นักวาดจะเริ่มวาดผีเสื้อสมุทรจากสเก็ตช์อย่างไร?

เริ่มจากเงาและซิลลูเอตก่อน แล้วค่อยไล่รายละเอียดทีละชั้น เรื่องนี้เป็นวิธีที่ฉันชอบใช้เวลาวาดสิ่งมีชีวิตที่ผสมความเป็นจริงกับจินตนาการอย่างผีเสื้อสมุทร เพราะถ้าวาดรายละเอียดก่อนโดยไม่มีฐาน รูปร่างอาจหลุดจากความสมดุลง่ายมาก เราเริ่มด้วยเส้นโครงหรือท่าทาง (gesture line) เพื่อกำหนดทิศทางการเคลื่อนไหวและอารมณ์ของตัวแบบ ลองสเก็ตช์ซิลลูเอตหยาบๆ สักสิบแบบโดยเปลี่ยนขนาดปีก ตำแหน่งลำตัว และองศาที่ลมจะพัดปีก จะช่วยให้เห็นรูปแบบที่โดดเด่น จากนั้นค่อยแยกส่วนหลัก: ลำตัว (ซึ่งมักเหมือนหอยหรือฟองอากาศเล็กๆ ในผีเสื้อสมุทร), ปีกแบบแผ่นโปร่ง, และส่วนเสริมเช่นเส้นใยหรือแผงกั้นน้ำ ต่อเมื่อเงาและสัดส่วนลงตัวแล้ว ให้เพิ่มโครงสร้างภายใน เช่นแนวเส้นปีก (veins) และก้านเนื้อเยื่อ เพื่อให้ปีกดูไม่แบน ถ้าอยากได้ความรู้สึกโปร่งใส ให้ใช้ชั้นสีแบบซ้อน (glazing) และขลิบไฮไลต์บางจุดเพื่อเลียนแบบการหักเหของแสงใต้น้ำ แนะนำดูงานจาก 'Made in Abyss' เพื่อเรียนรู้การออกแบบสิ่งมีชีวิตที่อ่านรูปร่างได้ชัดขณะยังมีรายละเอียดเยอะ สรุปว่าเริ่มจากภาพรวมก่อน แล้วค่อยลงรายละเอียดเชิงกายภาพและพื้นผิว ทีละชั้นจะทำให้ผลงานดูมั่นคงและมีชีวิตชีวาในที่สุด

แสงใต้ผิวน้ำทำให้ปีกของผีเสื้อสมุทรดูเหมือนแผ่นแก้วที่กำลังหายใจไปมา, ฉันมักจะเริ่มจากการสังเกตทรงโดยรวมก่อนเสมอและขีดเส้นโครงร่างเบา ๆ เพื่อจับฟลูว์ของการเคลื่อนไหว โครงร่างแรกควรโฟกัสที่สัดส่วน: ลำตัวที่เรียว วิง (parapodia) ที่กว้างออกเป็นปีกสองข้าง แล้วกำหนดทิศทางลมใต้น้ำที่จะดึงปีกไป พอได้สัดส่วนแล้ว ให้ลงรูปทรงทึบ (block-in) ด้วยค่าสีพื้น สีน้ำทะเลอ่อน ๆ และเฉดเทา-ม่วงบาง ๆ เพื่อเตรียมเก็บรายละเอียดชั้นต่อไป ฉันชอบใช้ชั้นเลเยอร์หลายชั้นถ้าวาดดิจิทัล โดยให้เลเยอร์แรกเป็นความโปร่งแสง จากนั้นใช้โหมด overlay หรือ screen เพื่อเพิ่มแสงสะท้อน การทำให้รู้สึกเป็นแก้วใสสำคัญที่ขอบคมและแสงริม (rim light): ให้ขอบบาง ๆ ที่มีความคมชัดสูงแต่ขยายออกด้วยเบลอเล็กน้อย พร้อมใส่เงาอ่อนใต้ปีกเพื่อให้ปีกดูแยกจากฉากหลัง พื้นผิวด้านในเติมด้วยจุดเล็ก ๆ ของสีอุ่นและเย็นสลับกันเพื่อเลียนแบบลายเส้นของอวัยวะภายใน