นักเขียน ปฐพี ให้สัมภาษณ์ถึงแรงบันดาลใจอย่างไร?

ในบทสัมภาษณ์ล่าสุดอีกรูปแบบหนึ่ง ปฐพีพูดถึงแรงบันดาลใจในเชิงภาพกว้างและการตั้งคำถามทางสังคม เขาอธิบายว่าบางความคิดเกิดจากความอยากรู้และความไม่พอใจในสิ่งที่เห็น—เป็นแรงขับเคลื่อนให้เขาแต่งเรื่องที่มีประเด็นหรือจิกกัดเบา ๆ เช่นในงาน 'ทะเลในกาแฟ' ที่ใช้คาเฟ่ริมทะเลเป็นเวทีสะท้อนความเปลี่ยนแปลงของเมืองและผู้คน ฉากหนึ่งที่เขาเล่าว่าใช้เป็นจุดเริ่มคือการสังเกตบทสนทนาระหว่างสองคนบนระเบียงคาเฟ่ เมื่อเอามาตั้งคำถามต่อและขยายความ มันกลายเป็นธีมใหญ่ของเรื่อง เรามองว่าแนวทางนี้ทำให้ผลงานของเขามีชั้นความหมาย ทั้งความอบอุ่นจากบรรยากาศและความคมจากข้อสังเกตทางสังคม สุดท้ายถ้าจะสรุปแบบสั้น ๆ คือปฐพียึดการสังเกต ย่อย แล้วตั้งคำถาม จนเกิดเป็นงานที่อ่านแล้วทั้งยิ้มและคิดตาม

ลองนึกภาพการสัมภาษณ์สบาย ๆ ที่ผู้เขียนยิ้มแล้วยกตัวอย่างชีวิตประจำวันแล้วพูดถึงแรงบันดาลใจอย่างตรงไปตรงมา ปฐพีเล่าว่าแรงจูงใจของเขามาจากการดูและฟังมากกว่าจะรออะไรยิ่งใหญ่ เขายกฉากหนึ่งจากนิยายอย่าง 'แมลงวันในกรง' ที่มีฉากตลาดเช้าซึ่งมีรายละเอียดเล็ก ๆ น้อย ๆ เช่นเสียงพ่อค้าเรียกขายและกลิ่นอาหาร สิ่งเหล่านี้แปลงเป็นความคิดที่เขาเอามาแต่งฉากหรือสร้างตัวละครต่อไป อีกด้านที่เขาพูดถึงคือหนังสือและบทเพลงที่ช่วยกระตุ้นอารมณ์ ทำให้เห็นว่าคอนเทนต์อื่น ๆ เป็นเชื้อไฟให้ไอเดียลุกขึ้น เราชอบที่เขาไม่ได้พูดถึงแรงบันดาลใจแค่เป็นสิ่งโรแมนติก แต่พูดถึงระบบการทำงาน เช่น การอ่านซ้ำ การตัดฉากที่ไม่จำเป็น และการให้เวลากับเรื่องหนึ่งก่อนจะทิ้งหรือขยายต่อ นั่นทำให้วิธีคิดของเขาดูเป็นมืออาชีพแต่ง่ายต่อการเข้าใจสำหรับคนที่กำลังเริ่มเขียน งานสัมภาษณ์มักให้ภาพว่าแรงบันดาลใจคือการสะสมรายละเอียดและการกล้าที่จะทิ้งสิ่งที่ไม่จำเป็น ซึ่งเป็นสิ่งที่เราจดจำหลังอ่านจบ

อ่านสัมภาษณ์ของปฐพีแล้วยิ้มขึ้นมาโดยไม่รู้ตัว เพราะน้ำเสียงในการเล่ามันอบอุ่นแบบคนที่เดินผ่านทุ่งกว้างแล้วอยากบอกเล่าเรื่องยาว ๆ ให้คนข้าง ๆ ฟัง

เราเห็นการเล่าเรื่องที่ผสมทั้งประสบการณ์วัยเด็กกับรายละเอียดเล็ก ๆ น้อย ๆ ของชุมชนชนบท—เขาพูดถึงเสียงกบ เสียงลม และกลิ่นดินเหมือนมันเป็นตัวละครสำคัญในเรื่องราวของเขา โดยยกตัวอย่างการเขียนในงานชิ้นหนึ่งอย่าง 'ดินข้างทาง' เพื่อแสดงว่าจุดเริ่มต้นของแรงบันดาลใจมาจากสิ่งเล็ก ๆ รอบตัว ไม่ใช่จู่ ๆ แล้วเกิดไอเดียวาบขึ้นมา

การสัมภาษณ์นั้นยังเผยถึงวิธีที่ปฐพีกลั่นกรองอารมณ์ผ่านการทำงาน: เขาใช้การเดินคนเดียว ฟังเพลงเก่า ๆ และจดบันทึกภาพเล็ก ๆ ลงสมุด ทำให้เราเข้าใจว่าแรงบันดาลใจสำหรับเขาเป็นผลของการสะสม ไม่ใช่การค้นพบครั้งเดียว การพูดถึงงานเขียนฉากที่มีเด็กกับแม่น้ำใน 'ดินข้างทาง' ทำให้เห็นว่าแรงบันดาลใจเชื่อมโยงกับความทรงจำและการสังเกต แม้จะเป็นเรื่องธรรมดา แต่มันถูกย้อมด้วยมุมมองและภาษาที่เฉียบคมจนกลายเป็นสิ่งที่จับต้องได้

เมื่อคิดถึงภาพรวมของสัมภาษณ์ เรารู้สึกว่าปฐพีไม่ได้นำเสนอแรงบันดาลใจเป็นสูตรสำเร็จ แต่เป็นชุดวิธีคิดและการฝึกฝนที่ใครอยากเขียนก็สามารถลองปรับใช้ได้ เขาทิ้งท้ายด้วยวลีเรียบง่ายที่ทำให้เรารู้สึกอยากออกไปเดินดูโลกบ้างก่อนจะเริ่มพิมพ์งานต่อ