ความแตกต่างระหว่างผีดิบกับซอมบี้คืออะไร

สีสันของชุดนางเงือกในฉากหนึ่งของ 'Barbie' ราวกับถูกคัดมาจากกล่องตุ๊กตาเลยทีเดียว — ชุดที่เห็นในหนังถูกออกแบบโดย Jacqueline Durran ซึ่งเธอรับหน้าที่เป็นหัวหน้าทีมคอสตูมให้กับภาพยนตร์เรื่องนี้ ฉันชอบวิธีที่เธอผสมความเป็นไอคอนิกของแบรนด์เข้ากับเท็กซ์เจอร์ทะเล: เกล็ดมุก เงาสะท้อน และการเย็บที่ทำให้หางดูมีมิติ เมื่อดูใกล้ ๆ จะเห็นว่ามีการปักเลื่อมและการไล่สีที่ละเอียดมาก ความจริงแล้วการทำชุดนางเงือกไม่ใช่แค่ตัดผ้าแล้วเย็บ เพราะต้องคำนึงถึงการเคลื่อนไหวของนักแสดงและมุมกล้องด้วย ฉันเห็นภาพเบื้องหลังที่ทีมช่างทำหางให้มีความยืดหยุ่นและสามารถใส่ซ่อนชิ้นรองรับเพื่อให้การเคลื่อนไหวออกมาธรรมชาติ งานของ Durran จึงเป็นทั้งศิลปะและวิศวกรรมไปพร้อมกัน และนั่นทำให้ฉากนางเงือกฉายประกายจนฉันยังอยากดูซ้ำอีกหลายรอบ

ลองเริ่มดูโลกซอมบี้ด้วยหนังที่ทำให้ทั้งหัวเราะและสะดุ้งได้พร้อมกัน: 'Shaun of the Dead' เป็นประตูเปิดที่ฉลาดและเป็นมิตรที่สุดเท่าที่ผมเคยแนะนำให้เพื่อนใหม่ ๆ ดูมา ความแข็งแกร่งของ 'Shaun of the Dead' อยู่ที่การผสมผสานคอเมดี้กับความน่ากลัวอย่างลงตัว ทำให้คนที่ไม่เคยดูแนวนี้มาก่อนได้รู้สึกว่าโลกซอมบี้ไม่จำเป็นต้องโหดร้ายอย่างเดียว ไม่มีทางรู้สึกอิ่มท้องจากเลือดมากเกินไป แต่ยังได้เห็นความสัมพันธ์ตัวละครและมุกตลกที่ทำให้ซอมบี้เป็นเรื่องสนุกในระดับที่เข้าถึงง่าย ต่อจากนี้ผมมักจะแนะนำให้ขยับมาที่หนังที่เปลี่ยนจังหวะบ้าง เช่น '28 Days Later' ที่ให้ความรู้สึกตึงเครียดและเร็วกว่า ไอเดียซอมบี้แบบวิ่งทำให้หัวใจเต้นแรงและเห็นว่าการเตรียมตัวกับการล่มสลายของสังคมเป็นอย่างไร เมื่อคอเริ่มแข็งขึ้น การย้อนกลับไปดูต้นตำรับก็มีประโยชน์มาก 'Night of the Living Dead' อาจไม่ใช่หนังที่สร้างจากเทคนิคทันสมัย แต่พลังของมันคือการวางรากเรื่องราวและการเล่นประเด็นสังคมอย่างลึกซึ้ง สุดท้ายถ้าอยากได้อารมณ์ร่วมที่ทำให้น้ำตาคลอ อย่าพลาด 'Train to Busan' ซึ่งผมการันตีว่าทำให้คนที่คิดว่าไม่อินกับซอมบี้ต้องเอ่ยว่าว้าว ภาพการเดินทางบนรถไฟที่เปลี่ยนเป็นสนามรบและการที่ตัวละครต้องตัดสินใจยาก ๆ ทำให้คุณเห็นซอมบี้ในมุมของความเป็นมนุษย์ที่สูญเสีย ในที่สุดถ้าอยากได้ไอเดียใหม่ ๆ หนังอย่าง 'The Girl with All the Gifts' จะพาไปเจอแนวคิดผสมวิทยาศาสตร์และความเอื้ออาทรต่อเด็ก ๆ — มาเป็นชุดทดลองไต่ระดับความเข้มข้นจากขำ ๆ ไปถึงจวกหัวใจ แล้วเลือกสิ่งที่ถูกกับอารมณ์ของคุณเพื่อเริ่มดู จะสนุกกว่าที่คิดแน่นอน

