บทที่ 7 Broken Algorithms

มีนาโชคดีมากที่ความชอบในการเขียนโค้ด เขียนโปรแกรมเงียบ ๆ เพียงลำพังของเธอได้ตรงต่อกระแสโลกที่กำลังพัฒนาพอดี และเธอได้เก่งในเรื่องที่ตัวเองต้องทำมาก แล้วพร้อมที่จะขวนขวายหาความรู้เพิ่มอย่างไม่เขินอาย เรียกได้ว่าเป็นคนที่เพิ่มที่จะเรียนรู้ได้ตลอดชีวิตแม้ว่าจะจบการศึกษาในรั้วมหาวิทยาลัยไปแล้วก็ตาม

เนื่องจากโลกในตอนนี้ได้เปลี่ยนจากยุคอนาล็อกเป็นยุคดิจิทัล ส่งผลให้ทุกหน่วยงานรัฐได้พยายามที่จะมีเว็บไซต์เป็นของตนเองเพื่อที่จะเข้าถึงประชาชน เผยแพร่ ทำการประชาสัมพันธ์ ทำกิจกรรมหรือแม้แต่การแจ้งข่าวให้สามารถเข้าถึงง่ายมากยิ่งขึ้น รวมไปถึงทางด้านเอกชนก็ต้องการเว็บไซต์ของอขงตัวเองเช่นกัน ทำให้การจ้างงานตำแหน่งนักพัฒนาซอฟต์แวร์เป็นที่ต้องการในตลาดเป็นอย่างมาก

ดังนั้นจึงไม่แปลกเลยที่มีนาจะย้ายบริษัทได้ตามใจชอบ แถมยังได้เงินเดือนเพิ่มทุกครั้ง เนื่องจากฝีมือของเธอเป็นที่ประจักษ์ทำให้ไม่มีใครกังขาในความสามารถของเธอเลย และสิ่งนั้นทำให้มีนาสร้างความมั่นใจ ความเย่อหยิ่งและอีโก้ขึ้นมาอย่างไม่รู้ตัว ซึ่งที่จริงแล้วมันก็ไม่แปลกเลยที่มีนาจะเชื่อมั่นในตัวเองเนื่องจากประสบการณ์การทำงานของเธอเป็นตัวชี้วัดที่ดีที่สุด

มีนาเป็นนักพัฒนาซอฟต์แวร์ระดับซีเนียร์ที่ความเชี่ยวชาญในเรื่องของการเขียนโปรแกรมโดยใช้ภาษาคอมได้หลากหลายมากที่สุดคนหนึ่งของวงการ ที่เน้นจะเรื่องของการ Coding เป็นหลัก เนื่องจากเป็นคนที่รู้จักภาษาโปรแกรมเป็นอย่างดี ทักษะพื้นฐานด้านภาษาโปรแกรมที่มี คือ ภาษา C, C+, Java, COBAL, IOS, Android , Java, Python, Lisp

นอกจากนี้ยังรวมไปถึงทักษะในเรื่องของการวิเคราะห์ข้อมูลและวางแผนงานได้อย่างแม่นยำ รวมไปถึงออกแบบฟีเจอร์ต่าง ๆ ให้กับแอปพลิเคชันให้ง่ายต่อการเข้าใจและใช้งาน ซึ่งขอบเขตงานจะกว้างกว่าการเขียนโปรแกรม โดยอาจมีส่วนร่วมในทั้งโปรเจค มากกว่าดูแลส่วนของชิ้นงาน

            ถึงในตอนแรกที่เริ่มทำงานการสื่อสารจะมีปัญหา แต่มีนาก็ได้พี่เลี้ยงคอยช่วยแนะนำ เพราะในการพัฒนาตัวเอง หญิงสาวต้องรับฟังความคิดเห็นหรือข้อเสนอแนะจากนายจ้างและผู้ร่วมงาน มีความรับผิดชอบสูงต่อลูกค้า มีความซื่อสัตย์ในอาชีพ และมีความรับผิดชอบในงานที่ได้รับมอบหมาย

ด้วยประสบการณ์ที่หล่อหลอมทำให้มีนาเป็นคนใส่ใจในทุกรายละเอียดมากกว่าเดิม มีความคิดสร้างสรรค์ เป็นคนที่คิดนอกกรอบ และมีแง่มุมหลายมุมมอง มีทัศนคติที่ดี มีการบริหารเวลาที่ดี ไม่ใช้ความรู้ ความสามารถในการดัดแปลงข้อมูลเพื่อประโยชน์ส่วนตัว

