ALTHEA POV
Mahigpit kong hinawakan ang maliit na kamay ni Zsa Zsa habang papalabas kami ng gate ng paaralan. Pakiramdam ko'y humupa na ang tensyon matapos ang nangyari sa loob ng principal’s office, pero hindi ko pa rin maiwasang makaramdam ng lungkot at pagod. Hanggang sa isang itim na luxury car ang biglang huminto sa harapan namin. Napaatras ako sa gulat, at halos mapasigaw si Zsa Zsa nang bumukas ang bintana ng sasakyan. Si Xander. Nakatitig siya sa akin, seryoso ang ekspresyon, at kitang-kita sa mga mata niya ang determinasyon. "Sumakay ka." Napasinghap ako. "Bakit?" Lumabas siya ng sasakyan at marahas na isinara ang pinto. Mabilis siyang lumapit sa akin, at bago ko pa maiproseso ang lahat, hinawakan na niya ang braso ko, marahang hinihila palapit sa sasakyan. “X-Xander, ano ba?!” pilit kong binabawi ang braso ko, pero mas lalo lang niyang hinigpitan ang hawak. Hindi siya sumagot. Sa halip, inilapit niya ang mukha niya sa akin, sapat lang para marinig ko ang mababa at malamig niyang tinig. "Ayaw mo ba talagang sumakay nang kusa, Althea?" Napalunok ako. Alam kong kaya niyang pilitin ako, pero hindi ko maintindihan kung bakit kailangan pa niyang gawin ito. "Alam kong hindi mo pa ako kilala nang lubusan," dugtong niya, "pero may dapat tayong pag-usapan. At hindi ito puwedeng ipagpaliban." Nag-aalangan ako. Alam kong hindi ako basta-basta makakatakas kay Xander kung gugustuhin niya akong isama. "Hindi puwede," sagot ko nang mahina, ngunit matigas. "Kasama ko si Zsa Zsa, at hindi ako basta sasama sa'yo." Napatingin siya sa bata na ngayon ay mahigpit na nakakapit sa akin. Sa unang pagkakataon, nakita kong lumambot ang ekspresyon ni Xander. "Kaya nga sumakay na kayo." Nagpantig ang tenga ko. "Ano?!" Naglabas siya ng buntong-hininga, halatang naiinis sa katigasan ng ulo ko. "Hindi kita isasama kung saan-saan, Althea. Gusto ko lang kayong ihatid nang maayos. O gusto mo bang hintayin ko pang bumalik si Veronica para guluhin ka ulit?" Napakuyom ako ng kamao. Alam kong may punto siya. At alam kong hindi siya basta susuko hangga’t hindi ko siya pinapakinggan. Muling nagtagpo ang mga mata namin, at doon ko nakita ang hindi ko maipaliwanag na emosyon sa kanya. Determinado siya. Hindi ako makakatakas. "Fine," sagot ko sa wakas, pero may babala sa boses ko. "Pero isang usapan lang, Xander. Wala nang iba." Nakita kong bahagyang lumukso ang isang sulok ng labi niya, halos parang isang pilyong ngiti. "We'll see." At sa hindi ko maipaliwanag na dahilan, pakiramdam ko'y ito na ang simula ng isang bagay na hindi ko na mababawi pa. Tahimik lang akong nakatingin sa bintana habang nasa loob kami ng sasakyan ni Xander. Si Zsa Zsa naman ay masayang nakaupo sa tabi ko, hawak ang maliit niyang backpack. Alam kong gusto niyang magtanong, pero hindi ko inaasahan ang mga susunod niyang sasabihin. "Mommy, sino po siya?" tanong ni Zsa Zsa, sabay turo kay Xander. Muntik na akong mapalunok. Biglang bumigat ang paligid. Ramdam ko ang tingin ni Xander na nakatuon sa akin, halatang hinihintay ang isasagot ko. "Uh…" Napatingin ako sa bata, pilit hinahanap ang tamang salita. "Siya… siya ang—" "Hindi ka ba magsasalita, Althea?" putol ni Xander, malamig ang boses. Napatingin ako sa kanya. May hamon sa mga mata niya, tila ba hinihintay niyang sabihin ko ang totoo. Pero paano ko ipapaliwanag kay Zsa Zsa na ang lalaking ito ay hindi lang basta estranghero, kundi isang bahagi na rin ng buhay ko ngayon? Bago pa ako makasagot, biglang tumunog ang cellphone ko. Lihim akong napabuntong-hininga, pakiramdam ko'y saglit akong nakaligtas sa sitwasyon. Nang tingnan ko ang screen, nakita kong si Uncle