การเล่นกับสีสะท้อนจากน้ำ—แสงสีฟ้าอมเขียวและแสงส้มเล็ก ๆ จากแสงอาทิตย์—จะช่วยให้ผลงานมีมิติแบบธรรมชาติ ฉันมักจะย้อนไปดูฉากทะเลลึกที่มีแสงจัดในงานอย่าง 'Finding Nemo' เพื่อเรียนรู้การกระจายแสงในน้ำนิ่งและน้ำนิ่งที่มีฟอง นอกจากนี้อย่าลืมใส่อนุภาคน้ำเล็ก ๆ และการเบลอการเคลื่อนไหวให้รู้สึกว่าชีวิตกำลังล่องลอยอยู่จริง ๆ — เทคนิคพวกนี้ทำให้ภาพไม่แค่สวย แต่ยังส่งความรู้สึกเปราะบางของสิ่งมีชีวิตในทะเลด้วย

การวาดผีเสื้อสมุทรต้องการแปรงที่ทำให้ปีกดูโปร่ง ใส และมีการสะท้อนแสงแบบเปียก ๆ มากกว่าความคมชัดของเส้นลายปกติ ฉันมักเริ่มจากแปรงอัดอากาศแบบนุ่ม (soft airbrush) เพื่อปูโทนสีพื้นของปีก ทำให้ได้การไล่สีแบบกลมกลืนเหมือนแสงลอดผ่านน้ำ จากนั้นจะสลับไปใช้แปรงที่มีเท็กซ์เจอร์ละเอียด ๆ แบบ watercolor หรือ wet wash ที่มีค่า flow ต่ำ เพื่อสร้างความไม่สม่ำเสมอของสีเหมือนคราบน้ำ อีกแปรงที่ขาดไม่ได้คือ scatter/particle brush สำหรับจุดแสงประปรายบนปีก ทำให้ดูมีฟองอากาศหรือสปาร์คเบา ๆ เวลาแต่งให้ออกมาพิเศษ ฉันเปิดโหมดเลเยอร์เป็น 'Add (Glow)' แล้วลากแปรงขนาดเล็กเพื่อลงจุดไฮไลต์ จากนั้นใช้ Gaussian blur เบา ๆ กับเลเยอร์นั้น ปีกจะดูเหมือนเรืองแสงเบา ๆ ดูมีมิติยิ่งขึ้น เทคนิคนี้ได้แรงบันดาลใจจากความรู้สึกของผิวและแสงในงานอนิเมะคลาสสิกอย่าง 'Nausicaa of the Valley of the Wind' แต่ปรับมาให้โปร่งและเปียกขึ้น เป็นวิธีที่ทำให้ผีเสื้อสมุทรดูทั้งเปราะและมีชีวิตโดยไม่ต้องเน้นเส้นหนา

นี่คือชุดทรัพยากรหลักที่ชุมชนแฟนอาร์ตมักแนะนำเมื่ออยากวาดผีเสื้อสมุทร สิ่งแรกที่ผมให้ความสำคัญคือภาพอ้างอิงจากธรรมชาติและสื่อที่จับการเคลื่อนไหวของสิ่งมีชีวิตในน้ำได้จริง เช่น ในสารคดี 'Blue Planet' จะเห็นการเคลื่อนไหวแบบลอยตัวและการสะท้อนแสงที่ช่วยให้เข้าใจโครงสร้างของปีกคล้ายแผ่นบางๆ ได้ชัดขึ้น อีกแบบที่ผมชอบใช้คือคอนเซ็ปต์จากเกมสำรวจใต้ทะเลอย่าง 'Subnautica' ซึ่งดีตรงที่มีการออกแบบสิ่งมีชีวิตให้ดูต่างโลกแต่ยังเป็นไปได้ทางชีวภาพ ทำให้สามารถดึงองค์ประกอบแฟนตาซีมาผสมกับหลักจริงได้อย่างลงตัว ถัดมาเป็นทรัพยากรเชิงเทคนิค — โฟโต้รีเฟอเรนซ์แมคโคร (เช่นภาพผิวและผิวเงา), โมเดล 