และเมื่อเข้าไปบริษัทสตาร์ตอัพที่มาชวน มีนาต้องเข้าไปจัดการระบบภายในที่เพิ่งเริ่มให้เข้าที่เข้าทาง สอนงานเด็กใหม่ ๆ ให้ช่วยงานได้เหมือนเป็นเจ้าของบริษัทอีกคน ด้วยความรู้สึกแบบนั้นทำให้มีนายิ่งตื่นเต้นเป็นพิเศษ ตอนนั้นเธอทำงานหนักไม่สมกับเงินเดือนที่ได้รับเลย

เธอต้องทำอะไรบ้างน่ะเหรอ? ต้องบอกว่ามีอะไรบ้างที่เธอไม่ทำเกี่ยวกับแผนกนักพัฒนาซอฟต์แวร์มากกว่า ทั้ง วิจัย วิเคราะห์ และศึกษากระบวนการ ตลอดจนเทคโนโลยีที่เกี่ยวข้อง ซึ่งตอนนั้นทางบริษัทต้องการแอปพลิเคชันที่สามารถดึงบริษัทขนาดใหญ่มาจ่ายเงินให้เราได้ โดยปล่อยให้ผู้ใช้ใช้งานแอปได้ฟรีเพื่อสะสมผู้ใช้ หากมีผู้ใช้จำนวนมากการจะผลักดันเข้าสู่สายตานักลงทุนเพื่อให้ซื้อไปในราคาสูงก็ไม่ใช่เรื่องยาก

และหากทำได้บริษัทสตาร์ตอัพโนเนมก็จะเข้าสู่ยูนิคอร์น[1]ตัวใหม่ของวงการ แน่นอนว่าแนวคิดแบบนั้นย่อมทำให้มีนาฮึกเหิมไปด้วย ใครบ้างล่ะที่ไม่อยากได้เครดิตในการสร้างบริษัทระดับนี้ด้วยผลงานของตัวเอง และด้วยความมั่นใจที่สูงเสียดฟ้ามีนาจึงตั้งความหวังไว้กับโปรเจกต์นี้อย่างเต็มที่

เมื่อเริ่มโปรเจกต์ หญิงสาวต้องไปนั่งวิเคราะห์ข้อมูล จากการที่สั่งให้ลูกน้องในแผนกไปเก็บรวบรวมข้อมูลจากทุกช่องทางที่หาได้เพื่อหาสิ่งที่ยังไม่มีในตลาดแต่คนต้องการสูง จนได้ความคิดว่าจะสร้างแอปที่เกี่ยวข้องกับการเสริมภาพลักษณ์ภายนอกให้ดูดีมากยิ่งขึ้น

ไม่ใช่แอปแต่งภาพ หรือ แอปแต่งหน้า แต่เป็นแอปที่ช่วยผู้ใช้งานดูแลรูปลักษณ์ภายนอกตั้งแต่หัวจรดเท้า แนะนำการดูแลร่างกาย ว่าควรทำอย่างไร ใช้ผลิตภัณฑ์แบบไหน ซึ่งในส่วนนี้จะแอปต้องมีหน่วยวิเคราะห์ระดับสูง ตั้งแต่ลักษณะของเส้นผม ผิวหน้า ผิวตัว การแมตช์เสื้อผ้า เรียกได้ว่ามีอะไรมากมายให้วางแผน

ดังนั้นทำให้เมื่อถึงการออกแบบกระบวนการในการทำระบบซอฟต์แวร์ให้เป็นมาตรฐาน มีนาและน้อง ๆ ในแผนกต้องมาร่างออกมาว่ามีอะไรบ้าง ซึ่งก็ได้ข้อสรุปออกมา 4 หัวข้อใหญ่ ๆ เลยก็คือ ผม หน้า ตัวและเสื้อผ้า

เริ่มต้นที่เส้นผม ต้องให้กล้องตรวจสอบว่าเส้นของผู้ใช้งานที่กำลังวิเคราะห์มีลักษณะแบบใด สุขภาพดีไหม แห้งเสียหรือทำสี จากนั้นก็เสนอตัวเลือกของผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดผมที่เหมาะสม วิธีการสระผมที่ถูกวิธี แนะนำผลิตภัณฑ์ในการบำรุงผม รวมไปตลอดจนถึงทรงผมที่เหมาะกับรูปหน้า

เรียกได้ว่าทุกขั้นตอนสามารถส่งข้อเสนอเกี่ยวกับสินค้าออกไปได้หมด พร้อมกับช่องทางการซื้อออนไลน์ที่ถ้ามีผู้ใช้จำนวนมาก เจ้าของผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ คงแย่งกันมาเสนอสินค้าพร้อมส่วนลดมากมายเพื่อดึง

จากนั้นก็ไปใบหน้า ผิว และการแต่งการก็ไม่ต่างกัน ก็คือจะมีการแนะนำการดูแลตัวเองพร้อมสินค้า แต่เมื่อตรวจสอบความถูกต้องของกระบวนการให้เป็นไปตามความต้องการแล้ว มีนาก็พบว่ามันไม่น่าดึงดูดใจเลย มันทำให้แอปนี้กลายเป็นแอปแนะนำสินค้าเท่านั้น แต่มันจะเห็นผลอย่างไรถ้าผู้ใช้ไม่ทำตาม

