องการแย่งชิงบัลลังก์และเกมการเมืองที่โหดร้ายแบบ 'Game of Thrones' ซึ่งวิธีการสร้างตัวละครที่มีทั้งความดีและความชั่ว ทำให้เหตุการณ์ทางการเมืองมีมิติและไม่ใช่แค่การ์ตูนชั่วดี อีกด้านหนึ่งสำนวนการบรรยายแบบเข้าใจสภาพสังคมและการต่อสู้ของคนระดับต่าง ๆ ชวนให้นึกถึงงานอย่าง 'I, Claudius' ที่เล่าเรื่องการเมืองในราชสำนักแบบจิตวิทยาลึก ๆ หรือแม้แต่ 'War and Peace' ที่ให้ความรู้สึกของช่วงเวลาใหญ่และชะตากรรมของคนธรรมดาท่ามกลางสงคราม ผลงานจากตะวันออกเช่น 'Romance of the Three Kingdoms' ก็อาจเป็นแรงกระตุ้นให้เห็นความสำคัญของกลยุทธ์ ศรัทธา และความจงรักภักดีในบริบทของการครองอำนาจ อีกส่วนที่ชัดเจนคือร่องรอยของวรรณกรรมท้องถิ่นและตำนานพื้นบ้านที่เติมความเป็นไทยให้กับบรรยากาศเรื่อง ทั้งการใช้สัญลักษณ์ ประเพณี และค่านิยมที่สะท้อนภาพสังคมไทยในอดีต ทำให้ 'เจ้าแผ่นดิน' ไม่ใช่แค่การยืมโครงเรื่องจากตะวันตกหรืองานต่างประเทศ แต่เป็นงานที่ดึงเอารากฐานวัฒนธรรม มุมมองต่ออำนาจ และความเชื่อของคนในชุมชนมาผนวกกับโครงสร้างนิยายการเมืองสมัยใหม่ ภาษาที่ใช้และรายละเอียดฉากต่าง ๆ ยังชวนให้นึกถึงนิยายประวัติศาสตร์ไทยที่เน้นภาพบุคลิกของผู้นำและผลต่อประชาชน สรุปแล้ว แรงบันดาลใจของผู้เขียนน่าจะเป็นการผสมผสานระหว่างวรรณกรรมการเมืองระดับโลก ตำนานและพงศาวดารท้องถิ่น รวมถึงงานชีวประวัติและนิยายประวัติศาสตร์ที่ให้ความสำคัญกับสภาพสังคมจริง ๆ ผลลัพธ์ที่ได้คือเรื่องราวที่มีทั้งความยิ่งใหญ่ของชะตาและความใกล้ชิดของชีวิตคนธรรมดา อ่านแล้วรู้สึกว่าเราได้ดูทั้งละครในราชสำนักและภาพสะท้อนของสังคมไปพร้อม ๆ กัน นั่นแหละเป็นเสน่ห์ที่ทำให้ผมยังกลับไปอ่านซ้ำได้เรื่อย ๆ

ตั้งแต่ครั้งแรกที่ได้ดู 'Harry Potter and the Chamber of Secrets' แบบมีซับไทย ผมรู้สึกว่าซับไทยมีทั้งข้อดีและข้อจำกัดแบบชัดเจน ในฐานะแฟนที่ดูวนมาหลายเวอร์ชัน ผมชอบซับไทยเวอร์ชันดีวีดี/บลูเรย์ที่แปลตรงกับอารมณ์ฉากมากกว่า เช่นฉากที่โซฟีคา (Dobby) พูดจาแปลก ๆ จะยังคงความน่ารักและความตลกปนห่วงใยได้ดี ซับนำเสนอคีย์เวิร์ดสำคัญอย่างคำว่า 'มักเกิ้ล' หรือการพูดภาษาอสรพิษของแฮร์รี่ให้อ่านเข้าใจง่ายโดยไม่เหยียบความหมายต้นฉบับจนเกินไป อีกมุมหนึ่ง ซับไทยบางเวอร์ชันโดยเฉพาะซับฉบับโทรทัศน์ จะย่อบรรทัดเกินไปหรือเลือกคำที่เน้นความสั้นทำให้ข้อมูลเชิงอารมณ์หายไป เช่นฉากที่โทม์ ริดเดิ้ล (Tom Riddle) เปิดเผยความจริงจากไดอารี่ ความตึงเครียดบางส่วนถูกลดทอนเพราะต้องเซ็ตจำนวนบรรทัดให้พอดีจอ สิ่งที่ผมชอบคือซับที่ยังรักษาจังหวะหยุด-หายใจของบทได้ เพราะฉากโรแมนติกเล็ก ๆ หรือช็อตเงียบ ๆ ของตัวละครจะทำงานได้ดีขึ้น สรุปแล้วซับไทยของ 'Harry Potter and the Chamber of Secrets' มีช่วงที่แปลได้ดีและบางช่วงต้องแลกกับข้อจำกัดทางเทคนิคหรือเวลาบนจอ ใครอยากเก็บประสบการณ์เต็ม ๆ ให้ลองหาเวอร์ชันที่ใส่ซับจากแผ่นบลูเรย์หรือซับแฟนซับที่มีการอ้างอิงคำศัพท์ชัดเจน—นั่นแหละที่ทำให้ฉากบางฉากมีพลังยิ่งขึ้น