William ang tumatawag. "Sagutin mo," malamig na utos ni Xander. Hindi ko na siya pinansin at agad kong sinagot ang tawag. "Hello, Uncle?" "Althea, nakauwi na ba kayo ni Zsa Zsa? Wala bang nangyaring masama sa inyo?" May bahid ng pag-aalala ang boses ni Uncle William. "Okay lang po kami, Uncle," sagot ko nang mahinahon, pilit pinapakalma ang sarili. "Pa-uwi na kami ngayon." Biglang bumigat ang pakiramdam ko nang maramdaman kong nanigas ang panga ni Xander. Hindi siya nagsasalita, pero ramdam ko ang tensyon sa kanya. "Sigurado ka bang okay ka lang?" tanong muli ni Uncle William. "Opo, Uncle. Nasa mabuti po kaming kalagayan," sagot ko, sabay sulyap kay Xander na ngayon ay mas lalong lumalim ang ekspresyon. Pagkatapos ng tawag, agad kong binaba ang cellphone ko. Ilang segundong katahimikan ang bumalot sa loob ng sasakyan. "Mama, mabait po ba ang kausap niyo?" tanong ni Zsa Zsa, walang kamuwang-muwang sa tensyon sa paligid. Napalunok ako bago ngumiti nang pilit. "Oo naman, baby." "At siya po?" tanong ni Zsa Zsa, muling tinutukoy si Xander. Muling nagtagpo ang mga mata namin ni Xander. Halatang hinihintay niyang aminin ko kung sino siya sa buhay ko. Pero hindi pa ako handa. Hindi ko pa alam kung paano ipapaliwanag ang lahat. Kaya imbes na sagutin ang tanong ni Zsa Zsa, hinaplos ko ang buhok niya at bumulong, "Mamaya na natin pag-usapan, hmm?" Hindi ko alam kung nagalit ba si Xander sa ginawa ko, pero narinig ko ang mahina niyang pag-click ng dila, halatang naiinis. Mukhang hindi pa natatapos ang gabing ito nang walang komprontasyong mangyayari. Pagkababa pa lang namin ni Zsa Zsa sa sasakyan, agad akong hinila ni Xander papasok sa loob ng bahay. Wala na akong nagawa kundi sumunod sa kanya habang bitbit ko si Zsa Zsa. "Mommy—" Nagtataka ang bata, pero pinisil ko ang kamay niya, hudyat na huwag siyang mag-alala. Pagkapasok namin, marahas niyang isinara ang pinto at binalingan ako. Napaatras ako sa bigat ng titig niya, pero hindi niya ako binigyan ng pagkakataong makalayo. Mahigpit niyang hinawakan ang braso ko bago niya dinakma ang baba ko, pinilit akong tumingin sa kanya. "Ngayon, sabihin mo sa’kin ang totoo, Althea," madiin niyang sabi, puno ng galit at frustration ang boses niya. "Sino si Zsa Zsa?" Ramdam ko ang pagbilis ng tibok ng puso ko. Hindi ko alam kung paano ipapaliwanag ang lahat. Kung paano ko ipagtatapat ang lihim na matagal ko nang itinatago. "Ikaw ang ama ni Zsa Zsa, Xander." Mahina ngunit mariing kong sabi. Nanigas siya. Kita ko ang gulat sa mga mata niya, pero mas mabilis iyong napalitan ng galit. "Bullshit!" mariin niyang sigaw. "Imposible, Althea! Wala pang nangyari sa atin noon! Wala pang kahit ano sa atin!" Napapikit ako. Alam kong ito ang magiging reaksyon niya. Alam kong mahirap paniwalaan. "Pero hindi ako ang ina niya," dugtong ko, mahina ngunit klaro. Mas lalong lumalim ang kunot sa noo ni Xander. "Ano?" "Siya ang anak ng kapatid ko, Xander," mahina kong sabi. "At ikaw ang ama niya." Hindi agad nakaimik si Xander. Kita ko ang unti-unting pagproseso ng sinabi ko sa isipan niya. Kitang-kita ko kung paano nag-iba ang ekspresyon niya—mula sa gulat, galit, at sa huli, tila ba isang panibagong sakit ang bumalot sa kanya. "Bullshit!" sigaw niya ulit. "Paanong naging anak ko siya?!" "Nagkaroon ng pagtataksil noon, Xander," mahina kong sagot, pero matigas ang tono ko. "At ikaw ang dahilan." Napaatras siya, tila ba tinamaan ng isang suntok na hindi niya nakita. Nanginginig ang mga kamay niyang nakababa ngayon sa tagiliran niya. Kita ko ang pagkalito sa mukha niya. "Bakit hindi mo sinabi sa akin noon?" basag niya sa katahimikan. Napalunok ako. "Dahil