CHAPTER 4

Kontento na ako sa buhay na mayroon ako.

May mga araw na nahihirapan ako kahit na wala naman akong mabigat na ginagawa at hindi rin ako nagtatrabaho. Nahihirapan ako para kina mommy at Ate Ophelia. Kahit ganoon ay nagawa ko pa rin na makaramdam ng saya dahil may mga kaibigan ako na matalik na handa akong daluhan gaano man kabigat ang aking problema. 

Ang akala ko ay okay na ang lahat pero hindi pa pala. Dahil napansin ko ang pagiging matamlay ni mommy. Ilang beses ko na ring napansin na bigla na lang siyang natulala habang nakatingin sa kawalan. Tsaka, parang nawalan na rin ng enerhiya ang bawat kilos niya. 

Kapag kinausap ko naman siya, panay ang ngiti niya pero ang mga ngiting ‘yun ay hindi umabot sa kanyang mga mata. Ramdam ko talaga na may mabigat siyang dala pero ayaw niya lang na sabihin sa akin. Ano kaya ‘yun?

Gustong-gusto kong malaman. Pero paano?

Hindi na ako nakatiis at nilapitan siya isang gabi.

“Mommy, okay ka lang ba?” tanong ko sa kanya. 

Kasalukuyan siyang umiinom ng tubig. 

“Oo naman, anak. Bakit mo naman na-tanong?” Sabi niya habang inilapag ang baso. 

Nagtama ang mga tingin naming dalawa. Kitang-kita ko kung gaano kapagod ang kanyang mga mata pero pinipilit niyang sumigla. Ramdam na ramdam ko talaga na parang may mali pero hindi ko matukoy kung ano ‘yun. At alam kong kahit magtanong ako ng maraming beses, ay wala siyang balak na sabihin sa akin ang totoo.

“Matutulog na ako.” Paalam nito saka umalis kaya tumango lang ako. Pero agad kong nilapitan si Ate at sinabihan ko siya tungkol sa kung ano ang napansin ko. Pati na sa mga galaw ni mommy. Parang may mali talaga. At nararamdaman ko ‘yun dahil halos araw-araw na kaming magkasama.

“Alam mo naman si mommy, hindi ‘yan mahilig magsabi ng problema niya. Hayaan mo na, dahil ayaw niya rin naman na mag-alala tayo. Baka masama lang ang pakiramdam, pero babalik din ‘yan sa dati.” Sabi nito. 

Gusto kong maniwala sa kanya na magiging ganoon nga ang mangyayari pero isang araw kitang-kita ng dalawang mata ko kung paano siya sumigaw habang hinahawak-hawakan ang ulo niya. Para bang gusto ana niyang tumigil ang pagsakit. 

“Mommy, okay ka lang?” tanong ko. 

“O–Okay lang ako anak.” Sabi nito kahit na namimilipit na siya sa sakit. Parang pinipiga ang puso ko habang tinatanaw siya na nahihirapan. 

Mommy.

Panay pa ang pag-iyak ni Quila ng mga oras na ‘yun kaya mas lalo akong natakot at kinarga agad ito. Gusto kong lapitan si mommy pero natatakot ako sa malaman ko. Naging duwag ako. 

Hanggang sa napansin ko na talaga ang pamumutla ng mukha niya.

Normal pa ba ito?

Kinakabahan na ako pero si mommy… nagawa pa rin na ngumiti sa aming harapan. 

Isang araw na umuwi siya mula sa trabaho ay halos hindi na siya makatayo. Panay ang sigaw niya habang ang isang kamay ay hawak ang ulo niya. Kitang-kita ko ang pamumutla niya, halos wala na siyang lakas at natumba na.

Agad siyang pinuntahan ni Ate Ophelia habang ako naman ay tinawag ang mga kapitbahay para makahingi ng tulong habang karga ko si Quila. Mabuti na lang at may mga lalaking tambay sa may tindahan hindi malayo sa amin, agad nila kaming tinulungan at mabilis na dinala si mommy sa may pinakamalapit na health center.

“Alagaan niyo si Quila,” sabi nito. 

Bigla akong nakakaramdam ng kilabot dahil sa sinabi niya bago siya pinasok sa loob. Mula sa health center ay dinala agad si mommy sa isang pribadong hospital.

Hindi ko alam kung saan kami kukuha ng pambayad pero ang mahalaga, magiging okay si mommy. Saka na namin poproblemahin kung saan kukuha ng pera.

Nang masuri na si mommy ay agad na lumapit ang doctor sa amin. Tiningnan nito ng maigi si Ate. Ako naman ay karga-karga si Quila. 

“Kailangan ko kayong makausap. Mahalaga ang sasabihin ko sa inyo.” Sabi nito. 