ข่าววงการภาพยนตร์ซอมบี้ช่วงหลังคึกคักจนฉันเฝ้าจับตาทุกประกาศเล็กๆ น้อยๆ เลยบอกได้ว่า มีโปรเจ็กต์ภาคต่อที่โดดเด่นอยู่หลายเรื่อง แม้บางชิ้นจะยังอยู่ในระยะพัฒนาแต่ก็มีการพูดถึงกันมากพอให้แฟนๆ ตื่นเต้น รายการที่ฉันตามมากที่สุดคือ 'World War Z 2' — โครงการนี้ผ่านรอบการผลิตและไอเดียมานานจนกลายเป็นข่าวลือที่ไม่เคยหายไป แม้บางช่วงจะเงียบ แต่วงในยังคงมีการผลักดันให้กลับมาขึ้นชั้นการผลิตอีกครั้ง นี่เป็นกรณีที่ชัดเจนว่าภาพยนตร์ซอมบี้สเกลใหญ่ต้องใช้เวลาขึ้นมากกว่าที่คิด อีกเรื่องที่น่าสนใจคือความเป็นไปได้ของภาคต่อในจักรวาล '28 Days Later' — มีการพูดถึงแนวคิดต่อยอดโลกหลังการระบาดหลายครั้ง และนักสร้างสรรค์หลายคนแสดงความสนใจที่จะกลับไปสานต่อโทนดิบๆ ที่เคยทำไว้ ฉะนั้นถึงตอนนี้จะยังไม่ใช่โปรดักชันเต็มรูปแบบ แต่ไอเดียกับการเตรียมงานมีอยู่ ส่วนโปรเจ็กต์ที่มีความเป็นไปได้เชิงพาณิชย์มากขึ้นคือการขยายจักรวาลหลังภาพยนตร์ที่ประสบความสำเร็จ เช่น แผนการต่อยอดจักรวาลของ 'Army of the Dead' ด้วยไอเดียแบบสเปซโอเปร่า/ขยายมิติความบ้าคลั่งแบบ Zack Snyder — แนวคิดนี้ทำให้แฟนๆ คาดหวังได้ว่าโลกซอมบี้ยังมีพื้นที่ให้ทดลองมากมาย สรุปแล้ว ถ้าอยากติดตามจริงๆ ให้มองทั้งข่าวประกาศอย่างเป็นทางการและข่าวพัฒนาโครงการ เพราะบางเรื่องต้องใช้เวลาหลายปี แต่ก็มีความเคลื่อนไหวที่น่าตื่นเต้นพอให้ฉันเฝ้ารออยู่ดี

เริ่มจากประสบการณ์ส่วนตัวก่อนเลย ทางเลือกอันดับแรกที่ผมมักแนะนำคือการเปิดโลกของหนังซอมบี้ด้วยงานจากเกาหลีใต้ เพราะสิ่งที่ดึงผมเข้ามาตั้งแต่ครั้งแรกไม่ใช่แค่เลือดสาดหรือสัตว์ประหลาด แต่เป็นการใส่มนุษยธรรมและบริบทสังคมเข้าไปในฉากวิกฤตแบบเข้มข้น พูดง่าย ๆ ก็คือหนังเกาหลีมักผสมความตื่นเต้นกับรายละเอียดทางอารมณ์และความขัดแย้งทางสังคมจนเกิดเป็นรสชาติที่เฉพาะตัว เมื่อได้ดู 'Train to Busan' เป็นตัวอย่างชัดเจนของการทำให้ซอมบี้กลายเป็นฉากทดสอบความเป็นคน—การต่อสู้เพื่อครอบครัว การแบ่งชนชั้น และการตัดสินใจยาก ๆ ส่วนซีรีส์อย่าง 'Kingdom' นำเสนอความตึงเครียดทางการเมืองและการเอาชีวิตรอดในฉากหลังสมัยโชซอน แถมยังมีแอนิเมชันอย่าง 'Seoul Station' ที่ทำให้มุมมองเสียดสีสังคมชัดขึ้นอีก มองในมุมการเล่าเรื่อง งานจากเกาหลีไม่พึ่งแค่ความสยอง แต่ให้เหตุผลว่าทำไมตัวละครต้องทำแบบนั้น ซึ่งช่วยให้ผู้ชมเข้าใจคอนเซ็ปต์ซอมบี้ในมิติที่ไม่ใช่แค่สัตว์ที่มากัด ถาจะให้แนะนำลำดับการดูจริง ๆ ผมมักบอกให้เริ่มจากงานที่เข้าถึงง่ายก่อน เช่น 'Train to Busan' เพื่อสัมผัสความเข้มข้นของอารมณ์ แล้วขยับไปหาซีรีส์ยาวอย่าง 'Kingdom' เพื่อเห็นการขยายโลกและกลไกสังคมสุดโหด ต่อด้วยงานทดลองหรือแอนิเมชันอย่าง 'Seoul Station' หรือภาพยนตร์ใหม่ ๆ ที่มีมิติทางสังคมอย่าง '#Alive' เพื่อเห็นมุมมองคนรุ่นใหม่ สุดท้ายบทเรียนที่ผมได้คือการดูหนังซอมบี้จากเกาหลีช่วยให้รู้สึกว่าซอมบี้เป็นเครื่องมือเล่าเรื่อง ไม่ใช่แค่ตัวประหลาด แล้วก็ทิ้งความคิดเกี่ยวกับมนุษยธรรมในสถานการณ์สุดวิกฤตไว้ให้ค่อนข้างหนักแน่น