wala ka namang pakialam noon," sagot ko. "At dahil alam kong hindi mo matatangap ang totoo." Napaluhod si Xander sa harapan ko, hawak ang sariling ulo, tila hindi makapaniwala. Ang dating madilim kong sikreto ay unti-unti nang lumalabas sa liwanag. At ang kinatatakutan kong reaksyon niya—ang pagkawasak niya—ay unti-unti ko nang nasasaksihan. Nanginginig ang buong katawan ko habang nakatingin kay Xander, na ngayo’y nakaluhod sa harapan ko, hawak ang ulo niya na parang hindi matanggap ang katotohanan. "Imposible 'yan..." Mahina pero mariing bulong niya. Paulit-ulit, parang pilit niyang kinukumbinsi ang sarili niya. Pero sa kaloob-looban ko, alam kong hindi lang ako ang nasasaktan sa sandaling ito. Ramdam ko ang init ng luha na namuo sa mga mata ko. Ang sakit na matagal ko nang nilulunok ay parang muling nabuhay. Parang kahapon lang nangyari ang lahat ng iyon—ang gabi kung kailan tuluyang nagbago ang buhay ko. Noon. Pagkauwi ko mula sa trabaho, naabutan kong magulo ang bahay. Malakas ang boses ng kapatid kong si Bianca habang nakikipagtalo sa telepono. Nanginginig ang kamay niya habang hawak ang pregnancy test na malinaw na may dalawang pulang linya. "Ano'ng nangyayari?" tanong ko, pero hindi ako sinagot ni Bianca. Nanginginig siya, parang takot na takot. "Ano 'to?" inagaw ko sa kanya ang test kit. "Buntis ka?" Napapikit siya at hindi umimik. "Sino ang ama?" Mariin kong tanong. Tahimik. Ilang segundo bago bumuka ang bibig niya, at sa mga salitang sinabi niya, pakiramdam ko'y bumagsak ang buong mundo ko. "Si Xander." Parang pinagsakluban ako ng langit at lupa. Si Xander. Ang lalaking matagal kong minahal nang palihim. Ang lalaking alam kong hindi kailanman magiging akin. Ang lalaking inakala kong hindi ipagpapalit ang pagkakaibigan namin. Pero heto ako, nakatayo sa harapan ng kapatid kong umiiyak—at siya ang nagdadala ng anak niya. "Hindi... hindi pwede 'to," mahina kong bulong. Gusto kong magsalita, gusto kong sumigaw, gusto kong isigaw sa mundo kung gaano kasakit ito. Pero wala akong nagawa kundi lunukin ang lahat ng sakit. Dahil pamilya ko si Bianca. Dahil kahit anong mangyari, hindi ko kayang saktan ang sarili kong dugo. At si Xander? Hindi niya kailanman malalaman ang tungkol sa bata. Ngayon. Bumalik ako sa realidad. Nasa harapan ko si Xander, basag at hindi makapaniwala. Hindi niya alam kung paano tatanggapin ang lahat. Ako man, hindi ko alam kung paano ko siya haharapin ngayon. "Althea..." tawag niya sa pangalan ko, pero hindi ko siya nagawang tingnan. Ilang taon kong itinago ito. Ilang taon kong tiniis ang lahat. Pero ngayong nasa harapan ko na ang katotohanan, hindi ko alam kung paano ko itatayo muli ang mga pader na matagal kong pinaghirapan buuin. Nakatayo ako sa harapan ni Xander, pinipilit na itago ang sakit na nararamdaman ko sa tuwing nakikita ko siya. Hindi ko alam kung paano ko magagawang magpakatatag, pero kailangan kong tiisin. Kailangan ko pa ng trabaho. Kailangan ako ng papa ko na nasa ospital. Habang nakaluhod pa rin si Xander, biglang tumunog ang cellphone ko. Napatingin siya sa akin, agad na bumangon at kumunot ang noo. "Tawag sa ospital," mahina kong bulong habang minamadali ang pagsagot. "Hello, Nurse Lea?" "Ms. Dela Fuente, kailangan niyo pong pumunta rito. Lumala ang kondisyon ng ama niyo." Parang nabingi ako sa sinabi niya. Humigpit ang hawak ko sa cellphone, at pakiramdam ko’y bumigat ang buong katawan ko. Kailangan kong umalis. Kailangan ko siyang makita bago mahuli ang lahat. Mabilis akong lumingon kay Zsa Zsa, na tahimik lang habang nakamasid sa amin ni Xander. Alam kong maraming tanong sa isip ng bata, pero hindi ko na