สมบูรณาญาสิทธิราชย์ มีฉบับแปลภาษาอังกฤษหรือไม่?

หลายคนสงสัยว่าละคร 'ภารกิจรัก' ดัดแปลงมาจากหนังสือหรือเปล่า และจากประสบการณ์ที่ติดตามวงการละครไทยพอสมควร ขอตอบแบบตรงไปตรงมาว่า เวอร์ชันที่เป็นละครโทรทัศน์ในบ้านเราส่วนใหญ่เป็นบทโทรทัศน์ต้นฉบับ ไม่ได้อ้างอิงงานวรรณกรรมเล่มเดียวที่เป็นต้นฉบับชัดเจน เหตุผลที่ผมคิดแบบนี้มาจากการดูเครดิตและสังเกตรูปแบบการเล่าเรื่องของละครหลายเรื่องที่ใช้ชื่อนี้: ถ้างานมาจากนิยายจริง ๆ มักมีการระบุชื่อผู้เขียนต้นฉบับชัดเจนในเครดิตเปิดหรือข้อมูลประชาสัมพันธ์ของช่อง ในขณะที่หลายครั้งของ 'ภารกิจรัก' จะเห็นชื่อคนเขียนบทโทรทัศน์และทีมงานเขียนบทซึ่งบ่งชี้ว่ามันถูกออกแบบมาเป็นซีรีส์ทีวีตั้งแต่ต้น มากกว่าแปลงมาจากหนังสือเล่มเดียว การแยกแยะระหว่างงานดัดแปลงกับบทต้นฉบับยังทำให้ผมนึกถึงตัวอย่างที่ต่างกัน เช่น 'บุพเพสันนิวาส' ซึ่งมีรากมาจากนิยายที่แฟน ๆ รู้จักกันดี ตรงข้ามกับละครบางเรื่องที่ใช้ไอเดียธีมคล้าย ๆ กันแต่พัฒนาเป็นบทโทรทัศน์โดยคนเขียนบทที่ต่างกัน เมื่อดูองค์ประกอบเรื่องราวของ 'ภารกิจรัก' ที่เคยฉาย จะเห็นการปรับจังหวะ เนื้อหาย่อย และฉากอีเวนต์ที่มักเหมาะกับโครงสร้างละครโทรทัศน์มากกว่าการยืมเนื้อหาจากนิยายเล่มเดียวโดยตรง สรุปแบบเป็นกันเองก็คือ ถ้าหมายถึงเวอร์ชันไทยที่ออกอากาศ ทีมผู้ผลิตมักจะนำเสนอเป็นบทโทรทัศน์ต้นฉบับมากกว่าจะอ้างอิงหนังสือเล่มใดเล่มหนึ่ง แต่ถ้าพูดถึงเวอร์ชันจากต่างประเทศหรือการเอาชื่อเดียวกันไปใช้กับผลงานอื่น ก็อาจเป็นคนละกรณีได้ เสน่ห์ของงานพวกนี้คือการเห็นว่าทีมเขียนบทเอาไอเดียรัก ๆ ใส่ลงไปยังไง ทำให้ผมสนุกทุกครั้งที่ติดตามแม้จะรู้ว่ามันไม่ใช่การยกนิยายมาแปะแบบตรง ๆ

ปัจจุบันการประกาศฉายของการดัดแปลง 'ดาวหลงฟ้า ภูผา สีเงิน' ยังไม่มีการเปิดเผยวันที่แน่นอนออกมา ตั้งแต่ได้อ่านต้นฉบับจนตามข่าววงใน บอกเลยว่าความไม่แน่นอนนี่ทำให้รู้สึกได้ถึงทั้งความตื่นเต้นและความหงุดหงิด ผมเห็นว่าบ่อยครั้งโปรเจกต์ที่มีแฟนฐานใหญ่จะปล่อยทีเซอร์หรือประกาศนักแสดงล่วงหน้าเป็นปีเพื่อเก็บฟีดแบ็ก แล้วค่อยเข้าสู่การถ่ายทำจริง ซึ่งกรณีนี้ก็มีสัญญาณคล้าย ๆ กัน แต่ยังไม่มีการคอนเฟิร์มวันฉายจากค่ายผู้ผลิตหรือช่องออกอากาศ ย้อนมองตัวอย่างที่เคยเกิดขึ้นกับ 'บุพเพสันนิวาส' จะเห็นว่าการเตรียมงานละเอียดบางครั้งกินเวลานาน การปรับบท การคัดนักแสดง และการเตรียมฉากใหญ่ทำให้ระยะจากการประกาศจนถึงวันออกอากาศขยายได้ นั่นทำให้ฉันคาดหวังได้สองทางคือ อาจได้ดูภายในหนึ่งปีหลังการถ่ายทำเริ่มจริง หรือมีการเลื่อนออกไปถ้าต้องการคุณภาพสูงสุด ถ้าอยากติดตามแบบไม่พลาด ให้จับตาช่องทางของผู้เขียน ผู้ผลิต และช่องที่เป็นข่าวลือเกี่ยวกับโปรเจกต์ นั่นเป็นทางเดียวที่จะได้วันฉายชัวร์ ๆ จนกว่าจะมีประกาศอย่างเป็นทางการ ก็เก็บอาการตื่นเต้นไว้และชวนคนรอบตัวเตรียมบัตรดูพร้อมกันได้เลย

