ฉบับแปลเสียงเพรียกจากคธูลูมีฉบับภาษาไทยหรือยัง?

เสียงบันทึกจากการสัมภาษณ์ทำให้ภาพไกเซอร์ที่อยู่ในหัวฉันเปลี่ยนไปมากกว่าที่คาดไว้ นักพากย์เล่าว่าเขาไม่ได้ใช้ท่าพากย์เดียวตลอดทั้งเรื่อง แต่พยายามสร้างชั้นของอารมณ์ด้วยการปรับโทนเสียงเล็กน้อยตามฉาก บทสัมภาษณ์นั้นมีช่วงหนึ่งที่เขาพูดถึงการฝึกหายใจเพื่อให้เสียงหนักขึ้นแบบไม่สูญเสียความชัดเจน และยังบอกด้วยว่าเสียงที่ฟังดูเย็นชากับช่วงที่เปี่ยมด้วยบาดแผลภายในมันคือสองสิ่งที่ต้องบาลานซ์กัน ฉันรู้สึกว่าเขาให้ความสำคัญกับรายละเอียดเล็กๆ น้อยๆ ราวกับนักวาดที่เติมเส้นขีดเล็กๆ ลงบนใบหน้า ในตอนที่เขายกตัวอย่างฉากจบของ 'Kaiser: Fall of Empires' เขาอธิบายการเลือกสโลว์โทนในประโยคสำคัญเพื่อให้ผู้ฟังได้สัมผัสถึงน้ำหนักของการตัดสินใจ ไม่ได้พากย์เพื่อให้ดูดุดันเพียงอย่างเดียว แต่พากย์เพื่อให้คนฟังเห็นความเปราะบางใต้เกราะเหล็ก ฉันจำภาพตอนฟังสัมภาษณ์แล้วนั่งย้อนกลับไปดูซีนเดิมอีกครั้ง และพอเห็นรายละเอียดที่เขาพูดก็ยิ่งชอบมากขึ้น เมื่อจบการสัมภาษณ์ความประทับใจที่ติดอยู่กับฉันคือความตั้งใจจริงของเขา ไม่ใช่แค่การพากย์ให้เสียงแตกต่าง แต่เป็นการทำให้ตัวละครมีชีวิตขึ้นมาในห้องน้ำเสียงของเขา — นั่นแหละคือสิ่งที่ทำให้ฉันยิ่งอินกับไกเซอร์ขึ้นอีกหลายเท่า

ต้องบอกเลยว่าเสียงพากย์ของ 'หนังออนไลน์ 2022' เวอร์ชันไทยที่คนดูพูดถึงมันมีทั้งคนชมและคนติในแบบที่เห็นได้ชัด ในมุมมองของผม จุดที่หลายคนชอบมักเป็นเรื่องความคุ้นหูและการตีความตัวละครแบบไทย ๆ ที่ทำให้บางบทดูเข้าถึงง่ายขึ้น เสียงบางคนให้ความหนักแน่น เสียงบางคนเลือกโทนที่อบอุ่นจนซีนดราม่าดูมีมิติมากขึ้น แต่ก็มีเสียงที่ดูไม่เข้ากันกับบุคลิกตัวละคร หรือจังหวะการหายใจและการวางน้ำหนักคำที่ต่างจากต้นฉบับจนเสียอารมณ์ฉากสำคัญไปบ้าง การตัดต่อเสียงกับบรรยากาศของฉากทำได้สลับทิศทาง ผมสังเกตว่าฉากแอ็กชันแบบที่เคยชอบในงานอย่าง 'Demon Slayer' เวอร์ชันพากย์ไทย จะได้รับคะแนนในเรื่องความเร้าใจ แต่กับงานที่เน้นรายละเอียดเล็ก ๆ ในบทสนทนา บางครั้งการมิกซ์เสียงหรือการใส่เสียงเอฟเฟกต์ทับมากไปทำให้บทพากย์ถูกกลืน ถ้าถามผม ผมอยากเห็นโปรดักชันพากย์ที่บาลานซ์ระหว่างการรักษาจังหวะตามต้นฉบับและการใส่สัมผัสท้องถิ่นให้รู้สึกใกล้ชิด นั่นแหละจะทำให้คนดูส่วนใหญ่ยอมรับได้ในระยะยาว

