จุนโกะฟุรุตะ ให้สัมภาษณ์เกี่ยวกับแรงบันดาลใจที่ไหนและเมื่อไร?

ตั้งแต่เริ่มอ่านงานที่แตะประเด็นความตายแบบมีเจตนา ผมมักคิดถึงความบาลานซ์ระหว่างข้อมูลเชิงข้อเท็จจริงกับการรักษาความเคารพต่อบุคคลในเรื่องราว การสรุปเรื่องเกี่ยวกับการุณยฆาตควรเริ่มจากกรอบพื้นฐานก่อน: นิยามและประเภทของการุณยฆาต (เช่น การุณยฆาตเชิงรุก vs เชิงทิ้ง, ความยินยอมแบบสมัครใจหรือไม่สมัครใจ) จากนั้นเล่าเรื่องย่อสั้น ๆ ที่ระบุตัวละครหลัก สถานการณ์ทางการแพทย์และจิตใจ และตัวเลือกที่เผชิญอยู่ โดยอยากให้เน้นว่าประเด็นไม่ได้จบแค่การตัดสินใจครั้งเดียว แต่เกี่ยวพันกับระบบสาธารณสุข ครอบครัว กฎหมาย และค่านิยมทางศาสนา ในส่วนของจุดสำคัญที่ต้องสรุปให้ผู้อ่านเข้าใจ ผมจะย้ำสามแกนหลัก: 1) สิทธิและความสามารถในการตัดสินใจ — ต้องชัดเจนว่าใครมีอำนาจตัดสินและมีข้อมูลครบถ้วนหรือไม่, 2) ผลทางกฎหมายและจริยธรรม — ประเทศต่าง ๆ มีกฎต่างกันและมีข้อถกเถียงเรื่องขอบเขตและการคุ้มครอง, 3) ทางเลือกการดูแลอื่น ๆ — เช่น การดูแลบรรเทาอาการ (palliative care) ความแตกต่างระหว่างการยอมตายโดยธรรมชาติและการช่วยให้ตาย การสื่อสารที่อ่อนโยนและข้อมูลที่ครบถ้วนช่วยให้การสรุปเป็นธรรมและไม่ข่มขู่ผู้รับสาร ผมมักจบการสรุปด้วยการให้มุมมองที่เปิดกว้าง — ให้ผู้อ่านรู้สึกว่ามีพื้นที่คิดและตั้งคำถาม ไม่โดนบังคับให้รับมุมใดมุมหนึ่ง

ความต่างสำคัญๆ ระหว่างเวอร์ชันภาพยนตร์กับนิยายของ 'การุณยฆาต' อยู่ที่จังหวะการเล่าและพื้นที่ทางใจที่แต่ละสื่อให้ตัวละคร การอ่านฉากเปิดในนิยายทำให้เราได้อยู่กับความคิดที่สั่นไหวและเหตุผลเล็กๆ น้อยๆ ที่ดันเข้ามาในหัวตัวละครตลอดเวลา เพราะงานบรรยายในเล่มค่อยๆ คลายเงื่อนและเติมรายละเอียดของความทรงจำเก่าๆ ทำให้การตัดสินใจดูเป็นผลพวงของอดีต ส่วนในหนัง ฉากเปิดกลายเป็นภาพนิ่งที่ตัดต่อเร็ว มีเสียงดนตรีผลักอารมณ์ให้เด่นขึ้นในทันที — นัยหนึ่งมันทำให้ผู้ชมเข้าใจจุดพีคอย่างรวดเร็ว แต่แลกกับการสูญเสียความซับซ้อนบางอย่าง การเล่าเรื่องในนิยายเปิดโอกาสให้อ่านบรรทัดระหว่างบรรทัด เจาะความลังเล ความผิดพลาดที่ไม่ยอมพูดออกมา ในขณะที่ผู้กำกับเลือกใช้แววตา ท่าทาง หรือซีนฉากกลางคืนเพียงไม่กี่วินาที เพื่อสื่อความหมายเดียวกัน ฉากในนิยายอย่างการนอนอยู่ข้างเตียงคนป่วยแล้วคิดย้อนถึงบทสนทนาเล็กๆ ที่ไม่เคยถูกพูดไว้ ทำให้เราเห็นเส้นเชื่อมของเหตุผลมากกว่า ในหนังฉากเดียวกันถูกย่อเป็นมุมกล้องและแสงที่สื่ออารมณ์แทนคำพูด