เทรนด์ของอภินิหารในวัฒนธรรมป๊อปไทยตอนนี้เป็นอย่างไร?

เปิดหน้าแรกของ 'นิยายอภินิหาร' แล้วรู้สึกได้เลยว่ามันตั้งใจจะผสมแฟนตาซีกับปริศนาเชิงปรัชญาอย่างกลมกล่อม ฉากเปิดพาเราไปสู่โลกที่พลังอภินิหารปรากฏเป็นของหายาก—สิ่งที่สามารถเปลี่ยนชะตากรรมคนหนึ่งคนหรือทั้งเมืองได้ แต่ไม่เคยมีคำตอบชัดเจนว่าพลังนั้นมาจากไหนหรือมีราคาเท่าไร โฟกัสของพล็อตหลักคือการตามหาแหล่งกำเนิดของอภินิหารผ่านสายตาของตัวเอกที่ไม่ตั้งใจได้พลังนี้มา เรื่องเล่าเดินควบคู่ไปกับการเมืองระหว่างกลุ่มผู้แสวงหา การทดลองที่เกินขอบเขต และความสัมพันธ์ที่เปลี่ยนไปเมื่อมีสิ่งมหัศจรรย์เข้ามาเกี่ยวข้อง ตัวเอกต้องตัดสินใจระหว่างใช้พลังเพื่อแก้แค้น ช่วยคน หรือยอมสละเพื่อความสมดุลของโลก ซึ่งธีมแบบนี้ทำให้นึกถึงมิติจริยธรรมที่คนใน 'Fullmetal Alchemist' เคยเล่นกับแนวคิดการแลกเปลี่ยน ฉันชอบที่เรื่องไม่รีบปิดปมทั้งหมดในพริบตา การค้นหาเป็นทั้งแผนที่และกับดัก—ทุกความจริงที่เปิดเผยกลับขยายคำถามใหม่ พล็อตหลักจึงเป็นทั้งการผจญภัยและบทสนทนาใหญ่เกี่ยวกับผลพวงของการได้สิ่งที่เกินมนุษย์จะรับไว้ พออ่านจบแล้วยังคุยต่อกับเพื่อนได้อีกเป็นเดือนเลย

แวบแรกที่เห็นฉบับดัดแปลงของ 'อภินิหาร' ผมรู้สึกได้เลยว่าจุดที่ถูกเปลี่ยนจนชัดคือพล็อตและโครงเรื่องหลัก ไม่ใช่แค่การตัดฉากยาว ๆ แต่เป็นการย้ายจุดโฟกัสจากเส้นทางภารกิจแบบต้นฉบับไปเป็นการเน้นความสัมพันธ์ระหว่างตัวละครบางคู่มากขึ้น ซึ่งทำให้ธีมดั้งเดิมที่เคยเป็นเรื่องการเสียสละและราคาของพลัง ถูกทำให้กลายเป็นเรื่องของความรู้สึกส่วนตัวแทน ผมเทียบกับกรณีของ 'Fullmetal Alchemist' เวอร์ชันปี 2003 ที่แยกทางกับมังงะกลางเรื่องแล้วสร้างตอนจบใหม่เอง นั่นแสดงให้เห็นว่าพอคนดัดแปลงอยากสื่ออะไรแตกต่างจากต้นฉบับ พล็อตหลักและตอนจบมักเป็นส่วนที่ถูกปรับจนแทบไม่เหลือเค้าเดิม การเปลี่ยนแปลงชนิดนี้ส่งผลต่อโทนและมุมมองโดยรวม ต่อให้จะมีฉากสำคัญบางฉากยังคงอยู่ แต่ผลลัพธ์ทางอารมณ์จะต่างออกไปอย่างมาก สรุปแล้วฉันมองว่าพล็อตกับโครงเรื่องเป็นส่วนที่ถูกเปลี่ยนมากที่สุดและเป็นตัวกำหนดประสบการณ์ที่ผู้ชมจะได้รับต่างจากต้นฉบับ

เสียงแซ็กโซโฟนที่โผล่มาทักทายตั้งแต่บาร์แรกทำให้ห้องเต็มไปด้วยภาพยนตร์ในหัวทันที บอกตรงๆ ว่าตอนแรกฉันติดเครื่องดนตรีก่อนแล้วค่อยติดซีรีส์: เสียงพุ่งของ 'Tank!' จาก 'Cowboy Bebop' มันเหมือนประกาศศักดาของโลกทั้งใบ เพลงนี้ดึงคนที่ไม่ค่อยดูอนิเมะเข้ามาหาได้ด้วยพลังและท่วงทำนองที่ฉลาด การจัดชั้นเครื่องดนตรีกับเบสที่กระแทกจังหวะทำให้ทุกฉากแอ็กชันรู้สึกเหมือนอยู่ในหนังนัวร์ ยิ่งเป็นแฟนเก่าที่ได้ฟังครั้งแรกในทีวีแล้วโตมาด้วยแผ่นเสียงหรือแผ่นซีดี ความทรงจำนั้นมันฝังลึก อีกเพลงที่ฉันมักเอามาเทียบกันกับ 'Tank!' คือ 'Battlecry' จาก 'Samurai Champloo' — สองเพลงนี้ให้ความรู้สึกต่างกันแต่เท่ไม่แพ้กัน: อันหนึ่งคือแจ๊ซพุ่งและเยือกเย็น อีกอันคือฮิปฮอปผสมซามูไรที่ร้อนแรง การได้ฟังทั้งสองเพลงสลับกันมันทำให้เห็นว่าแฟนๆ จริงๆ ชอบความชัดเจนของคาแรคเตอร์ในเพลงประกอบมากกว่าแค่สวยงาม เพลงที่สามารถบอกเล่าเรื่องราวตัวละครได้ภายในไม่กี่วินาทีมักเป็นที่รัก และนั่นแหละคือเหตุผลที่ทั้งสองเพลงยังถูกหยิบมาเปิดในงานแฟนมีตติ้งหรือคัฟเวอร์อยู่บ่อยๆ