3 มิติบน Sketchfab ที่หมุนให้ดูรอบตัว, และไฟล์ PSD ที่มีเลเยอร์การลงสีแบบขั้นตอน ผมมักจะเก็บบรัชสแค็ตเตอร์สำหรับฟองอากาศและบรัชวอเตอร์คัลเลอร์ที่ช่วยให้ผิวของปีกดูเป็นหยดน้ำ นอกจากนี้ยังมีป้ายสี (color palettes) ที่ดึงจากภาพจริงของทะเลสาบหรือปะการังเพื่อให้เฉดสีน่าเชื่อถือ แหล่งชุมชนที่มีประโยชน์คือเธรดรีซอร์สในฟอรั่มและกลุ่ม Discord ที่มีคนอัปโหลดเทมเพลต turnaround, ref sheet แบบ posable, และม็อด Blender เล็กๆ ให้ทดลอง ผมมักจะใช้ไฟล์เหล่านี้เป็นจุดเริ่มต้นก่อนจะปรับสไตล์ให้เป็นของตัวเอง ซึ่งการมีทั้งรีเฟอเรนซ์เชิงธรรมชาติและแพ็กแฟนอาร์ตทำให้ผลงานออกมามีความสมดุลระหว่างความแปลกใหม่กับความน่าเชื่อถือ

เราเป็นคนที่ชอบจับเอาความโปร่งใสและการเคลื่อนไหวของน้ำมาผสมกับเสน่ห์ของปีกผีเสื้อ ดังนั้นเทคนิคแรกที่มืออาชีพมักใช้คือการคิดเป็นชั้นๆ ตั้งแต่โครงเงาผัง (silhouette) ไปจนถึงแสงสะท้อนละเอียด ลองเริ่มจากร่างเงาใหญ่ให้ชัดก่อน เพื่อให้ปีกและลำตัวอ่านง่ายแม้จะโปร่งแสง เมื่อร่างเสร็จ งานต่อมาคือการกำหนดแหล่งแสงหลักและแสงรอง เพราะผีเสื้อสมุทรที่ดูมีชีวิตต้องมีขอบแสง (rim light) และการกระจายแสงภายในตัวมันเอง เทคนิคการวาดแบบ wet-on-wet ในสีน้ำหรือการใช้โหมดเลเยอร์แบบ 'Screen' และ 'Add' ในงานดิจิทัลช่วยสร้างความรู้สึกเรืองแสงจากภายในได้ดี อีกเทคนิคที่สำคัญคือการจัดการขอบของปีก ให้มีทั้งขอบคมบางส่วนและขอบเบลอบางส่วน เพื่อสื่อการเคลื่อนไหวและความบางของเนื้อผิว ใช้แปรงที่มีลักษณะกระจายตัว (scatter brush) หรือใช้การเบลอเชิงทิศทาง (directional blur) กับส่วนปีกที่ขยับเร็ว นอกจากนี้อย่าละเลยพื้นหลัง: การใส่แสงผ่านผิวน้ำเป็นวงซ้อนๆ และลายแสง (caustics) เล็กๆ จะทำให้ผีเสื้อสมุทรลอยขึ้นมาเป็นวัตถุสามมิติที่เชื่อมกับสภาพแวดล้อม เทคนิคการกลาสซิ่ง (glazing) สำหรับสีน้ำหรือการวางเลเยอร์สีบางๆ ซ้อนกันในงานดิจิทัลช่วยรักษาความโปร่งใสโดยไม่สูญเสียสี แรงบันดาลใจจากงานอนิเมชันน้ำแบบนุ่มนวล เช่น 'Ponyo' ทำให้เข้าใจการใช้เส้นและแสงที่ไม่ต้องละเอียดเกินไป แต่ยังคงความไหลของน้ำไว้ได้ ในตอนท้าย ฉันมักจะกลับมาตรวจดูซิลูเอทและความสมดุลของแสงอีกครั้ง เพื่อให้ผีเสื้อสมุทรนั้นยังคงดูเป็นเอกลักษณ์และพร้อมจะลอยออกจากภาพได้อย่างมีชีวิต

