CHAPTER 5

MINSAN, habang nag-aayos ako ng mga lumang gamit ni Mommy, nakita ko ang isang kahon na puno ng mga sulat at litrato. Litrato namin noong masaya pa kami, buo pa kami. Mga sulat ni Mommy noong mga panahon na mahirap ang buhay pero patuloy siyang lumalaban.

Lumipas ang mga buwan, pilit kaming bumabangon. Mahirap, masakit, pero alam naming kailangang magpatuloy. Si Ate Ophelia ang naging gabay ko, ang sandalan ko matapos mawala si Mommy. At si baby Quila, palaging may ngiti — inosente, walang muwang sa kawalan, pero nagbibigay ng pag-asa.

Sa bawat hakbang, dala ko ang mga alaala ni Mommy. Ang mga payo niya noong mga gabing hindi siya makatulog dahil sa chemotherapy. Akala ko, kahit papaano, natutunan ko nang tanggapin ang lahat. Akala ko, kahit paunti-unti, nakakaahon na ako. Pero hindi pala gano'n kadali.

Nang mawala si Mommy, bumagsak ang mundo ko, pero naroon si Ate Ophelia na malakas, nagpakatatag. Siya ang tumayong ilaw ng buhay namin. Siya ang nagtrabaho kahit pagod na pagod siya mula sa pag-aaral, nagpapakahirap para sa amin ni Quila. Siya ang unang nagising at huling natutulog, pilit na nilalabanan ang lahat ng hirap para buhayin kami.

Pero isang gabing tila ordinaryo lang, isang tawag mula sa kapitbahay ang gumising sa akin.

Isang aksidente — isang trahedyang bumasag sa akin nang tuluyan. Nawala si Ate Ophelia, ang natitirang sandalan ko. Ang sabi sa akin ng mga kapitbahay ay nasagasaan siya habang naglalakad pauwi. Sinubukan daw siyang dalhin sa ospital, pero ini-announce na dead on arrival.

Hindi ko alam kung paano tatanggapin ang mga salitang iyon — dead on arrival. Parang ang bilis, parang ang dali lang sabihin. Pero para sa akin, bawat titik ay parang tinik na tumutusok sa dibdib ko. Paano magiging totoo na wala na siya? Paano ko haharapin ang bukas na wala ang tanging taong laging nandiyan para sa akin?

Habang nakatingin ako sa labas ng bintana, iniisip ko kung paano ko siya babalikan. Kung paano ko isisigaw ang “Ate, kailangan kita!” na walang makakarinig. Ang bigat ng pagkawala niya ay para bang isang malalim na sugat na walang gamot. May mga pangarap pa kaming hindi natutupad, mga plano niyang pinapangarap ko rin. Paano na ‘yon? Sino nang tatawag sa akin ng "Phoebe" nang may halong pag-aalala at pagmamahal?

Sabi nila, panahon lang ang makakapagpagaling. Pero paano kung bawat segundo ng panahong 'yon ay puro sakit lang ang dala?

Sa burol ni Ate, walang ibang naroon kundi ang mga kapitbahay at ilang kaibigan. Nakikiramay sila, pero alam kong sa huli, kami pa rin ni Quila ang maghaharap sa kawalan. Wala kaming mga kamag-anak — tanging mga kapitbahay at kaibigang handang tumulong ngunit may kani-kaniyang buhay din. Si baby Quila, wala man lang kamalay-malay sa mga pangyayari.

Pagkalipas ng ilang linggo, unti-unting nagbalik ang katahimikan. Ang dating masiglang bahay ay tila naging malamig na kulungan. Ako na ang nag-aalaga kay Quila, nagbabaon ng natitirang ipon ni Ate, at pilit na itinataguyod ang pag-aaral ko. Pero paano? Halos wala kaming pera. Wala akong trabaho. Hindi ko alam kung paano magsisimula.

Isang hapon, pauwi ako mula sa klase nang may isang itim na sasakyan ang huminto sa harap ko. Mula roon, bumaba ang isang lalaking naka-itim na coat. Matangkad siya, malamig ang titig, at tila hindi natitinag ng kahit anong emosyon.

"Ikaw ba si Phoebe Concepcion?" Tanong niya, diretsahan.

"Opo. Sino po sila?"

"I'm Darius Villarosa." 

"Ano po ang kailangan nila?"