เราเชื่อว่าฉบับมังงะของ 'อภินิหาร' ทำหน้าที่เป็นการแปลความหมายภาพของนิยายให้ขึ้นรูปอย่างชัดเจนและรวดเร็ว ซึ่งผลลัพธ์กลับมีทั้งข้อดีและข้อจำกัดในตัวมันเอง เมื่อนั่งเทียบสองเวอร์ชัน จะเห็นเลยว่ามังงะเน้นการสื่ออารมณ์ผ่านงานศิลป์: มุมกล้อง ใบหน้า เส้นน้ำหนัก และการใช้ช่องวางภาพลำดับ (gutter) ทำให้ฉากแอ็กชันหรือจังหวะตัดต่อในเรื่องกระชับขึ้น แต่สิ่งที่หายไปบ่อยคือมิติของประโยคบรรยายที่นิยายให้—ชั้นความคิดของตัวละคร ความทรงจำเล็กๆ น้อยๆ หรือภาษาที่ลื่นไหล ซึ่งนิยายสามารถเล่าได้สบาย ๆ ตัวอย่างที่ช่วยให้เห็นภาพคือตอนที่ตัวเอกมีบทสนทนาเชิงปรัชญา: ในนิยายมันอาจลากยาว แทรกบรรยายความคิด แต่ในมังงะมักตัดหรือย่อเพื่อให้พื้นที่ภาพทำงานแทน ฉะนั้นคนอ่านต้องยอมรับการตีความของนักวาดว่าจะเติมช่องว่างทางความหมายอย่างไร เพราะภาพนำพาอารมณ์ไปอีกทิศทางหนึ่ง กรอบนี้ทำให้มังงะเหมาะกับคนอยากเห็นโลกและคาแรคเตอร์เร็ว ๆ แต่ถ้าชอบการเจาะลึกภายในจิตใจ นิยายยังคงให้รสชาติที่เข้มข้นกว่า

สมัยเริ่มสะสมของเล่น ฉันประหลาดใจว่าในไทยชิ้นที่ขายดีจริงๆ มักไม่ใช่แค่ฟิกเกอร์ราคาแพง แต่เป็นของที่เชื่อมต่อกับตัวละครได้ในชีวิตจริง เช่นดาบจำลองจาก 'Kimetsu no Yaiba' ที่วางขายทั้งแบบเซ็ตสำหรับประดับและแบบสำเนาจริงที่คนเอาไปตั้งโชว์กันเยอะ นอกจากนั้นยังมีน้องนาริโกะในรูปแบบฟิกเกอร์สเกลกับ Nendoroid ที่ทำออกมารายละเอียดดี ราคาหลากหลาย ทำให้คนเริ่มสะสมได้ง่ายขึ้น อีกจุดคือเสื้อผ้าและแอ็กเซสเซอรีที่ออกแบบร่วมกับแบรนด์ไทย บางลายเอาฉากหรือสัญลักษณ์มาใช้แบบ subtle ใส่ได้จริงในชีวิตประจำวัน ทำให้ฐานแฟนกว้างขึ้นจากวัยรุ่นไปถึงคนทำงานเล็กๆ น้อยๆ ของสะสมแบบพวงกุญแจ อะคริลิคสแตนด์ และโปสเตอร์อาร์ตเวิร์กที่มีลิขสิทธิ์ก็ยังขายดีในอีเวนต์ในกรุงเทพและงานมังงะต่างจังหวัด สรุปคือความฮิตมาจากการที่ของเหล่านี้ทำให้แฟนรู้สึกใกล้ชิดกับตัวละครโดยไม่ต้องจ่ายแพงจนเกินไป — และการได้เห็นชิ้นโปรดวางอยู่บนชั้นหนังสือของตัวเองมันก็เติมเต็มเล็กๆ สำหรับฉันได้ดี