iyon kayang sagutin ngayon. "Zsa Zsa, iwan muna kita kay Xander, ha? Babalik agad si Mama," mahina kong sabi, pilit na ngumiti kahit parang may bumabara sa lalamunan ko. "Ha? Saan ka pupunta, Mama?" tanong ni Zsa Zsa, halatang nag-aalala. Napatingin si Xander sa amin, halatang naghihintay din ng sagot. Hindi. Hindi ko puwedeng sabihin. Kung malalaman niyang pupunta ako sa ospital, baka sumama siya. Baka makita niya si Papa. At kapag nangyari ‘yon… baka lalo lang lumala ang lahat. "M-may aasikasuhin lang ako, anak," sagot ko kay Zsa Zsa, pilit na nilulunok ang kaba. "Mabait ka kay—" napalunok ako, hindi alam kung paano tatapusin ang sasabihin ko. Kay Xander. Sa tunay niyang ama. Pero hindi ko iyon masabi. "Kay Tito Xander mo muna, ha?" Hindi agad sumagot si Zsa Zsa, pero tumango na lang siya. Alam kong marami siyang gustong itanong, pero hindi siya nagpilit. Nagkatinginan kami ni Xander. Halata sa mga mata niya ang duda. "Saan ka pupunta, Althea?" malamig niyang tanong. Hindi ko siya sinagot. Ayokong magkamali ng sasabihin. Ayokong mas lumala pa ang sitwasyon. Mabilis akong tumalikod at lumabas ng apartment, dala ang mabigat na sikretong matagal ko nang pinapasan. Hindi ko alam kung anong mangyayari sa oras na malaman niya ang totoo. Pero sa ngayon, may mas mahalaga akong kailangang asikasuhin.EPILOGUE – LIMANG TAON MAKALIPAS Third Person POV Maliwanag ang sikat ng araw. Sa isang hardin na pinalibutan ng puting bulaklak at hanging sariwa, isang masayang kasalan ang nagaganap. Simple lang—pero ramdam ang pagmamahalan sa bawat ngiti, sa bawat sulyap, at sa bawat hakbang. Nakahawak si Althea sa braso ni Zsazsa, ngayon ay siyam na taong gulang, habang naglalakad sa aisle. Si Zsazsa ang nagsilbing flower girl at bridesmaid—proud na proud, may konting arte pa sa lakad, pero may kinikilig sa mata. Sa unahan, nakatayo si Xander. Hindi na siya ‘yung lalaking laging may bigat sa puso. Ngayon, isa na siyang ganap na asawa, ama, at lalaking natutong lumaban para sa pamilya niya. Habang naglalakad si Althea, dahan-dahan siyang tumingin kay Xander. Nandoon pa rin ang kilig, ang lungkot, ang kasaysayan ng nakaraan—pero sa lahat ng iyon, ang nangingibabaw ay pagmamahal. Sa tabi ni Xander, nakaupo si baby Liam—ngayon ay apat na taong gulang, nakasuot ng maliit na coat, at abala sa pag
THIRD POV Lumipas ang mga araw sa pagitan ng lungkot at pag-asang bumabalot sa tahanan ni Althea. Unti-unti nang lumalaki ang kanyang tiyan, at bawat araw na dumadaan ay parang tinutulak siya ng panahon pabalik sa mga alaala nila ni Xander. Samantalang sa malayong lugar, isang lalaking punong-puno ng pag-aalala at pangungulila ang nakaupo sa labas ng isang lumang ospital. Si Xander. Namumugto ang kanyang mga mata, at tila ba nahulog ang buong mundo sa balikat niya. May tungkulin siyang kailangang tapusin—isang pangako sa nakaraan na matagal na niyang pinasan. At iyon ay si Lilia. Hindi niya kayang sabihin kay Althea ang katotohanan. Alam niyang masasaktan ito. Alam niyang mahirap itong ipaliwanag sa pamilya ni Althea, lalo na sa anak nitong si Zsazsa. Kaya pinili niyang manahimik, magsakripisyo, at muling itago ang sariling sakit. --- XANDER POV “Patawad, Althea…” bulong ko habang nakatanaw sa malamig na burol ng babaeng minsan kong inalagaan.* Lilia is gone. Tinup