ฉันรู้สึกว่าการปรับเปลี่ยนบางจุดในหนัง — เช่นตัด subplot ของเพื่อนสมัยเรียนออก หรือลดความยาวของฉากภายในบ้านเก่า — สร้างจังหวะที่กระชับและตอบโจทย์ผู้ชมวงกว้าง แต่สำหรับคนที่ชอบสำรวจจิตใจแล้ว นิยายยังคงเก็บรายละเอียดปลีกย่อยที่ทำให้การกระทำดูมีน้ำหนักกว่า นั่นแหละคือความต่างที่ทำให้ทั้งสองเวอร์ชันน่าสนใจในแบบของตัวเอง และทำให้การเปรียบเทียบนี้สนุกทุกครั้งที่คิดถึงฉากเล็กๆ เหล่านั้น

ฉันเชื่อว่าการตัดสินใจอ่านเรื่องย่อก่อนดูซีรีส์หรือภาพยนตร์เป็นเรื่องของความชอบส่วนบุคคลและความตั้งใจของผู้ชมมากกว่าจะเป็นกฎตายตัว บางครั้งการรู้พื้นฐานของพล็อตช่วยเตรียมใจให้พร้อมกับธีมหนักๆ อย่างเรื่องที่มีความรุนแรงหรือประเด็นทางจริยธรรม แต่ในอีกมุมหนึ่ง ฉากพลิกผันหรือจุดหักมุมที่ตั้งใจเซอร์ไพรส์ผู้ชมอาจสลายหายไปทันทีหากอ่านรายละเอียดเยอะเกินไป เมื่อดูตัวอย่างของงานที่เน้นทวิสต์หนักอย่าง 'Shutter Island' หรือการจัดวางโครงเรื่องแบบทำให้ค่อย ๆ เปิดเผยอย่าง 'Parasite' จะเห็นได้ชัดว่าการสปอยล์จุดสำคัญทำให้ประสบการณ์ลดทอนลง ความสุขของการค่อย ๆ ตื่นเต้นตามเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นหายไป แต่ถ้าเรื่องนั้นมีประเด็นอ่อนไหว เช่น การจากไป การทำแท้ง หรือการการุณยฆาต การอ่านสรุปย่อที่ไม่สปอยล์มากนักเพื่อเตรียมความพร้อมทางอารมณ์ก็เป็นทางเลือกที่ดี ฉันมักแนะนำให้เลือกความสมดุล: อ่านแค่บรรทัดสองบรรทัดที่บอกประเภทและธีมหลัก เช่น ดราม่าจิตวิทยา หรือทริลเลอร์ทางจริยธรรม แล้วปล่อยให้การเล่าเรื่องค่อย ๆ เผยตัวเอง ถ้าความตั้งใจคือการถูกเซอร์ไพรส์เต็มที่ก็ไม่ควรสปอยล์ตัวเอง แต่ถ้าอยากเตรียมใจและหลีกเลี่ยงเนื้อหาที่อาจทำให้ทรมาน การดูสรุปสั้นพร้อมคำเตือนเนื้อหาเป็นตัวช่วยที่ฉันมักเลือกใช้ trongความพอดีแบบนี้ทำให้การดูยังคงเข้มข้นและไม่ฝืนใจจนเกินไป

พูดตรงๆเลย ผมยังยกให้ 'Mahabharat' เวอร์ชันทีวีของยุค 80-90 เป็นการดัดแปลงที่ทรงพลังมากที่สุดในแง่ของความยาวและความครบถ้วน เวอร์ชันนี้เดินเรื่องแบบขยาย ทำให้ตัวละครที่มักถูกละเลยในฉบับย่อมีพื้นที่ให้เติบโต—คนดูได้เห็นวิวัฒนาการของขั้วศีลธรรม เหตุผลที่คนหนึ่งกลายเป็นวีรบุรุษ อีกคนกลายเป็นผู้ถูกลืม ฉากสำคัญๆ อย่างการชักชวนของดรันปดี การแข่งขันศิลปะสงครามของอรชุน หรือการรบที่คุรุกเชตรา ถูกถ่ายทอดแบบเป็นตอนๆ จนเราเข้าใจจังหวะและแรงจูงใจของคนหลายคน การเล่าเรื่องแบบทีวียังมีข้อดีด้านการเชื่อมต่อกับผู้ชม