และเมื่อส่งไปทำการประเมินผลการทำงานพร้อมประเมินผลความเสี่ยงแล้วก็เป็นไปตามที่มีนาคาดเอาไว้ทุกประการ ดังนั้นจึงต้องมีแรงจูงใจพร้อมกับข้อบังคับบางอย่างที่ทำให้ผู้ใช้ยอมทำตามข้อแนะนำ หญิงสาวเลยออกฟังก์ชั่น ‘ความงามในแบบของฉัน’ ก่อนใช้งาน

ฟังก์ชั่นนี้จะถ่ายภาพเพื่อให้ผู้ใช้ออกแบบตัวเองในรูปแบบที่คิดว่าสวยที่สุด ทั้งการลดน้ำหนัก ผมทำแบบนั้น รูปร่างร่างกายแบบนี้ ข้อคำแนะนำเกี่ยวกับด้านเสื้อผ้าที่เลือกมาให้ เรียกได้ว่ามันคือการปรับแต่งที่ไม่เสียเค้าเดิม มันไม่ได้ขนาดตัดแต่งรูปหรือทำศัลยกรรม แต่มันคือตัวเราในแบบที่สวยหล่อที่สุดเท่าที่เป็นไปได้

จากนั้นเมื่อเลือกไปแล้วระบบก็จะทำการวิเคราะห์ทุกอย่างว่าผู้ใช้ควรทำอะไร ปรากฏเป็นตารางให้ทำโดยที่ผู้ใช้ต้องแทรกตารางของตัวเองลงไปในแต่ละวัน ว่าต้องไปทำงานหรือเรียนตอนไหน ไปพบใครตอนไหนหรืออยากได้เวลาส่วนตัวหรือเปล่า จากนั้นระบบก็จะปรับตารางนั้นเพื่อให้ผู้ใช้สามารถทำได้จริง

จากนั้นระบบก็จะมีการเก็บข้อมูลว่าผู้ใช้ทำหรือยัง แล้วก็จบวันด้วยการบันทึกภาพในแต่ละวันของตัวเอง เมื่อพัฒนาเสร็จเธอก็ปล่อยให้มีการทดลองเบต้า ซึ่งได้รับผลตอบรับเป็นอย่างดีจากผู้ใช้งานและเจ้าของผลิตภัณฑ์ แล้วจึงเอารีวิวทั้งหมดมาปรับปรุงแก้ไข แล้วพัฒนาซอฟต์แวร์ระบบใหญ่ให้มีคุณภาพสูง

            และภายในปีเดียวก็ได้ทำการปล่อยแอป MyWishMyChoice ออกมาให้คนทั่วไปโหลดกันฟรี ๆ ผลิตภัณฑ์ที่จะลงในแอปก็จะมีเฉพาะกลุ่มที่ลงสปอนเซอร์ หากระบบวิเคราะห์แล้วไม่มี ก็จะขึ้นแนะนำแบบรวม ๆ ให้ผู้ใช้ไปหาด้วยตัวเอง ซึ่งได้รับผลตอบรับดีเกินคาด ถึงขนาดเป็นไวรัลด้วยการปรับรูปลักษณ์ที่ทุกคนต่างโพสต์ลงด้วยความวาดฝัน ความต้องการ ถึงขั้นเป็นชาเลนจ์ว่าแบบแผนที่ระบบกำหนดมาจะเป็นจริงได้หรือเปล่า 

เมื่อมีผู้จำนวนมากเข้ามาใช้งาน ผลิตภัณฑ์ที่ลงสปอนเซอร์ก็มียอดขายออนไลน์พุ่งกระฉูด ไม่นานบริษัทสตาร์ตอัพแห่งนี้ที่มีนาทำงานให้ก็ได้รับการติดต่อจากเจ้าของแบรนด์ต่าง ๆ มากมายเข้ามาไม่หยุดไม่หย่อน ด้วยการที่แอปมีตารางที่ชัดเจน การแจ้งเตือนตามเวลาเป๊ะ ๆ และคำแนะนำตลอดเวลาทำให้ผู้ใช้ที่ได้ลงมือจริงเห็นผลขึ้นภายในไม่กี่เดือน

และผลลัพธ์รูปลักษณ์ในฝันที่เกิดขึ้นในโลกจริง ยิ่งทำให้ผู้คนมากมายโหลดแอปเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ จากหลักพัน กลายเป็นหมื่น หมื่นเพิ่มขึ้นนับแสน แล้วเมื่อแสนก้าวสู่หลักล้าน สินค้าที่ต้องจ่ายเงินเพื่อลงในแอปนี้ก็มีมากมายตามที่เจ้าของบริษัทต้องการ ส่วนแบ่งของมีนาก็จ่ายตามที่สัญญาไม่มีขาด