Sa di kalayuan, sa likod ng matataas na punong kahoy at kakahuyan na bahagyang natatakpan ng anino, nakatayo si Xander. Tahimik, walang imik, ngunit tila may lindol sa loob ng kanyang dibdib habang pinagmamasdan ang bawat galaw ng mga taong mahal niya. Hawak niya ang kanyang jacket sa isang kamay, habang ang kabilang kamay ay nakakuyom sa gilid ng kanyang katawan. Sa harap ng puntod, nakita niya si Althea na nakayakap kay Zsazsa. Kasama rin si Jace at si Inay Edna, tila isang kumpletong pamilyang nagluluksa ngunit sabay-sabay ding bumibitaw sa nakaraan. Hindi niya maipaliwanag ang damdaming bumabalot sa kanya. May kirot, may galit, may lungkot… pero higit sa lahat, may panibugho. Hindi sa pag-ibig ni Althea, kundi sa pagkukulang niyang maging sapat—kay Althea, at higit sa lahat, kay Zsazsa. Tila mabagal ang pag-inog ng mundo sa paningin niya habang pinagmamasdan kung paano niyakap ni Althea si Zsazsa nang mahigpit, kung paano ngumiti ang bata sa gitna ng lungkot, at kung paano n
Third POV Lumipas ang ilang araw, ngunit walang balita kay Xander. Para siyang nawala na parang bula, iniwan si Althea sa gitna ng napakaraming tanong at sakit. Sa bawat paggising niya sa umaga, umaasa siyang makakatanggap ng tawag o kahit mensahe mula kay Xander, pero wala. Tila baga hindi lang siya basta iniwan—parang hindi na ito muling babalik. Ang kanilang bagong tahanan na dapat ay puno ng saya bilang bagong kasal ay naging malamig at tahimik. Sa tuwing bababa siya sa hapag-kainan, parang gusto niyang umiyak. Napansin niyang kakaiba ang kilos ng kanyang mga magulang. Si Julio at Cecilia ay laging nag-uusap nang pabulong. Sa tuwing papasok siya sa silid nila, bigla silang titigil at magpapanggap na wala lang. Si Jace naman, palaging naroon, nakabantay sa kanya. Minsan, parang may gusto itong sabihin, pero hindi nito magawa. Isang gabi, habang palabas siya ng bahay upang magpahangin sa garden, narinig niya ang usapan ng kanyang mga magulang sa sala. "Hindi na dapat b
Third POV Malapit na ang kanilang kasal, pero sa halip na excitement, kaba ang bumalot kay Althea. Ilang oras na siyang naghihintay, pero ni anino ni Xander ay hindi pa niya nakikita. Nagsimula siyang maglakad-lakad sa paligid ng bahay, sinusubukang hanapin ito. Sinubukan niyang tawagan ang cellphone nito, pero hindi sumasagot. Sinubukan niya ring tanungin ang mga tauhan na abala sa paghahanda ng kasal, pero walang makapagsabi kung nasaan si Xander. Habang lumilipas ang mga oras, unti-unti na siyang kinabahan. “Nasaan na ba ang lalaking ‘yon?” bulong niya sa sarili, napapatingin sa orasan. Maya-maya, lumapit sa kanya si Zsazsa na may bitbit na stuffed toy. “Mama Althea, bakit po parang nag-aalala kayo?” inosenteng tanong ng bata. Napabuntong-hininga siya at pilit na ngumiti. “Hinahanap ko lang si Daddy Xander mo, baby.” Biglang kumunot ang noo ni Zsazsa. “Baka po hindi na siya bumalik,” sagot nito nang walang emosyon. “Okay lang naman po. Mas gusto ko naman si Daddy Jace.
Third POV Abala ang buong pamilya sa paghahanda ng kasal nina Xander at Althea. Masaya ang lahat, maliban kay Althea na nakaupo sa gilid, nakasimangot habang hinahaplos ang kanyang umbok na tiyan. "Hindi ba pwedeng pagkatapos ko na lang manganak?" reklamo niya kay Xander habang nakasandal ito sa balikat ng lalaki. Agad siyang hinila ni Xander palapit. "No way, love. Gusto kitang pakasalan ngayon na. Mas okay na may kasiguraduhan akong hindi mo na ako matatakasan!" malakas niyang sabi, sabay halik sa tuktok ng ulo ni Althea. Napairap si Althea at kinurot ang tagiliran ni Xander. "Ganyan ka na naman! Para bang takot na takot kang iwan kita." "Gano’n na nga," sagot ni Xander, hindi man lang tinatago ang katotohanan. "Baka kung kelan hindi kita binantayan, bigla kang tumakbo na parang si Cinderella!" Napahalakhak si Althea. "Eh paano naman ako tatakbo, ha? May bitbit akong baby sa tiyan! Hindi mo ba nakikita kung gaano na ako kabigat?" Tumango-tango si Xander na kunwaring na