นี่แหละสิ่งที่มักจะพูดกับเพื่อนเมื่อเขาถามถึง 'หนังสือรุ่นพลอย'—เล่มนี้มีโอกาสสูงที่จะมีเวอร์ชันอิเล็กทรอนิกส์ แต่ฉบับหนังสือเสียงขึ้นกับทางสำนักพิมพ์เป็นหลักและยังไม่แน่นอนเสมอไป เราเห็นแนวทางการวางจำหน่ายของหนังสือไทยหลายเล่มคือจะปล่อยอีบุ๊กก่อนหรือพร้อมกับเล่มกระดาษบนร้านออนไลน์ เช่น 'MEB' หรือ 'Ookbee' ส่วนร้านหนังสือใหญ่ ๆ อย่าง 'นายอินทร์' กับ 'SE-ED' ก็อาจมีไฟล์ดิจิทัลหรือเชื่อมโยงไปยังบริการอื่น ๆ ที่จำหน่ายอีบุ๊กได้ เมื่อต้องการความแน่นอน ให้ลองดูรายละเอียดจากหน้าปกหรือคำนำของหนังสือที่มักระบุรหัส ISBN และข้อมูลลิขสิทธิ์ เพราะสำนักพิมพ์มักโพสต์ข้อมูลรูปแบบวางจำหน่ายไว้ ถ้ามีข่าวดีเป็นหนังสือเสียง มักจะประกาศบนหน้าเพจของสำนักพิมพ์ รวมถึงแพลตฟอร์มเอ็กซ์คลูซีฟอย่าง 'Storytel' หรือบริการห้องสมุดดิจิทัลบางแห่งด้วย ฉันเองชอบอ่านอีบุ๊กเพราะพกง่าย แต่ก็ประทับใจกับหนังสือเสียงที่อ่านโดยนักพากย์ดี ๆ เหมือนที่เคยฟังใน 'แสงสุดท้าย' ซึ่งเปลี่ยนอารมณ์เรื่องได้ชัดเจน

ต้นกำเนิดที่ชัดเจนที่สุดของคธูลูคือผลงานของ H.P. Lovecraft และงานเรื่องสั้นของเขาเป็นจุดกำเนิดให้ภาพลักษณ์ของสิ่งมีชีวิตโบราณนี้ชัดเจนขึ้น เราอยากจะเล่าแบบคนอ่านที่ชอบตามร่องรอยของต้นฉบับ: คธูลูปรากฏเป็นครั้งแรกในเรื่องสั้นชื่อ 'The Call of Cthulhu' ซึ่งตีพิมพ์ในปี 1928 รูปทรงของมัน—ปีก หนวด และการหลับใหลในเมืองร็เลยห์—มาจากคำบรรยายของ Lovecraft เอง แต่สิ่งที่สำคัญกว่าคือคอนเซ็ปต์ของความสยดสยองเชิงจักรวาล (cosmic horror) ที่ Lovecraft ปลูกฝังให้กับตัวละครและบริบทของคธูลู มุมมองของเราไม่ได้หยุดที่การบอกว่า 'เป็นของ Lovecraft' เพียงอย่างเดียว เพราะหลังจากนั้นนักเขียนและนักสร้างสรรค์คนอื่น ๆ อย่าง August Derleth และกลุ่มเพื่อนนักเขียนก็ได้นำคธูลูไปขยายความต่อจนเกิดเป็นสิ่งที่เรียกว่า 'mythos' ในแง่หนึ่ง Lovecraft สร้างเมล็ดพันธุ์ แต่ชุมชนศิลปะกับแฟน ๆ ต่อเติมจนมันกลายเป็นสัญลักษณ์สากล ความประทับใจส่วนตัวคือการได้เห็นว่าตัวละครจากหน้าเดียวในหนังสือเปลี่ยนเป็นแรงบันดาลใจให้เกม หนัง เพลง และงานศิลป์หลากรูปแบบ ความรู้สึกแบบนี้ทำให้การอ่านงานต้นฉบับมีเสน่ห์ไม่เหมือนใคร