ดนตรีประกอบสามารถยกฉากตลกจากแค่ขยับปากให้กลายเป็นจังหวะหัวเราะที่คนดูพร้อมจะฟังไปกับมันได้เสมอ เราเคยหัวเราะจนท้องแข็งกับฉากที่ 'Mr. Bean' ทำท่าทางแล้วมีสตริงสั้น ๆ ฉาบเรียงเป็นจังหวะคอมเมดี้พ่วงความประหลาดใจ — เสียงมันเหมือนตั้งป้ายไฟเตือนว่านี่คือมุก ให้สายตาและการเคลื่อนไหวดูโดดเด่นขึ้นทันที เทคนิคที่ชอบคือการใช้พยางค์ดนตรีสั้น ๆ เป็นเครื่องหมายวรรคตอนในการเล่าเรื่อง บาครหรือฮอร์นที่ยิงขึ้นแบบไม่ทันตั้งตัวจะเปลี่ยนหน้าความสัมพันธ์ของตัวละครจากนิ่งเป็นอึ้งได้ภายในเสี้ยววินาที ส่วนเมโลดี้หวาน ๆ แบบมอทิฟจะทำให้มุกโรแมนติกตลกขึ้นเพราะมันสร้างความคาดหวังแล้วแหกคาด สิ่งพวกนี้ทำงานร่วมกับจังหวะการตัดต่อและการแสดงออกของนักแสดง อย่างที่เห็นในฉากที่การเผลอทำอะไรพลาดแล้วดนตรีเปลี่ยนโทนทันที คนดูก็พร้อมจะปล่อยเสียงหัวเราะตาม สิ่งที่ทำให้ดนตรีประกอบตลกมีพลังคือการเล่นกับช่องว่างของเสียงและช่วงเวลาที่คาดไม่ถึง — การหยุดเพลงชั่วคราวก่อนปล่อยสตริงกริ๊ง หรือการใส่ซินธ์เบา ๆ พาไปสู่การสำแดงท่าทางตลก ๆ มันคือการเขียนมุกอีกชั้นหนึ่งที่ไม่จำเป็นต้องอธิบาย แต่ทำให้คนดูลั่นไหลพร้อมกันในจังหวะเดียวกัน บางครั้งฉากเล็ก ๆ ที่ไม่มีบทพูดแม้แต่น้อยกลับกลายเป็นฉากที่จดจำได้เพราะดนตรีล้อเลียนอารมณ์อย่างแนบเนียน นี่แหละคือเหตุผลที่เราเชื่อว่าดนตรีประกอบไม่ใช่แค่เติมเต็ม แต่เป็นผู้เล่นหลักในคอมเมดี้ที่ทำให้ความฮ์มีมิติและชีวิตชีวาขึ้น

