Ang mahimbing na pagtulog ni Mateo ay naistorbo ng ingay ng mga tao sa labas ng kubo.
Papungas-pungas pa siyang dumilat habang iniinda ang sakit ng ulo.
Kaagad niyang inilibot ang tingin sa apat na sulok ng kubo. Pilit na inaalala kung paano siya napunta doon.
Hindi niya pa man nasasagot ang sariling katanungan ay nabalot muli siya ng pagtataka nang makitang wala siyang saplot pang-itaas at tanging panloob lamang ang tumatakip sa kan'yang ibaba.
Dali-dali siyang bumangon at hinanap ang kan'yang mga damit. Isinuot niya ito nang mabilisan nang marinig ang pagkalampag sa pintuan. Mayroong nagbubukas nito.
"Sino ka? Ano'ng ginagawa mo dito?" tanong ng may edad nang babae na pumasok.
Hindi siya pinansin ni Lucas. Sa halip ay kinuha nito ang pitakang nasa papag, ngunit napatigil siya nang makita ang kulay pulang mantsa doon, tila ito dugo.
Lumalim ang pagkakakunot ng kan'yang noo.
Sa isipan niya'y isang panaginip lamang na mayroong nangyayari sa pagitan nila ni Maica nang gabing iyon. Subalit saan nanggaling ang bakas ng dugo sa papag.
Nagkibit-balikat siya at umiling, marahil ay naroon na iyon matagal na.
"Hoy! Tinatanong kita. Trespassing iyang ginagawa mo," galit na anang ng babae.
Lumingon dito si Lucas upang humingi ng paumanhin.
"Nagpalipas lamang po ako ng gabi dito misis. I'm sorry." Dire-diretso na siyang lumabas at hindi na hinintay pa'ng sumagot ang babaeng natulala na sa kan'yang kagwapuhan.
Marami na ang nakapagsabi na silang apat na lalaking magkakapatid ay biniyayaan ng kakisigan at gwapong mukha. Hindi na iyon nakakapagtaka dahil ang kanilang ama't ina ay nagmula sa magandang lahi.
Wala sa ayos ang kan'yang buhok at gusot na din ang kan'yang t-shirt nang maglakad siya pabalik sa kung saan siya nanggaling kahapon. Subalit hindi iyon naging hadlang upang tingnan siya ng mga taga-roon lalo na ang mga kababaihan.
Hindi niya iyon pinansin dahil malalim siyang nag-iisip sa kung ano ang nangyari kagabi.
Sigurado siyang hindi lamang panaginip ang init ng sandaling naranasan niya dahil wala na ang ilan niyang saplot nang gumising, ngunit ang kan'yang pinagtataka ay kung sino ang babaeng kasama niya.
Imposibleng si Maica iyon dahil nasa ibang bansa ito.
Hinilot niya ang sintido at mariing pumikit. Hindi na mahalaga kung sino man iyon dahil nang gumising siya ay wala na ito sa kan'yang tabi. Ibig sabihin lamang nito ay balewala lamang iyon sa babae. Marahil ay liberated na rin ang mga babae sa Sta. Ignacia katulad ng sa Amerika.
Pumara siya ng tricycle. Nakakaramdam pa din siya ng pagkahilo dahil sa hang-over kaya hindi niya na kakayaning maglakad pa patungo sa mansyon ng alkalde.
Kapatid ng kan'yang ama si Mayor Esteban, ang alkalde ng Sta. Ignacia. Ayaw niya munang umuwi sa ina, alam niyang ipipilit lamang nito ang gusto sa kan'ya.
"Sa bahay po ni Mayor, manong," aniya sa tricycle driver.
Umupo siya sa loob ng tricycle at isinandal ang ulo sa likod. Pumikit siya at kinapa ang pitaka na nasa kan'yang kaliwang kamay. Subalit kaagad din siyang napadilat nang iisang papel na pera lamang ang kan'yang nakapa.
Nagsalubong ang kan'yang kilay nang makitang isang daang piso iyon. May kalumaan na ang itim na pitaka na akala niya'y sa kan'ya.
Dumukot siya sa bulsa at nakuha doon ang kan'yang pitaka. Nakahinga siya nang maluwag. Naroon ang kan'yang mga I.D kaya hindi iyon maaaring mawala.