ในฐานะคนที่ชอบภาพสยองขวัญแบบค่อยๆ เรียงชั้นบรรยากาศ ผมชอบมากเวลามังงะจับงานของ H.P. Lovecraft มาเล่าใหม่อย่างตั้งใจและเคารพต้นฉบับ หนึ่งในกรณีที่ชัดเจนที่สุดคืองานของ Gou Tanabe ที่ทำมังงะแปลงเรื่องของ Lovecraft อย่างละเอียด — ในนั้นมีผลงานแปลงเรื่องอย่าง 'The Call of Cthulhu' และ 'At the Mountains of Madness' ซึ่งแสดงภาพของคธูลูและสิ่งชั่วร้ายอื่นๆ ในรูปแบบภาพขาวดำที่เข้มข้น รายละเอียดฉากทะเลหรือซากปรักหักพังถูกขีดเส้นจนรู้สึกได้ถึงความเก่าของตำนาน ผมรู้สึกว่าเมื่ออ่านงานเหล่านี้แล้วมันมีทั้งความเศร้าและความเกรงกลัวในเวลาเดียวกัน การวางคัทของ Gou Tanabe ทำให้คธูลูไม่ใช่แค่สัตว์ประหลาดยักษ์ แต่กลายเป็นสัญลักษณ์ของความไร้ขอบเขตและความไม่รู้ ความรู้สึกหลอนที่ตามมาหลังปิดหน้าสุดท้ายยังติดตา และนั่นแหละที่ทำให้มังงะแปลงเรื่องแบบนี้มีเสน่ห์สำหรับคนที่อยากเห็นคธูลูในรูปแบบภาพนิ่งที่หนักแน่น

ลองนึกภาพฉากสุดท้ายที่ทุกอย่างพังทลายลงแล้วมีสิ่งลึกลับโผล่ขึ้นมาเป็นเงาทะมึน — นั่นคือเหตุผลที่ผมชอบยกภาพจาก 'The Cabin in the Woods' มาเล่าเสมอ เพราะมันเป็นหนึ่งในหนังที่คนดูมักเชื่อมโยงกับคธูลูแบบชัดเจน ฉากสุดท้ายของ 'The Cabin in the Woods' เปิดเผยว่ามีพลังโบราณจำนวนมากที่ถูกบูชาหรือจองจำไว้ และบรรยากาศรวมถึงการจัดวางตัวประหลาดต่าง ๆ ทำให้หลายคนอ่านออกว่าเป็นการอ้างอิงถึง 'Old Ones' ในงานของเลิฟคราฟต์ โดยเฉพาะความรู้สึกของสิ่งมีชีวิตที่โผล่มาจากทะเลลึกหรือจากที่นอกเหนือความเข้าใจ นี่ไม่ใช่แค่การใส่มอนสเตอร์เพื่อฮอร์เรอร์แบบเดิม ๆ แต่เป็นการกวาดต้อนความเป็นตำนานโบราณเข้ามาเป็นมุกอีสเตอร์เอ้ก ที่ผมมองว่าได้ผลเพราะมันเปิดพื้นที่ให้แฟน ๆ จินตนาการต่อ ส่วนตัวผมชอบว่าหนังเลือกใช้วิธีไม่บอกตรง ๆ ว่าเป็น 'คธูลู' แต่ให้แฟน ๆ ทำงานร่วมกับหนังแทน — มันทำให้การพบเห็นนั้นหวาดกลัวขึ้นและคันอยากเชื่อมต่อไปยังตำนานอื่น ๆ ของเลิฟคราฟต์

