Saan Unang Lumabas Si Pagong At Si Matsing?

Tuwing maulan at nag-iinit ang tsaa, naiisip ko ang simpleng tanong na ito—sino ba talaga ang sumulat ng 'Matsing at Pagong'? Sa dami ng bersyon na narinig ko mula sa lola at sa paaralan, malinaw na ang kuwentong iyon ay hindi nagmula sa iisang tao. Ito ay bahagi ng matagal nang tradisyong oral; ipinasa-pasa mula sa henerasyon hanggang henerasyon, kaya literal na mahirap tukuyin ang isang tiyak na may-akda. Marami sa atin ang nasanay sa bersyon na itinuro sa kindergarten o nasa mga aklat pangbata, pero kadalasan ang mga iyon ay adaptasyon lamang—may nag-edit, may nag-illustrate, at may naglagay ng konting dagdag na detalye. Ang mahalaga para sa akin ay ang aral: ang pag-uugali ng matsing bilang tuso at ang tiyaga ng pagong bilang matiyaga—mga tema na madaling maiangkop sa iba't ibang panahon at mambabasa. Kaya kapag may nagtatanong kung sino ang sumulat, lagi kong sinasagot na wala talagang isang may-akda: ang kuwentong iyon ay kinatha ng bayan mismo, at iyon ang nagpapasariwa rito sa puso ko.

Sa bawat sulok ng ating kultura, may mga kwentong lumalabas na nagiging paborito ng marami. Para sa kwentong si Pagong at si Matsing, talagang interesting ang dynamics nila! Makikita dito ang classic na labanan ng talino at lakas. Si Pagong, sadyang mapanlikha at maparaan, habang si Matsing naman ay nagtataguyod ng bilang ng pagkakalokohan at kapusukan. Ang diyalogo at mga pangyayari sa kwento na madalas ay puno ng humor ay nagiging dahilan kung bakit madalas itong ibinabahagi mula sa isang henerasyon patungo sa susunod. Hindi lang ito basta kwento kundi buhay na aral. Ang tema ng pagkakaibigan at mga pagsubok ay lalong pinapaningkitan ito. Madalas itong itinuturo na kahit anong kakayahan, may mga pagkakataon talagang magkakasalungat ang ating mga kaisipan. Ipinapakita ng kwentong ito na may mga panahon na ang sipag ay nagwawagi sa talino, ngunit sa dulo, pareho silang may natutunan mula sa isa't isa. Isang edad na kwento na tila walang hanggan, na patuloy na ini-enjoy ng mga bata. Sabi nga, 'sagana ang aral sa tamang kwento'. Kagdagdgan pa, naganda ito sa simpleng illustration na medyo ipinamumuhay ng kanilang mga karakter. Si Matsing, ang simbolo ng kapusukan, na palaging nauuna sa amukan, ay talagang madaling makaugnay. Ang pagkakagawa ng kwentong ito ay tila ina-unveil ang mga tunay na ugali ng tao, na marami sa atin ang nakikita sa mga tao sa ating paligid. Bagamat nariyan na ang undeniable na entertainment, nandiyan din ang mahusay na aral na mahirap kalimutan. Hindi ba't ang dalawa ay mahihiwalay sa puso ng ating mga kabataan?

Naaliw ako sa simpleng talinghaga ng 'Matsing at Pagong' dahil hindi lang ito basta-basta kwento para sa mga bata — puno ito ng aral na tumatatak hanggang pagtanda. Nakikita ko agad ang malaking tema ng hustisya at pagbabayad sa ginawa: ang kabutihan at tiyaga ay nagbubunga, habang ang panlilinlang at katamaran ay nagdudulot ng kapahamakan. Sa maraming pagkakataon, ang pagkakaiba ng asal nina Matsing at Pagong ang nagpapaabot ng mensahe — ang isa’y mabilis man makakuha pero mapanloko, ang isa’y mabagal ngunit masipag at matapat. Bilang bahagi ng pamilyang palaging nagkukuwentuhan, naramdaman ko rin ang tema ng pananagutan sa komunidad: binibigyang-diin ng kwento kung paano naapektuhan ng kilos ng isang indibidwal ang iba. Nakakatuwang isipin na sa isang maikling kwento, naipapakita ang kabuuan ng pagsubok, paghubog ng karakter, at ang moral na balanse sa dulo. Sa huli, para sa akin ang 'Matsing at Pagong' ay paalala na ang tunay na tagumpay ay hindi instant — tinatanim muna, inaalagaan, at saka aanihin. Simple pero mabigat ang dating nito, kaya palagi ko itong nirerekomenda sa mga bagong magulang at kaibigan na gustong magturo ng mabuting asal sa masayang paraan.