ผมรู้สึกว่าทุกครั้งที่ดู ตอนจบทิ้งปมให้รอคอย ซึ่งเป็นวิธีทำให้เรื่องยิ่งใหญ่กลายเป็นประสบการณ์ร่วมของคนดู แต่ก็ต้องยอมรับว่าข้อจำกัดด้านงบประมาณและเทคนิคสมัยก่อนทำให้บางฉากดูเชยหรือไม่ทันสมัย ซึ่งบางคนอาจมองว่าเป็นจุดอ่อน ท้ายที่สุดแล้ว ความแข็งแรงของการดัดแปลงนี้อยู่ที่ความตั้งใจจะรักษาบริบททางวัฒนธรรมและรายละเอียดของมหากาพย์ไว้ให้มากที่สุด ผมยังคงนั่งดูซ้ำได้อยู่บ่อยๆ เพราะความละเมียดในการให้เวลาแก่แต่ละมุมมองของเรื่อง มันให้ทั้งความอิ่มใจและความคิดต่อหลังจากที่ปิดทีวีไป

มหากาพย์โบราณอย่าง 'มหาภารตะ' มักถูกหยิบมาเป็นตัวอย่างของเรื่องเล่าที่ผสมปะปนระหว่างตำนานกับเศษชิ้นของประวัติศาสตร์ การอ่านฉบับต่าง ๆ ทำให้ผมสนใจในหลักฐานที่เป็นรูปเป็นร่างมากกว่าโวหารของเรื่อง นักโบราณคดีบางยุคค้นพบหลักฐานชุมชนเมืองในบริเวณที่คนสมัยใหม่เชื่อว่าอาจสอดคล้องกับฉากบางส่วนของมหากาพย์ เช่นซากเมืองที่คนขุดพบซึ่งมีชั้นวัฒนธรรมต่อเนื่องและเศษเครื่องปั้นดินเผาที่บ่งชี้ถึงการตั้งถิ่นฐานในยุคสำคัญ แต่สิ่งที่พบไม่ได้ยืนยันเหตุการณ์สงครามมหาภารตะตามที่เล่าไว้ทั้งหมด อีกด้านหนึ่ง ข้อความในตัวเรื่องมีชิ้นส่วนที่สามารถจับคู่กับภูมิศาสตร์จริง เช่นชื่อแม่น้ำและบางสถานที่ แม้ว่าการจับคู่เหล่านี้มักขุ่นมัวเพราะแม่น้ำเปลี่ยนทางหรือชื่อที่เปลี่ยนไป ข้อสังเกตของนักดาราศาสตร์วรรณคดีที่อ่านคำบรรยายท้องฟ้าในฉากต่าง ๆ ก็พยายามใช้เพื่อหาช่วงเวลา แต่ผลที่ได้ยังแตกต่างกันไปตามวิธีตีความ สรุปคือนิทานชิ้นนี้มีเศษชิ้นของโลกจริงซ่อนอยู่ แต่ยังขาด 'หลักฐานเด็ด' ที่พิสูจน์ว่าเหตุการณ์ใหญ่ในเรื่องเกิดขึ้นตามตัวอักษร คิดว่ามุมมองแบบยอมรับการผสมระหว่างประวัติศาสตร์ท้องถิ่นและการเติมแต่งทางวรรณกรรมช่วยให้เข้าใจงานชิ้นนี้ได้สมดุลกว่า

คนที่อยากเริ่มอ่านงานของอิโต้ จุนจิ แล้วหาไม่ถูก ผมขอแนะนำให้เริ่มจากงานที่เป็นตัวแทนสไตล์และอารมณ์ของเขาก่อน เพื่อให้รู้สึกว่าคุณกำลังเข้าสู่โลกของความหลอนที่ค่อย ๆ แทรกเข้ามาในชีวิตประจำวัน ไม่ต้องเริ่มด้วยผลงานยาวทันที แต่ลองเปิดดูชุดเรื่องสั้นและหนึ่งหรือสองผลงานไล่ระดับความเข้มข้นจะดีที่สุด เริ่มจาก 'Tomie' ก่อนแล้วค่อยขยับไปยัง 'Uzumaki' — สองชิ้นนี้เป็นประตูที่คนส่วนใหญ่แนะนำเพราะให้ภาพรวมชัดเจนของความหลอนแบบอิโต้ 'Tomie' คือชุดเรื่องสั้นที่เล่าเรื่องหญิงสาวคนหนึ่งซึ่งไม่ตายและสร้างความสับสน วนลูปของความหลงใหลและความรุนแรงในชุมชน