ใครเป็นผู้แต่งนางสาวิตรี และแรงบันดาลใจมาจากอะไร

มีผลงานกวีกลางมหากาพย์ชื่อ 'นางสาวิตรี' ที่ผมมักนึกถึงเมื่อคิดถึงการเอาเรื่องเล่าพื้นบ้านมาขยายเป็นงานศิลป์ระดับจักรวาล — ผลงานชิ้นนี้แต่งโดยศรี อโรบินโด (Sri Aurobindo) ซึ่งเขาเขียนเป็นกวีนิพนธ์ภาษาอังกฤษขนาดใหญ่ที่นำเอาเรื่องเล่าดั้งเดิมมาขยายความจนกลายเป็นการเดินทางทางจิตวิญญาณมากกว่าจะเป็นนิทานเพียงอย่างเดียว

ความน่าสนใจสำหรับฉันอยู่ที่แรงบันดาลใจของเขาไม่จำกัดอยู่แค่เนื้อหาเดิมของนางเอกผู้ยืนหยัดต่อชะตากรรม แต่ยังรวมถึงปรัชญาและประสบการณ์ภายในของผู้เขียนเอง — ศรี อโรบินโดดึงเอาคติของอัพนิษัทและวรรณกรรมศักดิ์สิทธิ์ของอินเดียเข้ามาผสานกับการค้นหาแสงสว่างภายใน จึงกลายเป็นผลงานที่ทั้งเป็นตำนานและเป็นเครื่องมือฝึกจิตในเวลาเดียวกัน การเขียนในเชิงสัญลักษณ์และภาพพจน์หนาแน่น ทำให้ผู้อ่านอย่างฉันต้องหยุดคิดหลายครั้งว่าข้อความใดคือเรื่องเล่า ข้อความใดคือนัยะเชิงปรัชญา

เมื่อได้อ่านฉบับย่อยหรือแปลของ 'นางสาวิตรี' แล้ว ความรู้สึกเหมือนกำลังฟังบทสวดที่ขยายเป็นบทกวียาว มันไม่ใช่เพียงเรื่องของความรักระหว่างคนสองคน หากยังเป็นการเผชิญหน้ากับความตาย ความไม่เที่ยง และความเป็นไปได้ของการเปลี่ยนแปลงเหนือกว่าชะตากรรม ผลงานชิ้นนี้จึงเหมาะสำหรับคนที่อยากเจอวรรณกรรมซึ่งทำให้ต้องหยุดคิดและทบทวนชีวิต มากกว่าจะอ่านเพื่อความบันเทิงเพียงอย่างเดียว และสำหรับฉันแล้ว ความยิ่งใหญ่ของมันอยู่ที่การเปลี่ยนตำนานพื้นบ้านให้เป็นบทสนทนาระหว่างจิตวิญญาณกับจักรวาล

ตำนานเดิมของ 'นางสาวิตรี' มีรากฐานมาจากเรื่องเล่าที่อยู่ในมหากาพย์อินเดียโบราณ โดยทั่วไปแล้วนิทานตอนนี้มักถูกนับว่าเป็นส่วนหนึ่งของ 'มหาภารตะ' ซึ่งในความเข้าใจของหลายคนถูกเชื่อมโยงกับภูมิหลังการเล่าเรื่องของฤาษีวายาส (Vyasa) ในเชิงประวัติศาสตร์ การเล่าเรื่องดั้งเดิมนำเสนอภาพของสาวิตรีที่มีความตั้งใจแน่วแน่และสามารถท้าทายอำนาจของความตายเพื่อคนรักของเธอ

มุมมองของฉันเมื่อวิเคราะห์รากฐานแบบนี้คือแรงบันดาลใจหลักมาจากค่านิยมโบราณเรื่องความจงรักภักดี ความกล้าหาญ และแนวคิดเรื่องชะตากรรมที่มนุษย์สามารถต่อรองหรือเปลี่ยนแปลงได้ผ่านการกระทำหรือความเพียร นอกจากนี้บริบทวัฒนธรรมและศาสนาในสังคมอินเดียโบราณยังเสริมให้เรื่องนี้กลายเป็นสัญลักษณ์ของการต่อสู้ระหว่างชีวิตและความตาย พออ่านเวอร์ชันเก่า ๆ แล้วฉันมักนึกภาพการแสดงท้องถิ่นหรือดนตรีที่ประกอบเรื่องนี้ ซึ่งยิ่งขับเน้นความเป็นมหากาพย์และความศักดิ์สิทธิ์ของการเสียสละอย่างที่สุด