Nakakagaan ng loob na naaalala ko pa ang mga simpleng kuwento noong bata ako, lalo na ang mga pabula tulad ng ‘Ang Matsing at ang Pagong’. Madalas kong hinahanap ang mga lumang bersyon na may mga larawan dahil mas masarap basahin nang may mga ilustrasyon—sa bahay namin lagi kaming nag-aawitan at nagbabalik-tanaw habang binabasa ‘yung moral ng kuwento. Kung naghahanap ka online, unang tinitingnan ko ang mga malalaking archive tulad ng Wikisource (Tagalog) at Internet Archive (archive.org). Madalas may mga naka-scan na aklat ng kuwentong-bayan sa mga koleksyon na iyon, at mabuti pa, libre silang i-download bilang PDF. Pang-search tip: gamitin ang eksaktong pamagat ‘’Ang Matsing at ang Pagong’’ o alternatibong pamagat na ‘Si Pagong at si Matsing’ dahil iba-iba ang isinulat ng mga nag-retell. Minsan umaakyat rin ako sa Google Books kapag gusto kong makita ang publication details at iba pang bersyon; may mga old editions na na-scan doon. At syempre, maraming read-aloud na videos sa YouTube na may illustrated pages—maganda para sa mga batang hindi pa marunong magbasa nang mag-isa. Ang mahalaga, piliin ang kopyang malinaw ang source at hindi naglalabag sa karapatang-ari. Masaya talagang muling basahin at ipasa ang mga ganitong kuwentong bayan, lalo na kapag may bagong ilustrasyon na nakakatuwa.

Nakakatuwang isipin kung paano ang simpleng alitan ng dalawang hayop sa kuwentong 'Ang Pagong at ang Matsing' ay nagiging salamin ng mga totoong ugali ng tao. Sa aking paningin, nagtatalo sila dahil sa kombinasyon ng pagnanais at pride. Ang matsing madalas ipinapakita bilang mabilis, palalo, at gustong maagaw ang pinakamadaling bunga — literal at simboliko — samantalang ang pagong ay mabagal pero matiyaga at may sariling paraan ng pagkilos. Ang pagnanasang makakuha ng mas marami kaysa sa nararapat o ang pagtatangka ng isa na sakupin ang lahat ng benepisyo ang madalas nag-uumpisa ng sigalot. Bukod doon, may malaking bahagi rin ng kakulangan sa komunikasyon at hindi pagkakaunawaan. Madalas sa kwento, hindi nila napag-usapan nang maayos ang hatian o ang mga patakaran sa pagtatanim at ani, kaya nagiging pugutan ng ulo — literal na nagkakagalit at nagkakaroon ng panlilinlang. Nakikita ko ito bilang paalala na kapag may resources na limitado, ang takbo ng kultura o personalidad natin ang magdidikta kung magiging patas ba ang hatian. At syempre, hindi mawawala ang elemento ng hustisya at aral. Ang tunggalian nila ay hindi lang tungkol sa laman ng bangayan kundi tungkol sa kabayarang moral: ang pagiging mapag-imbot at panlilinlang kadalasa’y nauuwi sa kabiguan o karma. Kaya tuwing naiisip ko ang kuwento, hindi lang ako naaaliw — natututo rin ako na pahalagahan ang pakikipagkasundo, tiyaga, at ang kahalagahan ng patas na pakikitungo.