ทว่ายิ่งนานวันเข้า แอปนี้ยิ่งกลายเป็นการควบคุม ผู้ใช้ไม่ใช่สนับสนุนหรือช่วยเหลือเลย เพราะบริษัทต้องการให้ผู้ใช้ยังทำตามที่ระบบกำหนดเอาไว้ จึงเริ่มส่งข้อความเป็นคำพูดต่าง ๆ เมื่อมีคนไม่ยอมทำตามตารางโดยไม่แจ้งให้มีนาทราบ บางทีพวกเขาอาจจะคิดว่าเป็นเรื่องเล็กเกินไปที่จะรายงาน เป็นเรื่องง่าย ๆ ที่เด็กใหม่ที่มีนาปั้นมาควรทำได้โดยไม่ผิดพลาด

“ไม่อยากผอมลงเหรอ? อย่าลืมดื่มผสมไฟเบอร์ก่อนออกกำลังกาย”

“เฮ้ ๆ ลืมทาหน้าหรือเปล่า ไม่ให้อาหารผิวแล้วมันจะดีขึ้นได้ยังไง”

“อย่าเลือกเสื้อผ้าไร้รสนิยมอีกนะ สายตามีปัญหาเหรอ”

ข้อความที่ดูเหมือนเพื่อนพูดกันอย่างไม่ระวังจะเริ่มรุนแรงและควบคุมหนักขึ้นไปเรื่อย ๆ เมื่อผู้ใช้งานไม่ยอมทำตามตาราง ลืมเข้าแอป ไม่ได้สั่งของใช้ใหม่หรือแม้แต่ผลลัพธ์ไม่ค่อยคืบหน้า ข้อความพวกนั้นก็จะเป็นการ  Gaslight[2] อ่อน ๆ ที่ทำให้ผู้ใช้รู้สึกผิดและยอมทำตามอย่างไม่รู้ตัว

“รู้ไหมว่าเราพยายามช่วยเธอแค่ไหน ถ้าตัวเองอยากน่าเกลียดต่อไป...ก็ตามใจ”

“เธอเป็นหมูน้อยน่ารักจริง ๆ แม้ว่าจะออกกำลังกายมากแค่ไหนก็เป็นได้แค่หมูที่แข็งแรง ลองปรับเปลี่ยนการกินแล้วยัง?...ร้านอาหารที่แนะนำ คลิก!”

“ไม่ได้เข้ามาดูนานขนาดนี้ยอมแพ้ไปแล้วสินะ คงมีแค่เราคนเดียวที่พยายาม แล้วเธอจะเป็นเหมือนในความฝันได้เมื่อไร”

เรียกได้ว่ายิ่งติดตั้งนานเท่าไร ผู้ใช้ไม่กล้าแม้แต่จะลบแอปออกไปด้วยซ้ำ

            ข่าวด่วน! ในวันที่ศุกร์ที่ 14 ตุลาคม เวลาเกิดเหตุคือเมื่อ 00.48 น. นางสาวเจนิรา รักษ์สกุณาได้ทำการ...

และสิ่งที่เลวร้ายที่สุดก็เกิดขึ้นจากโค้ดที่ตัวมีนาเขียนขึ้นเอง ครั้งแรกที่หญิงสาวรับรู้มันทำให้หัวใจเธอสลาย มีนาไม่เคยตั้งใจให้เรื่องแบบนี้เกิดขึ้นเลยแม้แต่ครั้งเดียว ความตั้งใจของเธอทุกครั้งที่เขียนโค้ดเพื่อให้คนที่ใช้ได้รับประสบการณ์ที่ดีที่สุด

เธอไม่เคยอยากจะควบคุมใครเลย

ไม่เคยเลยแม้แต่ครั้งเดียว

[1] ยูนิคอร์น หมายถึง บริษัทสตาร์ตอัพที่มีมูลค่ามากกว่า 1 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ (หรือประมาณ 31,000 ล้านบาท) แต่ยังไม่ได้จดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์

[2] Gaslight เป็นคำเปรียบเปรยที่ใช้อธิบายเหตุการณ์การที่พยายามปั่น เบี่ยงเบน ความคิด หรือความรู้สึกของอีกฝ่าย อาจเกิดขึ้นด้วยความตั้งใจหรือไม่ตั้งใจก็ได้ การปั่นนี้จะทำให้อีกฝ่ายรู้สึกไม่มั่นใจ แม้จะรู้สึกว่ามีบางอย่างตงิดแต่ก็ยังคงสงสัยและไม่กล้าฟันธงความคิดอยู่ดี เพราะเสียงข้างในสั่นคลอนจากการที่ถูกปั่นหัวมาต่อเนื่อง