จดหมายเหตุ ลา ลูแบร์ มีฉบับแก้ไขหรือฉบับพิเศษอะไรบ้าง?

แฟนประวัติศาสตร์และคนรักบันทึกการเดินทางมักจะสนุกกับการตามรอยงานชิ้นนี้ เพราะ 'จดหมายเหตุ ลา ลูแบร์' จริง ๆ แล้วมีหลายฉบับที่น่าสนใจ ทั้งฉบับต้นฉบับในภาษาฝรั่งเศสและฉบับแปลที่ปรากฏขึ้นในเวลาต่อมา ซึ่งแต่ละฉบับก็จะมีลักษณะพิเศษต่างกันไปตามเจตนาของบรรณาธิการและผู้แปล

ต้นฉบับดั้งเดิมคืองานของ Simon de la Loubère ที่บันทึกการเดินทางและการสังเกตสังคม สถาบันการปกครอง และวัฒนธรรมของสยามในปลายศตวรรษที่ 17 ซึ่งงานนี้ถูกพิมพ์ในภาษาฝรั่งเศสก่อน แล้วมีการแปลเป็นภาษาอื่น ๆ ตามมา ทำให้ตอนนี้เรามีทั้งฉบับแปลภาษาอังกฤษและฉบับแปลภาษาไทยที่หมุนเวียนอยู่ในวงการหนังสือ โดยทั่วไปฉบับแปลหรือฉบับพิมพ์ซ้ำมักแบ่งออกเป็นกลุ่มใหญ่ ๆ คือ ฉบับพิมพ์ซ้ำแบบไม่เปลี่ยนแปลงซึ่งรักษาข้อความต้นฉบับ, ฉบับที่มีการจัดทำเชิงวิชาการเพิ่มเติมเช่นเพิ่มหมายเหตุอธิบาย แผนที่ บรรณานุกรม และดรรชนี และฉบับสรุปหรือฉบับสำหรับผู้อ่านทั่วไปที่มักจะคัดเฉพาะส่วนที่น่าสนใจพร้อมภาพประกอบ

ฉบับที่ได้ความนิยมในหมู่นักวิชาการมักเป็นฉบับที่มีคำอธิบายประกอบและบรรณานุกรมเสริม เพราะงานนี้มีคำศัพท์และแนวคิดที่ต้องการการอธิบายตามบริบทประวัติศาสตร์ เช่นระบบการปกครอง ความสัมพันธ์กับชาติตะวันตก และรายละเอียดพิธีกรรมต่าง ๆ ฉบับพิเศษบางเล่มจะรวมเอกสารประกอบ เช่นทะเบียนการเดินทาง แผนที่โบราณ ภาพประกอบจากผู้ร่วมคณะทูต หรือบทความเปรียบเทียบกับบันทึกของนักเดินทางคนอื่น ๆ ซึ่งช่วยให้ผู้อ่านเห็นภาพรวมได้ชัดเจนขึ้น ส่วนฉบับภาษาไทยบางเวอร์ชันจะมีคอมเมนต์จากนักประวัติศาสตร์ไทยที่ชี้ให้เห็นความแตกต่างเชิงวัฒนธรรมหรือแก้ไขความเข้าใจผิดที่เกิดจากการแปลตรง ๆ

ถ้าตั้งใจจะอ่านเพื่อความบันเทิงและภาพรวม แนะนำฉบับแปลที่เรียบเรียงและมีภาพประกอบ ส่วนถ้าต้องการใช้เป็นแหล่งอ้างอิงเชิงวิชาการให้มองหาฉบับวิชาการที่มีบรรณานุกรม ข้อสังเกตเปรียบเทียบ และโน้ตประกอบ เพราะสิ่งเหล่านี้ช่วยให้เข้าใจบริบทมากกว่าเพียงอ่านข้อความหลักเท่านั้น สุดท้ายแล้วฉันมักชอบฉบับที่รวมหลายมุมมองไว้ด้วยกัน—ต้นฉบับภาษาฝรั่งเศสควบคู่กับคำแปลและบทวิจารณ์สมัยใหม่ เพราะมันให้ทั้งกลิ่นอายของยุคเก่าและความเข้าใจเชิงลึกในยุคปัจจุบัน ซึ่งอ่านแล้วทำให้รู้สึกเหมือนได้ยืนดูโลกผ่านสายตาของคนในสมัยที่ต่างออกไปอย่างน่าทึ่ง