ย้อนเวลากลับไปตอนที่ได้อ่านต้นฉบับของ '
เด็กวัด' ครั้งแรก ผมรู้สึกได้ทันทีถึงความละเอียดลออของภาษาที่นิยายใช้เล่าเรื่อง ความคิดในหัวของตัวเอกหรือการลงรายละเอียดชีวิตในวัดถูกถ่ายทอดผ่านการครุ่นคิดและบรรยายเชิงปรัชญาที่หนังสือมีพื้นที่ให้เต็มที่ ในทางตรงข้าม เวอร์ชันดัดแปลงจำเป็นต้องย่อความ ย้ายจังหวะ เลือกฉากที่เห็นภาพชัดเจนและเกิดอารมณ์ทันที ทำให้บางประเด็นเชิงภายในถูกย่อลงหรือเปลี่ยนวิธีนำเสนอเป็นสัญลักษณ์ภาพ เช่น การใช้มุมกล้อง แสงเงา และเสียงดนตรีแทนการบรรยายยาว ๆ
จุดที่แตกต่างชัดเจนอีกอย่างคือการจัดลำดับและการตัดตัวละครที่ฉากเล็ก ๆ หลายฉากในนิยายอาจทำหน้าที่ขยายมิติของตัวละครรองหรือให้เวลาในการสะสมบรรยากาศทางศีลธรรม แต่การกำกับภาพยนตร์หรือซีรีส์มักเลือกรวมบทบาทหลายตัวไว้ในตัวละครเดียวหรือข้ามฉากยาว ๆ เพื่อรักษาจังหวะการเล่า เรื่องที่เคยละเอียดอ่อนในหนังสือ เช่น ความขัดแย้งภายในของตัวเอกต่อการเลือกทางธรรม อาจถูกทำให้ชัดและเรียบง่ายขึ้นเพื่อให้ผู้ชมทั่วไปเข้าใจได้ทันที อีกด้านหนึ่ง บริบททางสังคมหรือการวิพากษ์สถาบันบางอย่างที่นิยายแทรกไว้ในตอนยาว ๆ อาจถูกทอนความแรงลงหรือปรับภาษาสื่อให้เข้ามาตรฐานที่เผยแพร่ได้ง่ายกว่า
การเปลี่ยนมุมมองบรรยายนั้นก็สำคัญมาก ในหนังสือส่วนใหญ่เล่าในมุมมองเชิงจิตวิทยา ทำให้เราได้ยินเสียงภายในของตัวละครอย่างละเอียด ขณะที่การแสดงสดต้องพึ่งการกระทำ สีหน้า และบทพูด ซึ่งส่งผลต่อการตีความความหมายของฉากต่าง ๆ บางครั้งผู้เขียนบทเลือกเติมบทสนทนาใหม่หรือสลับลำดับเหตุการณ์เพื่อให้เกิดความตึงเครียดทางสายตา เช่น การเพิ่มฉากเผชิญหน้าที่หนังสือเล่าแบบภายใน หรือเลือกจบเรื่องให้มีความกระชับและชัดเจนกว่าตอนจบแบบคลุมเครือของนิยาย นอกจากนี้ เทคนิคภาพ เสียง และการตัดต่อยังสร้างโทนที่ต่างไปจากหน้ากระดาษ เช่น การใช้โทนสีซีดเพื่อเน้นความเงียบเหงา หรือเพลงประกอบที่ลากอารมณ์ให้คนดูรู้สึกร่วมในทันที
ท้ายที่สุด ผมมองว่าสองเวอร์ชันต่างเข้าถึงคนดู/ผู้อ่านคนละรูปแบบ นิยายให้เวลาให้คิดและสะท้อน แต่ฉบับดัดแปลงให้พลังทางภาพและอารมณ์ฉับพลัน หากอยากดื่มด่ำกับความซับซ้อนของตัวละคร เล่มต้นฉบับจะตอบโจทย์ได้มากกว่า ขณะที่ถาต้องการความเข้มข้นทางอารมณ์และภาพแทนคำบรรยาย ฉบับดัดแปลงก็ทำหน้าที่ได้ดี ทั้งสองเวอร์ชันมีเสน่ห์แตกต่างกันไป และผมมักจะชอบสลับกันอ่านกับดูเพื่อจับความแตกต่างในรายละเอียดเล็ก ๆ ที่แต่ละรูปแบบเลือกจะเล่าในแบบของมันเอง