Muli ay pinasadahan niya ng tingin ang pitakang hindi kan'ya. Sinuri niya iyon at nakita ang larawan ng isang babaeng mayroong mahabang buhok. Maganda ang ngiti nito sa larawan.
Napaawang ang kan'yang labi. Naalala niya ang mahabang buhok, na tumama sa kan'yang mukha kagabi, na inakala niyang kay Maica. Napailing siya at napahilot ng sintido. Mas lalo lamang sumasakit ang kan'yang ulo.
Sanay na siyang marinig ang kwento ng mga amerikano niyang kaibigan tungkol sa pakikipagtalik sa hindi nito kilalang babae sa loob ng isang gabi o 'one night stand'. Subalit, kailanman ay hindi sumagi sa kan'yang isipan na gawin iyon. Hindi niya nanaisin na lokohin ang nobyang si Maica.
Nang makarating sa bahay ng kan'yang Tito Esteban ay malugod siyang pinatuloy ng katulong. Kagaya ng kan'yang inaasahan ay wala doon ang kapatid ng kan'yang ama. Nasa munisipyo ito kasama ang asawa.
Binigyan siya ng kape at gamot ng kasambahay, ayon na din sa hiningi niya. Nais niyang maibsan ang hang-over at pananakit ng kan'yang ulo.
Pinasadahan niya ulit ng tingin ang larawan ng babae sa pitaka. Sigurado siyang taga-rito sa Sta. Ignacia ang babaeng iyon. Mas malaking rason iyon para bumalik na siya ng America. Natatakot siyang baka nakilala siya ng babae at ipagkalat ang nangyari sa kanila lalo pa't isa siyang Valle. Subalit hindi iyon ang kan'yang punto. Ayaw niyang makaabot kay Maica na sa unang pagkakataon ay nagtaksil siya dito. Alam niyang pagtataksil iyon dahil aminin niya man sa hindi ay nagustuhan niya ang pinagsaluhan nila ng babae. Hindi niya man maalala ang bawat detalye ay nararamdaman niyang tila mayroong isang bagay na nabuo sa kan'ya.
Tiniklop niya ang pitaka. Ano man ang nangyari kagabi ay kailangan niya nang ibaon sa limot.
"Nasaan po ba si Tita Luisa at Haya?" Hinanap niya ang pinsan ng kan'yang ama at anak nito, na siyang kasabay niya sa pag-uwi ng Pilipinas.
"Naku sir. Hindi n'yo pa po ba nababalitaan ang sinapit ni Haya? Binisita niya po kahapon ang mga batang tinutulungan niya sa kabukiran at gabi na po ay hindi pa siya umuuwi. Hinanap po namin siya hanggang sa dumating po siya dito nang maraming pasa sa katawan."
Mabilis na napatayo si Lucas sa kinauupuan. Si Haya ang pinaka-kasundo niya sa kan'yang mga pinsan. Palibhasa'y kasama niya ito sa ibang bansa at wala siyang kapatid na babae kaya ito na ang tinuturing niyang bunsong kapatid.
"Nasaan sila?" pag-uulit niya ng tanong.
"Nasa himpilan po ng pulis." Mabilis na tinahak ni Lucas ang pintuan palabas.
"Sir! Ang pitaka n'yo po."
Hindi niya na pinansin ang sinabi ng katulong. Dali-dali siyang nagpahatid sa driver na naroon patungo sa himpilan ng pulis.