Ang kaba sa aking dibdib ay hindi ko na maintindihan. Parang masakit ang tiyan ko bigla dahil sa sobrang kaba. Ang mabilis ng tibok ng puso ko ay kasing bilis ng paghinga ko.

“Ano po ‘yun doc?” Tanong ni ate. 

“May sakit ang nanay n’yo. Huli na para ma-diagnose ito at kumakalat na ito sa iba’t-ibang bahagi ng kanyang utak.” Sabi nito. 

Nanlumo ako sa narinig, pinipigilan ang sarili sa pag-iyak. Nasasaktan ako dahil sa nalaman ko. 

Si Quila naman ay walang kamalay-malay habang nilalaro ang mga kamay nito. 

May mga pain reliever silang ibinibigay pero ang sabi ay hindi raw ito makakatulong ng matagalan at baka mas lalong lumala ang kalagayan ni mommy. Wala kaming ibang pagpipilian kundi ang ipagamot siya. 

Nang magising na siya ay agad niya kaming niyakap. Iyak lang kami ng iyak habang siya naman ay idinaan lang sa tawa ang lahat. 

“Pasensya na mga anak. Ang akala ko ay kaya kong tiisin ‘to. Hindi pala.” Sabi nito. 

Wala kaming ibang nagawa kundi ang yakapin siya ng mahigpit. Ramdam na ramdam ko ang panghihina ng katawan niya pero pinilit niyang yakapin kami pabalik. Naaawa ako kay mommy. Awang-awa ako sa sitwasyon niya.

Lumipas ang mga araw at buwan, nagsimula ang chemotherapy ni mommy. Ang ginagamit na pera ni ate ay ang naipon niya. Dito na ako nagsimulang mawalan ng lakas ngunit pilit akong nagpakatagag. 

Kitang-kita ko kung paano nanghihina ang katawan ni mommy. Wala akong ibang nagawa kundi ang umiyak. Si ate naman ay hindi sumuduko at pinilit ang sarili na magpakatatag.

Ako natutunan kong maging responsable. Kapag umalis si Ate, ako ang nag-aalaga kay Quila. Ako ang nagluluto at madalas ay sunog o hilaw ang kanin. Ako rin ang nagpapainom sa kanya ng kanyang gamot.

Pagdating ni ate ay saka naman ako pupunta sa eskwelahan. Sobrang ang dinaranas namin. 

Kapag natutulog si ate at Quila ay agad akong magpunta sa tabi ni mommy. Niyayakap ko siya at kinakausap. Ibinahagi ko sa kanya ang mga nangyayari sa school. 

“Phoebe,” tawag sa akin ni mommy. 

“Opo,” sagot ko. Pinipigilan ang sariling boses na huwag mabasag.

“Kapag umalis na ako sa mundong ito. Huwag mong kalimutan ang magpatawad sa lahat ng may sala sa’yo. Tsaka alagaan mo ng mabuti ang mga kapatid mo. Si Quila, huwag na huwag mong pabayaan.” 

Napaiyak ako. Bakit pakiramdam ko ay iba ang ibig sabihin sa mga sinasabi niya ngayon? Ayaw kong mag-isip ng masama ngunit hindi ko ‘yun maiwasan. 

“Mommy naman, e. Huwag natin itong pag-usapan. Ang mabuti pa, kantahan na lang kita kahit na hindi maganda ang boses ko.” Sabi ko sa kanya. 

Parang musika ang mga tawa ni mommy na naririnig ko. 

Lalaban tayo mi. Sasamahan kita sa laban mo. Sasamahan ka namin ni ate Ophelia.

Sa pagdaan ng mga araw ay mas lalo siyang nanghihina. Ang mga niresetang gamot ay hindi na niya iniinom. Nahihirapan talaga ako lalo na at nakikiusap siya sa akin. 

“Anak, tama na. Hindi naman ako gagaling nito.” ‘Yun ang lagi niyang sabi na ikinalulungkot ko. Aya wko siyang makitang nahihirapan dahil naninikip ang dibdib ko. 

Hanggang sa dumating ang araw na kinatatakutan ko. Ang akala ko ay lalaban siya para sa amin pero hindi pala. Hindi na niya kaya. Dumating ang araw na pagod na pagod na siya. Tahimik lang siyang nakahiga, natutulog ngunit hindi na humihinga. 

“Mommy,” tawag naming pareho ni ate. 

Pero hindi na siya sumagot pa. 

Kasing lamig ng panahon ang temperatura ng kanyang katawan. Ang mga luha ko ay unti-unti na lang na dumadaloy. 

Hindi na siya nagmulat ng mata. Hindi na talaga siya humihinga. Wala kaming ibang nagawa kundi ang humagulgol habang niyakap siya.

Wala na si mommy. Wala na siya.