การพูดถึง 'มั่งมีศรีสุข' ทำให้ผมอยากอธิบายแบบแฟนที่ตามข่าวสารและเครดิตจนคุ้นตาเลยว่า: โดยหลักแล้วต้องดูที่เครดิตเปิดกับข่าวประชาสัมพันธ์ของซีรีส์เป็นหลัก ผมมักตรวจดูคำว่า 'Based on the novel' หรือชื่อผู้แต่งที่ปรากฏตอนขึ้นต้นถ้ามี นั่นคือสัญญาณชัดเจนว่าซีรีส์ถูกดัดแปลงมาจากงานเขียนเดิม ส่วนถ้าเครดิตขึ้นว่า 'Original screenplay' หรือไม่ได้ระบุเอกสารต้นฉบับ นั่นมักหมายถึงบทถูกเขียนขึ้นใหม่สำหรับหน้าจอ อย่างที่เห็นในวงการต่างประเทศ เช่น 'Game of Thrones' ที่ชัดเจนว่าเอามาจากนิยายต้นฉบับ แต่บางเรื่องก็เลือกดัดแปลงจากเรื่องสั้นหรือคอมิกซึ่งทำให้เครดิตดูต่างออกไป ในมุมของคนดู ผมชอบรู้ว่าต้นทางคืออะไรเพราะจะช่วยให้จับความแตกต่างระหว่างเวอร์ชันได้ง่ายขึ้น เช่นฉากที่เพิ่มหรือตัดออกเพื่อให้เหมาะกับเทเลวิชัน ถ้าคุณอยากรู้จริง ๆ ให้ลองไล่ดูเครดิตตอนแรกและอ่านบทสัมภาษณ์ทีมสร้าง—ถ้ามีแหล่งข่าวยืนยันว่าเป็นนิยายต้นฉบับก็น่าจะจบเรื่อง แต่ถ้าอยากได้ความรู้สึกแบบส่วนตัว ผมมักชอบเวอร์ชันที่ขยายความสัมพันธ์ตัวละครมากกว่า

ฉันชอบค้นหานิยายแปลจากทุกที่ที่เจอ และเรื่องนี้เป็นหัวข้อที่ชวนให้ฉันคิดมาก เพราะตลาดการแปลนิยายผู้ใหญ่นั้นแปลกประหลาดกว่าที่หลายคนคิด โดยรวมแล้ว ในวงการที่ฉันติดตามจนถึงกลางปี 2024 มีนิยายผู้ใหญ่ไทยที่ได้รับการแปลเป็นภาษาอังกฤษอย่างเป็นทางการเพียงไม่กี่เรื่อง และส่วนใหญ่จะเป็นงานที่ไม่เน้นเนื้อหาเรทจัดจนเกินไปหรือเป็นงานแนวโรแมนซ์/BL ที่ได้รับความนิยมจนมีสำนักพิมพ์เล็กๆ สนใจนำไปแปล ภาพรวมคือถ้าอยากหาเวอร์ชันภาษาอังกฤษของนิยายผู้ใหญ่ไทย นักอ่านมักเจอทางเลือกสองแบบ: งานแปลอย่างเป็นทางการซึ่งมีจำกัด และงานแปลจากแฟนคลับที่ปล่อยฟรีบนบล็อกหรือแพลตฟอร์มอ่านออนไลน์ ฉันมักจะใช้วิธีผสมผสานระหว่างค้นในร้านหนังสือออนไลน์อย่าง Amazon หรือ Google Books ตรวจเช็กหน้าเว็บไซต์สำนักพิมพ์ไทยที่เป็นเจ้าของลิขสิทธิ์ และตามกลุ่มแปลงานแฟนด้อมที่คอยอัปเดตข่าวสาร การพูดคุยกับคนในชุมชนช่วยให้รู้ว่าชิ้นไหนมีสิทธิ์แปลอย่างเป็นทางการหรือแค่แปลแชร์กันเอง ซึ่งบางครั้งก็มีคุณภาพดีและอ่านสนุก แต่ต้องระวังเรื่องลิขสิทธิ์ด้วย