Bahagyang naaaninag ni Lera ang itsura ng lalaki sa larawan, subalit bago niya pa man lubusang makilala ito ay nakuha na iyon ng hepe mula kay Ginang Juana. Kaagad na nagbigay ng utos ang hepe sa kan'yang mga kapulisan upang hanapin ang anak na bunso ng mga Valle. "Ano'ng nangyari kay Haya, Luisa?" tanong ng ginang sa pinsan ng kan'yang yumaong asawa. Bahagyang ikwenento ni Luisa ang nangyari sa anak at ang ginawang pagtulong ni Lera. Napaayos sa pagkakaupo si Lera nang tumingin sa kan'ya ang pinakamarangyang ginang sa kanilang bayan. Yumuko ang kan'yang ama't ina, na nakatayo sa likod niya, bilang paggalang, habang siya nama'y mataman na nakipagtitigan dito. Iniisip niyang napakaswerte ng mga mayayaman dahil bukod sa limpak-limpak na pera nila ay marami pa silang pribelihiyo, kagaya nito. Hindi pa isang araw na nawawala ang bunsong anak ni Ginang Juana ay mabilis nang tinugunan ng hepe ang kahilingan na hanapin ito, samantalang ang ka
Mabilis na bumaba ng sasakyan si Lucas nang huminto ito sa himpilan ng pulisya. Subalit napatigil siya nang makasalubong ang ina. Nasa likod nito si Haya at Luisa, na kan'yang sadya sa lugar.Hindi niya inaasahan na makita doon ang ina lalo pa't malayo ang loob nito sa mga kamag-anak ng ama.Sa kabila nang hindi nila magandang pag-uusap kahapon ay bumeso pa din siya dito bilang paggalang.Nanatiling walang emosyon ang mukha ni Ginang Juana, kahit pa ang totoo'y nakahinga siya nang maluwag na makita ang anak.Nilagpasan siya ni Lucas. Nagtungo ito sa kan'yang pinsan.Napaawang ang kan'yang labi nang makita ang benda sa ulo at pasa nito. Marahas siyang bumuntong hininga upang kontrolin ang galit na namumuo sa kan'yang dibdib."Where are those morons?" Ikinuyom niya ang kamao. Labis ang pagbabantay niya sa pinsang si Haya nang nasa America sila, kaya hindi niya matanggap na basta na lamang ito sasaktan ng sinuman.Hinawakan ni Luisa ang
Dalawang linya ibig sabihin ay positibo.Mariing pumikit si Lera matapos pagmasdan ang dalawang guhit sa pregnancy test kit. Hindi niya akalaing magbubunga ang gabing pagbabaya niya.Ang sabi ng university nurse na sumuri sa kan'ya, hindi pa raw lubos na sigurado ang resulta dahil isang beses lamang siyang sumubok. Kailangan niya pa'ng magpakonsulta sa doktor.Pinasadahan niya ng tingin ang calling card ng doktor na ibinigay nito.Saan siya kukuha ng pera pambayad sa pagpapakonsulta, gayong ang pambaon niya nga sa araw-araw ay pinoproblema na nila."Anak, kakain na tayo." Bago pa man maitabi ng ina ni Lera ang kurtinang nagsisilbing pintuan sa kan'yang kwarto ay naitago niya na ang pregnancy test kit.Isa pa'ng problema niya'y kung paano sasabihin sa mga magulang na siya'y nagdadalang-tao. Tiyak niyang magtataka ito lalo pa't wala siyang nobyo at higit sa lahat ay nangako siyang magtatapos ng pag-aaral bago bumuo ng pamilya.Sum
Ang magandang sikat ng araw ay hindi nakatulong para mabigyan ng sigla ang bahay ng mga Santillan. Ang dating masayang pagsasalo-salo sa hapag ay nauwi sa tahimik na tensyon sa pagitan ni Lera at kan'yang mga magulang.Ilang araw niya nang tinitiis ang hindi pagpansin ng ama at ina sa kan'ya. Naiintindihan niya dahil kasalanan niya."Hindi na po ako papasok sa eskwela." Hinintay niyang makaalis ang kapatid upang masabi iyon.Imbes na sumagot ay tumayo ang ama at walang pasabing iniwanan siya. Napatingin siya sa ina."Nasasaktan kami sa ginawa mo'ng ito anak. Pero nand'yan na iyan, wala na tayong magagawa."Alam niyang hindi siya matitiis ng ina. Tinanggap nito ang kan'yang sitwasyon at sinamahan siya na magpatingin sa pampublikong doktor.Tatlong buwan na ang nasa sinapupunan niya. Tunay nga'ng mayroong batang mabubuo sa loob niya."Nora! Buntis ka?" tanong ng kapitbahay nila nang maabutan sila sa health center at kagaya nito ay kumuk
"Please, Babe, understand me this time. I need to return home to keep my promise to my mom. I need to run our business there for at least a short time." Nag-iisang linya na ang kilay ni Lucas sa pakikiusap kay Maica na payagan siya nitong bumalik ng Pilipinas. Higit tatlong taon na simula nang huli siyang umuwi sa Sta. Ignacia, pero ang huli niyang kita sa ina ay noong graduation niya. Pumunta ito sa America upang dumalo sa kan'yang pagtatapos. Muli ay pinakiusapan siya nitong umuwi na sa Pilipinas upang hawakan ang isa sa mga bagong lupain na nabili nito. Nangako siyang susunod sa ina ngunit mariin ang pagtutol ni Maica, dahilan upang manatili pa siya ng isang taon sa bansa. Nagkaroon ng tampo ang kan'yang ina at ito ang pinakamatagal na panahon na hindi siya nito kinausap kung kaya uuwi siya sa ayaw at gusto ng nobya. "You resigned from your job without my knowledge, and you also booked a flight back to the Philippines, and now you're begging me to let you.