อ่านแล้วจะเข้าใจว่าทำไมธีมการกลับมาอย่างไม่รู้จบและการบิดเบี้ยวทางสังคมถึงเป็นของถนัดของเขา งานนี้อ่านง่ายเป็นตอน ๆ เหมาะกับคนที่ยังไม่คุ้นชินกับโทนหลอนแบบญี่ปุ่น หลังจากค่อย ๆ ทำความคุ้นเคยกับบรรยากาศแบบเรื่องสั้นแล้ว ให้ลองเปิด 'Uzumaki' ต่อ ความแตกต่างคือมันเป็นนิยายสยองขวัญเชิงธีมเดียวที่ขยายตัวไปเรื่อย ๆ จนกลายเป็นจักรวาลของ 'ลวดลายเกลียว' ที่คืบคลานเข้ามาในชีวิตผู้คนและสถานที่ งานนี้แสดงให้เห็นความสามารถของอิโต้ในการยืดความไม่สบายใจจากภาพเล็ก ๆ ให้กลายเป็นความหวาดกลัวเชิงคติภาพ ใบหน้า ลายเส้น และการจัดแผงภาพช่วยเพิ่มความรู้สึกอึดอัดอย่างต่อเนื่อง ฉากบางฉากจะฝังอยู่ในใจนานหลังวางหนังสือ อย่าลืมเก็บรวมเล่มเรื่องสั้นของเขาไว้บ้าง เพราะงานสั้นบางเรื่องสั้นแต่ทรงพลังมาก เช่นเรื่องที่ขึ้นมาทำให้เหงื่อเย็นตามจังหวะ และผลงานอื่น ๆ อย่าง 'Gyo' จะเป็นขั้นต่อไปถ้าคุณต้องการความหลอนเชิงไบโอเมคคานิคที่แหวกแนวขึ้น โดยรวมให้ลองอ่านตามลำดับ: เรื่องสั้นเพื่อสำรวจ รู้จักธีมจาก 'Tomie' แล้วโดดเข้า 'Uzumaki' เพื่อสัมผัสความต่อเนื่อง และถ้าพร้อมค่อยขยับไปยังงานยาวหรือชุดรวมเรื่องสั้นที่แปลแล้วในตลาดไทย สรุปว่าการเริ่มต้นกับอิโต้จึงควรให้เวลากับจังหวะที่เขาเล่า งานบางชิ้นเหมาะกับการอ่านทีละตอนเพื่อซึมซับภาพ ในขณะที่งานยาวต้องการการอ่านต่อเนื่องเพื่อเห็นความบิดเบี้ยวที่ค่อย ๆ ทอเข้าด้วยกัน ผมยังรู้สึกว่าทุกครั้งที่หยิบ 'Tomie' หรือ 'Uzumaki' ขึ้นมาอ่าน จะได้เจอรายละเอียดใหม่ ๆ ที่ทำให้ใจเต้นไม่เท่ากัน อารมณ์แบบนี้เป็นเหตุผลที่ยังคงกลับไปหาเขาเสมอ

เพิ่งสังเกตเห็นว่าช่วงหลัง ๆ ข่าวของอิโต้ จุนจิที่ชัดเจนที่สุดยังคงเป็นการที่ผลงานของเขาได้รับการนำเสนอในเวทีนานาชาติและมีการจัดจำหน่ายรวมเล่มหรือหนังสือภาพพิเศษอยู่เรื่อย ๆ เช่นการฉายซีรีส์แอนิเมะชุดรวมเรื่องสั้นที่สร้างความฮือฮาบนแพลตฟอร์มสตรีมมิ่ง ซึ่งช่วยกระตุ้นให้มีการพิมพ์รวมเล่มใหม่ ๆ และออกแบบปกแบบพิเศษสำหรับตลาดต่างประเทศ ผมรู้สึกว่าสิ่งที่เห็นบ่อยกว่าการประกาศมังงะตอนใหม่ ๆ คือการเอาผลงานคลาสสิกของเขากลับมาขัดเกลาในรูปแบบต่าง ๆ แล้วปล่อยซ้ำในรูปแบบที่เหมาะกับคนอ่านรุ่นใหม่ เช่น หนังสือสะสมภาพ (artbook) หรือบรรจุรวมเล่มที่มีคอมเมนต์เพิ่มเติมจากผู้แปล/นักวิจารณ์ ในเชิงกิจกรรมมีนิทรรศการและงานแสดงศิลปะเกี่ยวกับงานของอิโต้ในญี่ปุ่นและต่างประเทศเป็นระยะ ซึ่งมักจะดึงเอาภาพสเกตช์ต้นฉบับ ชิ้นงานสี และบทสัมภาษณ์เก่า