Iniabot niya ang isang envelope. Pagbukas ko, bumungad ang mga dokumento — kasulatan ng utang ni Ate Ophelia. Halos kalahating milyong piso. May mga resibong nakadikit sa likod — mga bayarin sa ospital, chemotherapy, mga gamot. Hindi ko alam na nangutang si Ate, hindi ko alam na ganito kalaki ang iniwang responsibilidad niya.

"Si Ophelia Concepcion ay nangutang sa kompanya namin. Dahil siya'y pumanaw na, ikaw ang natitirang tagapagmana ng responsibilidad na ito," malamig na sabi niya. "Kung hindi mo mababayaran ang utang, kakasuhan ka namin ng e****a.

Parang natuluyan nang gumuho ang mundo ko. Kalahating milyon? Ni pangkain namin ni Quila hirap akong kitain, tapos ngayon, ganito?

"Sir, estudyante lang ako... Wala akong trabaho... Wala na akong pamilya... Paano ko po mababayaran 'yan?" Halos paluhod na ang pagsusumamo ko, pero hindi man lang natinag ang lalaking nakatayo sa harapan ko.

Tahimik niya akong tinitigan, tila sinusuri ang kabuuan ko. Para akong hayop na ikinulong, hinubaran ng lahat ng dignidad. Hanggang sa ngumiti siya—isang ngiti na hindi para magbigay ng saya, kundi isang babala.

"May isang paraan," malamig niyang sabi. "Magpakasal ka sa akin. Sa loob ng isang taon, magiging asawa kita, at ako ang magbabayad ng lahat ng utang ni Ophelia."

Kasal?

Hindi ko siya agad naintindihan. Ang naririnig ko lang ay ang lakas ng tibok ng puso ko, ang malamig na pawis na dumaloy sa batok ko. Isang estranghero ang nasa harapan ko, isang lalaking ni hindi ko kilala, at ngayon, nag-aalok siya ng kasal?

"H-hindi ko po kayo kilala," mahina kong sabi.

"Sinasabi ko na sa'yo na ako si Darius Villarosa. Ngayon, ang kailangan mo lang malaman ay kaya kong burahin ang utang na iyan sa isang iglap." Yumuko siya nang bahagya, ang mabangong samyo ng mamahalin niyang pabango ay sumayaw sa pagitan naming dalawa. "Isang taon. Maging asawa kita. Wala kang ibang kailangang gawin kundi sundin ang lahat ng ipag-uutos ko."

Para akong binuhusan ng malamig na tubig. May kung anong mas matalim sa kanyang mga salita, isang bagay na hindi niya pa sinasabi.

"A-ano pong kapalit bukod sa pagpapakasal sayo?"

Napangiti siya, ngunit sa halip na init, para akong nilamig sa titig niya. "Simple lang." Dahan-dahan siyang lumapit, at naramdaman ko ang bigat ng presensya niya, para bang pinapalibutan ako ng isang bagay na hindi ko matakasan. "Gusto ko ng isang asawa. At gusto ko ng isang anak."

Napatigil ako.

"H-hindi ko po kayo naiintindihan."

Lumalim ang kanyang titig. "Gusto kong magkaanak, Phoebe. At ikaw ang gusto kong magsilang sa kanya."

Parang nawalan ako ng kakayahang huminga. Parang biglang lumiit ang mundo ko, parang gumuho ang lahat ng nakapaligid sa akin.

"Bakit ako?" Halos hindi ko na marinig ang sarili kong boses.

"Alam kong wala kang mapupuntahan." Diretso siyang tumitig sa akin, walang kahit anong pag-aalinlangan. "Alam kong wala kang ibang kakapitan. Wala kang pera. Wala kang pamilya. Pero ako, kaya kitang bigyan ng tahanan, ng pagkain, ng seguridad. Ang kapalit lang? Isang taon. Isang anak."

Halos lumubog ako sa kinatatayuan ko.

"Hindi po ako isang gamit na pwedeng bilhin," mahina kong sabi, pilit na binibigkas ang mga salita kahit parang lumulunok ako ng kutsilyo.

"Ngunit isa kang babae na walang pagpipilian," tugon niya. "At ate na hindi kayang ipaglaban ang kapatid na naiwan sa kanya. Kaya sabihin mo sa akin, Phoebe—tatanggihan mo ba ang alok ko?"

Alam niyang mahina ako. Alam niyang wala akong laban.

Alam niyang kahit anong gawin ko, ako pa rin ang talo.