Lukso ng dugo o pagkagiliw sa bata. Ano nga ba ang nararamdaman ni Lucas para kay Arim?Maingat na isinasalangsang ni Lucas ang limang paper bags na naglalaman ng damit pambata at mga laruan sa likod ng kan'yang kotse.Pagkatapos ng kan'yang meeting ay dumiretso siya sa bayan upang bilhin ang mga iyon."Para kanino ang mga iyan?" Usisa ng kan'yang ina. Nag-aagaw na ang liwanag at dilim nang matapos silang mag-usap nito sa mansyon patungkol sa ipapatayo niyang negosyo."Para sa apo ng kasambahay ni Tito Esteban," kaswal niyang sagot sa ina.Mataman siyang tinitigan nito."Kailan ka pa nahilig na bumili ng gamit para sa ibang bata?" Alam ni Ginang Juana na walang hilig ang anak sa mga bata, maliban na lamang kung nagbago na ito simula nang manirahan sa ibang bansa.Sandaling napatigil si Lucas sa ginagawa at marahan na isinara ang likod na pintuan ng kan'yang kotse. Napaisip siya. Bakit nga ba tila napakaespesyal ni Arim para sa kan'ya?
Tunay na mapaglaro ang buhay. Kung kailan tumigil na si Lera sa paghahanap ay saka niya naman ito matatagpuan."Mama!" Kinarga niya ang nasasabik na si Arim. Mahigpit niya itong niyakap at paulit-ulit na hinalikan. Bukod sa na-miss niya ang anak ay nais niya din itago ang kaba na nararamdaman sa lalaking kaharap.Paano siya hindi babalutin ng kaba gayong kitang-kita na sa personal ang pagkakahawig ni Arim sa ama. Walang duda ilang hakbang na lang ang layo niya sa lalaking una't huling umangkin sa kan'ya.Damang-dama niya ang paninitig nito subalit hindi niya magawang salubungin ito. Kinakabahan siya. Bakit kasama nito si Arim? Alam na ba nito na ang bata ay kan'yang anak?"You're probably Arim's mother. Hi! I'm Lucas Valle." Inilahad nito ang kamay sa kan'ya.Umangat siya nang tingin.Mas lalong tumikas ang pangangatawan nito. At hindi niya rin maikakaila na angat ang pagiging magandang lalaki nito sa buong kalalakihan ng Sta. Ignacia. Paano
Paano kung ang katotohanang itinatago mo ay unti-unti nang nalalantad, haharapin mo ba ito o magpapanggap ka'ng maayos pa ang lahat?Pinili ni Lera na kalimutan ang huling tanong ni Lucas sa kan'ya bago natapos ang kanilang pag-uusap.Masuyong hinalikan ni Lera ang natutulog ng anak bago siya lumabas sa kanilang kwarto. Naabutan niya ang inang nagtutupi ng mga damit."Ipinapaalala ko lamang sa'yo Lera, hindi maganda ang mag-away sa harap ng bata."Naabutan ng kan'yang ina na umiiyak ang apo nitong si Arim at nagsumbong pa sa nangyaring pag-aaway nila ni Lucas. Kung hindi pa umiyak ang bata ay hindi pa sila matatauhan sa pagtataas ng boses sa bawat isa."Si Sir Lucas po kasi inay, pinapangunahan ako sa pagdedesisyon sa bata. Nais niya daw ipakonsulta ito sa pedia buwan-buwan.""Nakakahiya nga naman kay Sir Lucas dahil ang dami niya nang naitulong sa bata, pero wala naman yatang masama sa sinabi niya. Mabuti ng iyon nang matingnan ang bata."