ตัดสินจากบรรยากาศในโรงและผลกระทบที่เห็นได้ชัด 'Avengers: Endgame' คือภาพยนตร์อภินิหารภาคที่ทำรายได้สูงสุดในไทยในหมวดซูเปอร์ฮีโร่โดยรวม ในฐานะแฟนที่เข้าโรงตั้งแต่รอบกลางคืนจนถึงรอบบ่าย ผมจำได้ถึงความคึกคักของแฟน ๆ รอบฉายแรก สังเกตได้จากการที่หลายโรงต้องเพิ่มรอบและมีคนต่อคิวยาวล้น ตัวหนังใช้ประโยชน์จากการรวมตัวตัวละครที่คนไทยคุ้นเคยมาหลายปี ทำให้ความคาดหวังระเบิดออกมาเป็นบ็อกซ์ออฟฟิศจำนวนมาก เหตุการณ์นี้ต่างจากช่วงที่ 'Avatar' เคยทำสถิติไว้ เพราะความผูกพันทางอารมณ์ของแฟนคอนเท้นต์ซูเปอร์ฮีโร่และการตลาดที่เข้าถึงกลุ่มคนรุ่นใหม่ช่วยเร่งให้ยอดเป็นสถิติใหม่ แง่มุมที่ชวนให้คิดคือพลังของคอมมูนิตี้และการดูร่วมกัน: เมื่อหนังเป็นเหตุการณ์ทางวัฒนธรรม ไม่ใช่แค่สินค้าที่จะซื้อบัตร การฉายพิเศษ การรีวิวจากปากต่อปาก และโมเมนต์สำคัญในเนื้อเรื่องล้วนช่วยหนุนรายได้จนขึ้นแท่นสูงสุดในไทยอย่างไม่ยากนัก

ตั้งแต่ได้ยินชื่อ 'บริษัทผลิตอภินิหาร' ครั้งแรก ความรู้สึกเหมือนเจอร้านหนังสือเล็ก ๆ ที่ซ่อนงานฝีมือแปลกประหลาดไว้ข้างใน ในมุมมองของคนที่ชอบสังเกตรายละเอียดเล็ก ๆ ฉันชอบว่าผลงานของพวกเขามักเต็มไปด้วยองค์ประกอบแฟนตาซีผสมความเป็นชีวิตประจำวัน งานที่โดดเด่นอย่าง 'เสียงจากห้วงน้ำ' ให้ความรู้สึกเหมือนนิทานสำหรับผู้ใหญ่ — การใช้โทนสี เงา และเพลงประกอบที่เน้นจังหวะช้า ๆ ช่วยให้โลกที่ดูธรรมดากลายเป็นที่ซ่อนความอัศจรรย์ได้อย่างนุ่มนวล ในอีกด้านหนึ่ง 'ตะเกียงสวรรค์' ก็แสดงให้เห็นว่าพวกเขาไม่กลัวจะทดลองกับเรื่องเล่าแบบหักมุม ที่ตัวละครต้องเผชิญกับผลของความปรารถนาและการแลกเปลี่ยน แม้ผลงานบางชิ้นอาจดูขัดแย้งระหว่างความงดงามและความสยดสยอง แต่ฉันมองว่านั่นคือเสน่ห์หลักของสตูดิโอนี้ งานของพวกเขาเหมาะกับคนที่อยากได้อะไรวิเศษ ๆ แต่ยังต้องการความอบอุ่นแบบอินดี้ก่อนนอน

นี่แหละคือจุดเริ่มต้นที่ทำให้ฉันหยุดอ่านไปหลายชั่วโมงและกลับมาเริ่มเขียนใหม่อีกครั้ง เสียงลมในทุ่งหน้าหนาว กลิ่นฝนที่แทรกมาจากหน้าต่างคาเฟ่ แล้วภาพเด็กคนหนึ่งที่พยายามเรียงชิ้นส่วนของโลกให้เข้ากัน — นั่นคือแรงบันดาลใจหลักที่ฉันบอกได้อย่างชัดเจนที่สุดสำหรับงานที่ชื่อ 'อภินิหาร' ในมุมมองของคนที่โตมากับนิทานพื้นบ้าน การเอาตำนานท้องถิ่นมาผสมกับการตั้งคำถามเชิงปรัชญาเป็นการบีบอารมณ์ให้เกิดเป็นพล็อต เสียงดนตรีจากแผ่นเสียงเก่า ๆ และภาพวาดของศิลปินที่ไม่ได้มีชื่อเสียงยังเข้ามาเป็นเชื้อไฟอีกชั้นหนึ่ง ฉากที่ฉันเขียนเป็นภาพตะวันตกดินกับเงาของสิ่งที่ไม่แน่นอน — มาจากการดูงานภาพยนตร์อย่าง 'One Piece' ในแง่ของการผจญภัยที่ไม่ยอมล้ม และจากมังงะที่เน้นการต่อสู้ภายในเหมือน 'Berserk' ในบางช่วง โดยรวมแล้วแรงบันดาลใจของฉันเป็นการผสมระหว่างความทรงจำส่วนตัว วรรณกรรมโบราณ และงานศิลป์ที่กระทบใจ จนอยากให้ผู้อ่านได้ไปยืนอยู่ตรงมุมหนึ่งของโลกในเรื่อง แล้วรู้สึกว่าพวกเขาเองก็มีสิทธิ์ตั้งคำถามกับความจริงของโลกนั้นเหมือนกัน