Lumipas ang ilang taon mula nang una kong marinig ang kuwentong 'Ang Pagong at ang Matsing'—at hanggang ngayon, may ngiti pa rin akong naiisip tuwing naaalala ko ang eksena ng pinaghalong tawanan at aral. Para sa akin, malinaw na tema rito ang katarungan at ang kapinsalaan ng kasakiman. Ang matsing, na gumamit ng tuso at panlilinlang para makuha ang gusto, ay nagpapakita kung paano ang paghahangad ng mas higit pa kaysa sa nararapat ay nagiging sanhi ng gulo. Samantala, ang pagong ay simbolo ng pagiging tapat at mapagmatiyag: hindi siya nagmadali na kunin ang mga bagay nang hindi maayos ang paraan. Pinapaalala nito sa akin na mahalaga ang proseso—hindi lang ang resulta. Ang kuwento rin ay nagtuturo ng responsibilidad sa komunidad; kapag may nag-ambag para sa kabutihan, nararapat na patas ang hatian. Sa panghuli, natutunan ko na ang pagiging tuso ay panandalian lang, habang ang integridad at pagrespeto sa iba ay nag-iiwan ng mas matibay na relasyon. Iyan ang dahilan kung bakit lagi kong sinisikap maging malinaw sa kung paano ko pinahahalagahan ang patas na trato sa mga simpleng bagay sa araw-araw.

Nakatuwa talaga kung paano isang simpleng pabula ang kayang mag-iwan ng malalim na tanong sa ulo ko—habang binabasa ko muli ang ‘Ang Matsing at ang Pagong’ napapaisip ako tungkol sa responsibilidad at pagkakaisa. Sa aking pananaw, ang pinakamalaking aral ay ang halaga ng pagtutulungan at pag-iwas sa makasariling pag-iisip. Ang matsing, sa kanyang pagiging tuso at makasarili, ay nagpakita ng isang uri ng pag-uugali na madaling magdulot ng hidwaan kung hindi pinipigilan. Hindi sapat ang talino o galing kung walang malasakit sa kapwa—ito ang lagi kong natatandaan. Ang pagong naman, kahit mabagal at simple, ay nagpapakita ng tiyaga at kabutihang loob na sa huli ay nagbubunga ng paggalang at pagkakaisa. Para sa akin, mas madali ring magustuhan ang karakter ng pagong dahil inosente at tapat siya, na nagpapaalala na ang integridad at pagtitiwala ang pundasyon ng matibay na samahan. Kapag pinagsama-sama, malinaw na ang kuwento ay paalala na ang pagkakaibigan at komunidad ay hindi lang tungkol sa benepisyo ng isa—kundi sa pagbuo ng tiwala at respeto. Ito ang laging naiisip ko tuwing may simpleng alitan: mas magaan ang buhay kapag may malasakit at pagtutulungan.

Tuwing naiisip ko ang 'Pagong at Matsing' sa entablado, naiiba ang tibok ng puso ko — parang familiar na kantang inaawit sa baryo pero may bagong armonya. Sa karanasang nakita ko, sinasalaysay ito bilang isang mapanlikha at madalas na masayahin na palabas: may malaking props na palayok na pinalaki kaysa tao, punong saging na gawa sa papel maché, at ang entablado’y puno ng malalambot na kulay at simpleng ilaw para tumuon ang atensyon sa aksyon. Ang Matsing kadalasan ay mabilis kumilos, over-the-top ang mukha at galaw; ang pagong naman mabagal, mabigat ang hakbang at may mababang boses — estudyante man o matatandang manonood, nakakaaliw at madaling sundan ang contrast na iyon. Sa isang pagtatanghal na nagustuhan ko, gumamit sila ng maliit na korong naglalarawan ng mga mamamayan ng gubat; sila ang nagbibigay ng konting komentaryo at nagtutulak ng komedya sa pamamagitan ng call-and-response. May sandaling dramatic pause kapag nagpasya ang pagong na ipakita ang kanyang talino — sinusundan ng katalinuhan at simpleng (pero matamis) katatawanan. Hindi puro slapstick; may mga pagkakataon na lumalabas ang konting sentimyento, lalo na sa dulo kapag naibalik ang hustisya o nagkaroon ng aral. Personal, kapag nanonood ako ng ganitong adaptasyon, nakikita ko dalawang paraan ng pagsasalaysay: isang bersyong pang-bata na puno ng kanta at sayaw, at isang mas mature na bersyon na nag-eeksperimento sa tanikala ng kapangyarihan at katarungan. Pareho kong pinapahalagahan—ang una dahil nagbubukas ito ng puso ng mga bata sa teatro; ang huli dahil pinaiigting nito ang usapan tungkol sa pag-iingat sa pagiging mapagsamantalang kapwa. Sa huli, ang entablado ang nagdadala sa simpleng kwento ng pagong at matsing sa buhay, at ako’y laging nanonood nang may ngiti at pagkamangha.