เพลงไตเติลของ 'สาปภูษา' คือเพลงชื่อเดียวกัน 'สาปภูษา' ขับร้องโดย 'Da Endorphine' ซึ่งเป็นเวอร์ชันที่ได้อารมณ์เข้มข้นและมีความขมของเสียงเหมาะกับโทนเรื่องมาก เมื่อได้ยินท่อนเปิดครั้งแรก ฉันรู้สึกว่ามันจับอารมณ์ของตัวละครหลักได้ดี—เหมือนผืนผ้าโบราณที่เก็บความลับเอาไว้และค่อย ๆ คลี่ออกทีละนิด เสียงของ 'Da Endorphine' ให้ความรู้สึกดิบและทรงพลัง ทำให้ฉากย้อนอดีตหรือซีนที่ความตึงเครียดเพิ่มขึ้นมีน้ำหนักขึ้นทันที เพลงมีการเรียบเรียงที่ไม่หวือหวาเน้นบัลลาดดาร์ก มีซินธ์เบา ๆ กับกีตาร์ที่ค่อย ๆ พาดผ่าน ทำให้ไม่หลุดจากบรรยากาศลึกลับของเรื่อง ถ้ามองในแง่การใช้เพลงประกอบ เป็นงานที่วางไว้จุดหนึ่งได้ลงตัวและจำง่าย เหมาะกับการเป็นไตเติลเพราะทั้งท่อนฮุกและเมโลดี้ทำให้คนจำซ้ำได้ เวลาซีรีส์แสดงชื่อเรื่องขึ้นมา เพลงก็เหมือนเขียนกรอบอารมณ์ให้คนดูทันที ไม่ใช่แค่สวยอย่างเดียว แต่ยังพากย์ความรู้สึกที่ซับซ้อนได้ดีอีกด้วย

ความเงียบในหน้าโซเชียลมักเป็นเครื่องเตือนให้ระวังสปอยล์ก่อนลงมืออ่าน 'ทิด น้อย' แบบเต็มเรื่อง สไตล์การอ่านของฉันชอบค่อยๆ ซึมซับทีละบท ดังนั้นการเจอสปอยล์กลางคันมันเหมือนมีคนแย่งซีนตอนคลั่งไคล้ที่สุด ฉะนั้นสิ่งแรกที่ทำเสมอคือปิดการแจ้งเตือนจากกลุ่มและเพจที่มักมีสรุปเนื้อหา แล้วเปลี่ยนการตั้งค่าโซเชียลให้ไม่แสดงตัวอย่างลิงก์หรือรูปภาพก่อนคลิก เพราะภาพปกหรือแคปช็อตอาจโชว์เหตุการณ์สำคัญโดยไม่ตั้งใจ ต่อมา ฉันตั้งกฎส่วนตัวว่าห้ามอ่านคอมเมนต์ใต้บทความหรือโพสต์ที่เกี่ยวข้องจนกว่าจะอ่านจบทั้งหมด หลายครั้งที่สปอยล์มาจากประโยคสั้นๆ ในคอมเมนต์เท่านั้น เวลาเพื่อนทักว่ามีฉากช็อกไม่ต้องอ่านต่อ ฉันจะบอกให้พูดแบบเบลอหรือรอคุยทีหลัง สุดท้ายคือเลือกเวอร์ชันที่น่าเชื่อถือ เช่นฉบับตีพิมพ์หรือแปลทางการ เพราะสรุปที่ไม่เป็นทางการมักสปอยล์ละเอียดกว่าที่คิด มองย้อนกลับไป วิธีเล็กๆ เหล่านี้ช่วยให้ความตื่นเต้นของบทจบยังคงสดใหม่ในใจได้อยู่นาน

เรื่องนี้เป็นหนึ่งในหัวข้อที่คนถามกันบ่อยในกลุ่มอ่านออนไลน์, และประเด็นว่าใครเป็นผู้แต่ง '35 แรง จบ ไม่ ติดเหรียญ ฉบับเต็ม' มักจะวนกลับมาเสมอ เพราะฉบับที่แพร่หลายมักไม่มีเครดิตชัดเจนให้เห็น ไม่มีชื่อผู้แต่งที่ระบุชัดในหลายแหล่งที่เผยแพร่ผลงานนี้, ผมจึงมองว่ามีความเป็นไปได้สูงว่าจะเป็นงานที่ถูกนำไปเผยแพร่โดยไม่ใส่เครดิตให้เจ้าของจริง หรืออาจเป็นงานในรูปแบบนิยายออนไลน์ที่ผู้เขียนใช้ชื่อปากกาเฉพาะบนแพลตฟอร์มใดแพลตฟอร์มหนึ่งซึ่งต่อมาข้อมูลต้นฉบับถูกกระจายโดยผู้รวบรวม ภาพที่คุ้นเคยในวงอ่าน คือกรณีที่ต่างจากผลงานอย่าง 'Re:Zero' ที่มีการจดทะเบียนหรือเผยแพร่โดยสำนักพิมพ์ชัดเจน ทำให้ตามหาผู้แต่งได้ง่ายกว่า ในแง่ความรู้สึกส่วนตัวผมมองว่าเมื่อนิยายที่ชอบไม่มีเครดิตชัด สิทธิของทั้งผู้เขียนและผู้อ่านจะเปราะบางขึ้น เลยอยากให้ทุกคนระวังการแชร์โดยไม่รู้แหล่งที่มา และถ้าเจอฉบับที่มีข้อมูลผู้แต่งชัด ก็ควรเก็บรักษาลิงก์ต้นฉบับนั้นไว้เป็นหลักฐาน