ภาพผีเสื้อสมุทรตอนกลางคืนในหัวของฉันมักเป็นสิ่งที่ผสมระหว่างความลึกลับและความนุ่มนวล ฉันชอบเริ่มจากพื้นหลังสีเข้มเพื่อให้ตัวผีเสื้อโดดเด่น — โทนดอกไม้ทะเลสีน้ำเงินเข้ม ผสมกับน้ำเงินอมม่วงและเขียวหม่นเป็นแกนหลัก บริบทแสงสำคัญมาก เมื่อต้องวาดกลางคืน ให้คิดว่าแสงมาจากแหล่งน้อยแต่เฉพาะจุด เช่น ไฟจากลำตัวผีเสื้อเองหรือแสงจางๆ จากแพลงก์ตอน ฉันจะใช้สีเรืองแสงอ่อนๆ เช่นไซอานอ่อน เทอร์ควอยซ์ หรือสีม่วงอ่อนเป็นจุดฮีไลท์ แล้วใส่การไล่ค่าสีแบบเลเยอร์บางๆ เพื่อให้รู้สึกว่าปีกโปร่งและมีชั้นของน้ำปกคลุม รายละเอียดที่ทำให้ภาพมีชีวิตคือความต่างค่าความสว่างไม่มากนักบนส่วนใหญ่ของปีก แต่มีจุดเล็กๆ ที่สว่างจัดเพื่อดึงสายตา เช่น ขอบปีกหรือแถบรอยจางของลวดลาย ฉันมักใส่สีทองอ่อนหรือสีครีมแบบลดความอิ่มตัวเล็กน้อยเป็นแสงสะท้อนจุดเล็กๆ เพื่อให้มีอารมณ์อบอุ่นปะปนกับความเย็นของทะเล ตัวอย่างการอ้างอิงที่สร้างแรงบันดาลใจให้ฉันคืองานที่มีความอ่อนละมุนและแสงในน้ำแบบใน 'Ponyo' ซึ่งช่วยย้ำไอเดียว่าการผสมระหว่างความโปร่งและแสงน้อยนิดสามารถทำให้สิ่งมีชีวิตทะเลดูมีเสน่ห์ได้ เมื่อวาดเสร็จ ฉันมักถอยดูภาพทั้งเฟรมและลดคอนทราสต์เล็กน้อยเพื่อรักษาโทนกลางคืนไว้ ไม่อยากให้สีฉูดฉาดจนเสียบรรยากาศ แค่เสริมให้จุดสำคัญสว่างขึ้นเล็กน้อยก็พอ ทำให้ภาพทั้งภาพยังคงรู้สึกเป็นคืนทะเลที่นุ่มนวลและลึกลับ

อยากแบ่งให้ชัดเลยว่าการวาดผีเสื้อสมุทรสามารถแยกเป็นเจ็ดขั้นหลักที่จับต้องได้และเอาไปใช้ได้จริง ถึงแม้บางครั้งงานจริงอาจจะผสมขั้นตอนหรือเว้นขั้นที่ไม่จำเป็น แต่กรอบเจ็ดขั้นนี้ช่วยให้คนเริ่มต้นไม่หลงทางและช่วยให้ศิลปินเก่งขึ้นได้อย่างเป็นระบบ ข้อแรกคือการสังเกตและเก็บเรฟเฟอเรนซ์ — ให้ค้นรูปปีก โครงกระดูกของแมลง ความโค้งของปีกในมุมต่าง ๆ รวมถึงเส้นคลื่นของท้องปลาเพื่อสร้างความเป็น 'สมุทร' ในองค์ประกอบ ข้อต่อมาคือบล็อกรูปร่างใหญ่ด้วยทรงเรขาคณิตง่าย ๆ เพื่อวางสัดส่วนของตัวกับปีกและหางอย่างมั่นคง ขั้นที่สามเป็นการกำหนดโครงสร้างภายในของปีก เช่นเส้นเส้นเวนิวและพื้นที่ลาย ต่อด้วยขั้นที่สี่คือร่างรายละเอียด — ลายจุด ลายเส้น และแสงเงาบาง ๆ ที่ทำให้รู้สึกถึงความโปร่งแสงของปีก ขั้นที่ห้าคือคลีนไลน์หรือกำหนดเส้นเพื่อความชัดเจน แต่ไม่จำเป็นต้องเน้นเส้นมากจนเสียความนุ่มนวลของปีก ขั้นที่หกคือการลงสีแบบชั้น ๆ เริ่มจากสีฐาน ไล่ไฮไลท์ และใช้แปรงจุ่มเล็ก ๆ สร้างผิวสัมผัส รวมถึงการเล่นกับโหมดเลเยอร์เพื่อให้ปีกดูแวววาวเหมือนน้ำ ส่วนขั้นสุดท้ายคือการปรับองค์ประกอบ — เติมเอฟเฟกต์ฟองน้ำ แสงสะท้อน หรือเบลอฉากหลังเพื่อให้ผีเสื้อสมุทรเด่นขึ้น ตอนฝึก ฉันมักย้อนไปทำซ้ำแค่สองสามขั้นแรกหลายครั้งก่อนจะลงสีจริง เพราะการวางโครงดีทำให้ขั้นตอนหลังๆ ง่ายขึ้นและสนุกกว่าเยอะ

พอได้ลองลงสีน้ำให้ผีเสื้อสมุทรแล้วก็รู้สึกเหมือนกำลังจับลมใต้ท้องทะเลไว้ในกระดาษ — เทคนิคที่เลือกจะเป็นตัวกำหนดอารมณ์ทั้งภาพเลย เราเริ่มจากการเตรียมพื้นฐานก่อน: กระดาษหนา 300 แกรมขึ้นไปแบบคอตตอน ควรเลือกแบบมีผิว (cold press) เพื่อให้เกิดเท็กซ์เจอร์เล็ก ๆ ที่ช่วยเพิ่มความเป็นธรรมชาติของแสงใต้ทะเล ควรมีน้ำยากันเปื้อน (masking fluid) เผื่อจะรักษาจุดไฮไลท์ของปีกที่ต้องใสสุด และพู่กันหลายขนาด โดยพู่กันทรงกลมขนาดกลางถึงเล็กกับพู่กันเส้นสำหรับรายละเอียดเป็นสิ่งที่ขาดไม่ได้ เทคนิคน้ำหลักที่ชอบใช้มีสองอย่างผสมกัน: เริ่มด้วย wet-on-wet เพื่อให้ปีกดูฟุ้งเหมือนแผ่นเยื่อโปร่ง จากนั้นค่อยซ้อนเลเยอร์บาง ๆ แบบ glazing เพื่อเพิ่มความลึกและโทนสี การใช้เกลือบนผิวน้ำขณะยังชื้นช่วยสร้างจุดเม็ดเล็ก ๆ คล้ายแพลงตอน ส่วนการใช้แอลกอฮอล์หยดเล็ก ๆ จะให้เอฟเฟกต์ฟองอากาศหรือจุดกระจายที่ไม่เป็นระเบียบ การล้างสี (lifting) ด้วยกระดาษทิชชูหรือพู่กันแห้งช่วยแกะรูปทรงปีกที่ต้องการให้บางและโปร่ง อย่าลืมใช้สีมุกหรือสีเมทัลลิกเล็กน้อยบริเวณริมปีกเพื่อเพิ่มประกาย เสร็จแล้วใช้สีฝุ่นขาวหรือกัวชสำหรับไฮไลท์จุดสุดท้าย งานแบบนี้มักได้แรงบันดาลใจจากฉากน้ำใส ๆ ใน 'Ponyo' แต่สิ่งที่สำคัญจริง ๆ คือการควบคุมปริมาณน้ำและเว้นช่องว่างให้แสงผ่าน เราชอบปล่อยให้บางส่วนของปีกไม่เติมสีเต็ม เพื่อให้ตาเห็นความโปร่งใสแบบธรรมชาติ จบงานด้วยการสแกนความรู้สึกว่าอยากให้ผีเสื้อสมุทรนั้นเคลื่อนไหวอย่างไร แล้วลงรายละเอียดสุดท้ายตามจังหวะนั้น