ลองนึกดูว่าการเดินเข้าคอนเวนชันในชุดคธูลูล์แล้วคนรอบข้างหยุดมอง อย่างนั้นแหละคือความสำเร็จแรกสุดของการคอสเพลย์ชิ้นนี้ งานแต่งหน้าของคธูลูล์สำหรับฉันเริ่มจากการเซ็ตโครงหน้าด้วยโฟมลาเท็กซ์หรือซิลิโคนบางชิ้น เพื่อให้ได้ซิลูเอตของหัวที่ยื่นและความนูนของติ่งต่างๆ โดยสิ่งที่ฉันทำก่อนคือสร้างแม่พิมพ์หัวคร่าวๆ แล้วค่อยติดเติมรายละเอียดด้วยโคลนเนื้อยืดหรือแก้วน้ำยาเฉพาะทาง สีผิวไม่ควรเรียบเดียวทั้งหมด ฉันมักจะผสมสีเขียวเข้ม น้ำเงิน และสีเทาเล็กน้อยให้มีมิติ สำหรับส่วนที่เป็นหนวดหรือตีนปลาต้องบาลานซ์ระหว่างความสมจริงกับการเคลื่อนไหว ฉันเลือกใช้โครงลวดหุ้มด้วยโฟมแล้วเคลือบด้วยซิลิโคนบาง ๆ เพื่อให้ยืดหยุ่นแต่ไม่หนักเกิน การยึดกับหมวกหรือบังเหียนแบบซ่อนสายจะช่วยให้สามารถเคลื่อนศีรษะได้โดยไม่ทำให้ชิ้นส่วนหลุดง่าย แสงเวทีหรือแสงถ่ายรูปมีผลมาก ฉันใช้แป้งไฮไลต์สีเขียวอ่อนกับสเปรย์มุกบางๆ เพื่อให้ผิวสะท้อนแสงในมุมที่น่ากลัว ผลสุดท้ายที่ชอบคือเมื่อคนมองแล้วรู้สึกเหมือนมีสิ่งมีชีวิตจากทะเลลึกกำลังหายใจอยู่ใกล้ๆ

การฟังนิทานยาวอย่าง 'สามก๊ก' ผ่านหูกับการพลิกหน้าหนังสือด้วยมือ มันให้ประสบการณ์คนละแบบที่ผสมกันอย่างน่าสนใจ ผมมักจะเลือก 'หนังสือเสียง' เวลาที่ต้องเดินทางไกลหรือทำงานบ้าน เพราะเสียงบรรยายที่ดีสามารถเติมชีวิตให้กับตัวละคร ทำให้ฉากศึกหรือการเจรจาใน 'สามก๊ก' ดูมีแรงดันและอารมณ์มากขึ้น การได้ยินน้ำเสียงคนเล่า ช่วงหยุดหายใจ และการเน้นคำบางคำช่วยให้ผมเข้าใจโทนของบทพูดได้ชัดกว่าอ่านผ่านตา นอกจากนี้ความยืดหยุ่นเรื่องความเร็วและการข้ามบทก็สะดวกมาก เวลาต้องการรีแคปฉากสำคัญก็สามารถข้ามหรือกลับไปฟังซ้ำได้ทันที แต่ไม่ใช่ว่าหนังสือเสียงจะชนะทุกครั้ง หนังสือเล่มทำให้ผมควบคุมจังหวะการอ่านได้เอง จะจดโน้ต ขีดเส้นใต้ หรือเปิดแผนที่ประกอบบทสู้ก็ง่ายกว่า และการเว้นวรรคด้วยการวางหนังสือลงแล้วกลับมาพลิกอ่านใหม่คือส่วนหนึ่งของความสุข นักอ่านที่ชอบศึกษาบทวิเคราะห์หรือเปรียบเทียบฉบับแปลต่างๆ น่าจะคุ้นกับการถือเล่มเพราะสามารถกลับไปดูเชิงอรรถได้ทันที ถ้าต้องเลือกจริงๆ ผมแนะนำให้ผสมกัน: ซื้อเล่มไว้เป็นฐานข้อมูลและหา 'หนังสือเสียง' เวอร์ชันมีบรรยายดีๆ สำหรับช่วงเดินทางหรือเวลาที่อยากให้เรื่องเล่าเคลื่อนไหว ถ้ามีแอปที่ซิงก์ตำแหน่งระหว่างเสียงกับหนังสือยิ่งเลิศ เพราะจะได้ทั้งความสะดวกและการอ้างอิงเวลาอยากตรวจทาน ฉะนั้นอย่าให้รูปแบบข้อจำกัดมาเป็นตัวตัดสินคุณค่าของ 'สามก๊ก' ลองให้ทั้งสองแบบเติมกันดู แล้วค่อยตัดสินใจตามไลฟ์สไตล์ของตัวเอง (ผมชอบแบบผสมๆ สุดท้าย)