CHAPTER 2

HINDI namin nakita ang mga "alagad ni satanas" — sina lola, lolo, Rochelle, Glyzza, at Glydel. Mas mabuti na rin siguro. Kung nakita nila kami, baka lalo lang nilang pahirapan si Mommy, baka pigilan pa kami, pero hindi dahil mahal nila kami — kundi dahil gusto lang nilang kontrolin ang buhay namin.

"Girls, tara na," mahina pero matatag na sabi ni Mommy. Her voice was soft but firm, though her eyes were red and tired. Sa kabila ng pagod niya, mahigpit pa rin ang hawak niya kay Quila, na mahimbing na natutulog sa kanyang mga bisig.

Si Ate Ophelia tahimik lang, bitbit ang maleta niya, pero kita ko ang tensyon sa mga mata niya. Wala siyang masyadong sinabi mula kagabi, mula nang mangyari ang sigawan, mga paratang, at mga banta na parang mga bala na tumama sa amin. Alam kong nasasaktan din siya, marahil higit pa sa akin, pero si Ate laging magaling magtago ng emosyon.

Ako? Pakiramdam ko may nakadagan sa dibdib ko — mabigat, nakakasakal. Naririnig ko pa rin ang mga boses ni Lola, ang mga insulto niya, ang tono ng boses niya na parang kutsilyong tumatama sa puso ko. At ang tingin ni Lolo — malamig, puno ng pagkadismaya, parang gusto niya na lang na mawala kami.

Habang naglalakad kami papunta sa gate, ramdam ko ang bigat ng bawat hakbang. Pero bago kami tuluyang makalayo, huminto ako. Hindi ko napigilan. I had to look back.

The mansion loomed behind us, mataas, malamig, at tila walang buhay. Dati, ito ang bahay namin pero ngayon, isa na lang itong palasyo ng mga taong walang puso. Ang mga bintana, na dati'y maliwanag at puno ng buhay, ngayon ay parang mga matang nanlilisik at nanonood sa aming pag-alis.

May anino akong nakita sa may bintana, isang silweta na parang si Daddy Felix. My heart skipped a beat. For a second, gusto kong maniwala na siya 'yon, na kahit papaano, nagmamalasakit siya.

Pero alam kong imposible. Daddy left us a long time ago — hindi physically, pero in every way that mattered. He chose their side. The side that made us feel like we didn't belong.

"Darating din ang araw," bulong ko, halos pabulong pero puno ng galit, "darating ang araw na kami naman ang nasa itaas. Lahat ng sakit na binigay niyo sa amin ay mararamdaman niyo rin. Sisikapin kong magsisisi kayong lahat sa mga pinaggagawa niyo sa amin lalo na sa mommy ko."

Ramdam ko ang mga luha na pilit kong pinipigil mula pa kanina. I let them fall, hot and stinging. Gusto kong maramdaman nila ang nararamdaman ko kahit hindi nila ako naririnig — na balang araw, pagsisisihan nila ang lahat.

Narinig kong huminga nang malalim si Mommy bago marahang inilagay ang kamay niya sa balikat ko. "Anak, let's go."

Tumingin ako kay Mommy — sa mga mata niyang pagod pero puno pa rin ng pagmamahal. Nakita ko ang sakit na pilit niyang tinatago, pero nakita ko rin ang lakas niya. Siya lang ang dahilan kung bakit hanggang ngayon kaya pa naming magpatuloy. 

Tumango ako, mabilis na pinahid ang mga luha ko. Nagpatuloy kami sa paglakad, bawat hakbang palayo sa bahay na iyon ay parang unti-unting pagputol ng lahat ng sakit at alaala.

Tumuloy kami sa isang maliit at siksik na paupahan na kwarto. Manipis ang mga dingding, at amoy sigarilyo at lumang kahoy ang hangin. Hindi ito maganda, pero sa unang pagkakataon, pakiramdam ko ay makahinga kami.

Walang mga matang nakabantay, walang mga bibig na handang manghusga.

Alam kong mahirap ang magiging buhay namin mula ngayon, pero mas pipiliin ko na 'to kaysa muling bumalik doon.

Si Quila, tulog na tulog sa kandungan ni Mommy, mahigpit ang hawak sa kanya. Ako at si Ate Ophelia, magkasama sa maliit at matigas na kama. Tahimik ang gabi, pero ang bigat ng katahimikan ay naroon pa rin.

"Ate," bulong ko, hindi sigurado kung gising pa siya.

"Hmm?" mahina niyang sagot.

"Do you think... we'll be okay?" nanginginig ang boses ko.

Matagal bago siya sumagot. "I don't know, Phoebe. Pero... mas okay na 'to kaysa doon."

Nakatingin ako sa kisame, sinusundan ang mga bitak sa lumang plaster. Gusto kong maniwala kay Ate, pero hindi ko alam kung ano pa ang ibig sabihin ng "okay."

Si baby Quila, nakahiga sa kama, naglalaro ng mga daliri niya. Napangiti ako, kahit papaano. Sa kabila ng lahat, buo pa rin kami. At para kay Quila, gagawin ko ang lahat para protektahan siya — protektahan sila.

Habang si Mommy naghahanap ng trabaho, kami ni Ate sinusubukang mag-adjust sa bagong buhay na mayroon kami. Wala nang mga taong humuhusga batay sa apelyido namin. Pero kahit na walang nakakaalam ng kwento namin, dala-dala pa rin namin ang mga sugat.

Every time I saw a car like Daddy Felix’s, natutunaw ang loob ko. Every time may matandang sumisigaw, bigla akong nanginginig, akala ko si Lola na.

Ate Ophelia got a part-time job sa isang bookstore. Sinusubukan niyang tumulong kay Mommy kahit pagod ito galing sa school. Oo nag-aaral pa rin siya sa pribadong unibersidad na yun, ako lang ang nag-drop. 

"Mommy, okay ka lang ba?" tanong ko isang gabi habang nagluluto kami ng sardinas at kanin. Pilit kasi niyang inayos ang mga dala naming gamit, eh, gabi na. 

"Okay lang, anak," sagot niya, pilit na ngumiti. "Basta kasama ko kayo, okay na ako."

Napangiti naman ako sa sinabi niya. Kahit kailan, iniiwasan niya talaga na mag-alala kami. Alam kong nahihirapan na rin siya lalo na at wala si daddy sa tabi namin pero kinakaya niya.

That night, tahimik pero magaan ang hapunan. The wounds weren't gone, but it felt like a chapter had finally closed. Maybe we weren't fully healed, pero kasama ko si Mommy, si Ate Ophelia, at si Quila. Sapat na sila para maging kontento ako sa buhay. I felt a ray of hope, for the first time in a long time. 

At kahit gaano pa kahirap ang simula namin ngayon, naniniwala akong kaya naming bumangon. Dahil sa bawat sakit at pagkatalo, may pag-asang naghihintay.

At balang araw, magiging posible ang mga bagay na dati'y imposibleng abutin. Pangako ko 'yan — para kay Mommy, kay Ate, kay Quila, at higit sa lahat, para sa akin.