ๆ มาจัดแสดง ทำให้แฟน ๆ ได้เห็นมุมมองการสร้างสรรค์ที่ละเอียดขึ้น ส่วนการประกาศโปรเจกต์ใหม่ ๆ ที่เป็นงานเขียนล้วน ๆ มักมาเป็นช็อตสั้น ๆ หรือรวมเป็นชุด มากกว่าจะเป็นซีรีส์ยาวระดับหลายเล่ม ครั้งหนึ่งเคยมีการประกาศการดัดแปลงผลงานของเขาในรูปแบบภาพยนตร์หรือซีรีส์ แต่ความคืบหน้ากับกำหนดการมักเปลี่ยนได้บ่อย จึงต้องติดตามประกาศทางการเพื่อความแน่นอน มุมมองของผมในฐานะแฟนคนหนึ่งคือความตื่นเต้นเกิดจากการได้เห็นงานเก่า ๆ ถูกหยิบมาเล่าใหม่และการร่วมงานกับสตูดิโอหรือผู้สร้างภาพยนตร์ที่มีวิสัยทัศน์ คนรักงานสยองขวัญจะได้รับประสบการณ์ใหม่จากการนำเสนอในสื่ออื่น ๆ มากกว่าการรอผลงานมังงะยาวชิ้นใหม่เสมอไป อย่างไรก็ตาม ถ้าใครตามงานของอิโต้จริงจัง ควรเฝ้าดูประกาศจากสำนักพิมพ์และบัญชีทางการของผู้จัดจำหน่าย เพราะประกาศสำคัญมักออกทางช่องทางเหล่านั้นก่อน ผมยังรู้สึกว่าทุกครั้งที่มีการปล่อยผลงานหรือการจัดนิทรรศการใหม่ มันเป็นโอกาสดีที่จะย้อนกลับไปอ่านงานคลาสสิกของเขาอีกครั้งและค้นพบรายละเอียดเล็ก ๆ ที่อาจพลาดไปก่อนหน้า

เราเป็นคนที่ติดงานสยองขวัญของจุนจิ อิโต้จนหยุดคิดไม่ได้ เลยมีมุมมองที่ค่อนข้างกว้างเกี่ยวกับแหล่งบทสัมภาษณ์ฉบับภาษาไทยที่หาได้บ้าง ความจริงแล้วแหล่งข้อมูลที่น่าเชื่อถือมักกระจายอยู่หลายที่ แหล่งแรกคือฉบับแปลภาษาไทยของมังงะเอง — มองที่ท้ายเล่มหรือคำนำหลังปกของหนังสือแปลไทยหลายเล่มมักมีบทสัมภาษณ์สั้น ๆ หรือคำบรรยายจากผู้แปลและบรรณาธิการ ตัวอย่างที่คุ้นตาได้แก่ฉบับแปลของ 'Uzumaki' หรือ 'Tomie' ที่บางครั้งใส่โน้ตพิเศษหรือบทสัมภาษณ์ย่อ ๆ รวมถึงคอลัมน์ในหนังสือรวมเล่มพิเศษ แหล่งที่สองคือนิตยสารหรือเว็บแมกกาซีนสายการ์ตูนและวรรณกรรมที่แปลหรือเรียบเรียงบทสัมภาษณ์มาเป็นภาษาไทย บทความเชิงวิเคราะห์ในเว็บแมกกาซีนบางแห่งมักสอดแทรกคำพูดจากการสัมภาษณ์เดิมไว้ด้วย แหล่งที่สามคือชุมชนออนไลน์และเพจแฟน ๆ — แม้บางครั้งจะเป็นการแปลจากภาษาญี่ปุ่นหรืออังกฤษโดยแฟน ๆ แต่มักมีการรวบรวมและอ้างอิงต้นฉบับ ทำให้เป็นทางเลือกเร็วสำหรับคนที่อยากอ่านในภาษาไทย โดยสรุป หากอยากอ่านบทสัมภาษณ์ฉบับภาษาไทยจริง ๆ ให้ลองไล่ดูท้ายเล่มหนังสือแปล, บทความในแมกกาซีนสายการ์ตูน, และโพสต์จากเพจหรือบล็อกแฟน ๆ — แต่ต้องระวังคุณภาพการแปลและการอ้างอิงต้นฉบับด้วย เสียงของงานและความคิดของผู้เขียนยังคงสะท้อนผ่านคำพูดเหล่านั้นได้เสมอ แล้วก็หวังว่าคนรักงานสยองจะเจอบทสัมภาษณ์ที่อ่านแล้วขนลุกได้บ้างนะ