โอ้ เรื่องนี้น่าคิดมาก — ถ้าถามว่าใครเป็นคนแปลเนื้อเพลง 'Someone You Loved' เป็นภาษาไทย คำตอบสั้น ๆ คือไม่มีคำตอบเดียวชัดเจนสำหรับทุกกรณี เพราะผมเคยตามหาเรื่องนี้เหมือนกันและพบว่ามันแตกต่างกันไปตามเวอร์ชัน จากที่ผมสังเกต การแปลไทยของเพลงสากลยอดฮิตอย่าง 'Someone You Loved' มักมีหลายทาง: บางคนเป็นการแปลแบบแฟนเมดที่เอาไปโพสต์ในยูทูบหรือเพจเพลง บางคนเป็นการแปลที่ใช้ประกอบการคัฟเวอร์โดยนักร้องไทยที่ทำเอง หรือถ้าเป็นเวอร์ชันที่ปล่อยอย่างเป็นทางการ ก็จะมีเครดิตคนแปล/เรียบเรียงภาษาไทยระบุไว้ในหน้าปกอัลบั้ม บทความ หรือคำอธิบายคลิปในยูทูบ ดังนั้นถ้าคุณเจอเนื้อเพลงแปลไทยในที่ไหน อยากแนะนำให้ดูเครดิตประกอบ เช่น คำอธิบายคลิปยูทูบ ข้อมูลบน Spotify/JOOX/Apple Music (บางครั้งมีเครดิตคนแต่ง/แปล) หรือในปกอัลบั้มจริง ๆ ถ้าเป็นการแปลแบบแฟนเมดก็อาจไม่มีเครดิตชัดเจนเลย แต่ก็มีความงามในความหลากหลายนั้นแหละ — สำหรับผมแล้ว การรู้ว่าใครแปลก็น่าสนใจ แต่การได้รู้สึกกับเพลงยังคงเป็นสิ่งที่สำคัญที่สุด

เพลงธีมของหนังที่ติดหูจนร้องตามได้ทั้งท่อนต้องยกให้ 'Ghostbusters' — ท่อนฮุคที่ร้องว่า 'Who ya gonna call?' ยังวนอยู่ในหัวเวลาเห็นซากตึกหรือบิลบอร์ดผ้าขี้ริ้วแบบการ์ตูน และนั่นแหละที่ทำให้หนังคอมเมดี้เรื่องนี้มีเอกลักษณ์มากขึ้น สักครั้งในคืนปาร์ตี้ฉันเปิดเพลงนี้ดัง ๆ แล้วเห็นเพื่อน ๆ ยืนพยักหน้าตามจังหวะ มันไม่ใช่แค่เพลงประกอบแต่เป็นการเรียกความทรงจำของยุค 80: ซินธ์ป็อปสดใส กีตาร์คัทที่กระชับ และคอรัสที่ติดตา การใช้เพลงของเรย์ ปาร์กเกอร์ จูเนียร์ในฉากเปิด-ปิด ทำให้โทนหนังไม่เสียคาแร็กเตอร์ ทั้งตลก ทั้งน่ากลัวแบบน่ารัก เสียงร้องกับทำนองง่าย ๆ ทำให้เพลงกลายเป็นมุขที่ทุกคนเอาไปเล่าเล่นได้ สิ่งที่ชอบเป็นการผสานระหว่างซาวด์ที่ทันสมัยในตอนนั้นกับความตลกของภาพยนตร์ ทำให้เพลงไม่จบแค่ในหนัง แต่กลายเป็นมุกในซีรีส์สยองขวัญเบาสมองและโฆษณาต่าง ๆ อีกหลายต่อหลายปี — มันคือความทรงจำที่ร้องตามได้ และจะยังคงติดหูฉันไปอีกนาน