พูดตรงๆ เรื่องนี้ไม่มีคำตอบง่ายๆ — ไม่มีแพลตฟอร์มเดียวที่รวบรวมหนังซอมบี้ทั้งหมดไว้ให้สตรีมแบบถูกลิขสิทธิ์ครบทุกเรื่องในทุกพื้นที่ เพราะคัตตาล็อกของแต่ละบริการสลับเปลี่ยนได้ตลอดเวลาและขึ้นกับสิทธิ์การเผยแพร่ของแต่ละประเทศ ฉันซึ่งเป็นคนชอบดูหนังแนวซอมบี้มานานแล้ว จึงมักใช้วิธีผสมผสานระหว่างบริการสมัครสมาชิกเฉพาะทางกับแพลตฟอร์มเช่า/ซื้อ เพื่อให้ครอบคลุมทั้งคลาสสิก อาร์ตเฮาส์ และหนังบล็อกบัสเตอร์ บริการที่ผมมองว่าเป็นหัวใจของการตามหนังซอมบี้คือแพลตฟอร์มสยองขวัญเฉพาะทาง เพราะคอนเทนต์จะถูกคัดมาอย่างตั้งใจ ตัวอย่างเช่นบริการเน้นสยองขวัญมักมีงานคลาสสิกแบบ 'Night of the Living Dead' และหนังสเปน/ยุโรปอย่าง 'REC' ที่หาได้ยากบนสตรีมมิ่งทั่วไป ส่วนบริการสมัครสมาชิกขนาดใหญ่แบบที่มีทั้งซีรีส์และหนังหลากแนวมักมีผลงานที่คนรู้จักมากกว่า เช่น 'Train to Busan' หรือ 'World War Z' ในบางช่วงเวลา แต่ก็ไม่นานเป็นประจำ ช่องทางฟรีหรือมีโฆษณาอย่าง Tubi, Pluto TV หรือ Plex บ่อยครั้งให้โอกาสพบภาพยนตร์ซอมบี้เกรดบีและงานคลาสสิกที่ซ่อนอยู่ ในขณะที่ร้านเช่า/ซื้ออย่าง Apple iTunes, Google Play หรือ Vudu ช่วยเติมเต็มช่องว่างเมื่อต้องการดูหนังเรื่องเฉพาะแบบทันที อีกมุมหนึ่งที่ฉันมักใช้คือบริการห้องสมุดดิจิทัลอย่าง Kanopy หากมีสิทธิ์ผ่านบัตรห้องสมุด เพราะจะมีหนังอินดี้และสารคดีสยองขวัญที่คัดมาโดยผู้เชี่ยวชาญ สรุปแบบไม่เป็นทางการก็คือ ต้องยอมรับความจริงง่ายๆ ว่าวิธีที่ได้ผลคือการใช้หลายแพลตฟอร์มร่วมกันและตั้งใจมองหาช่วงเวลาที่หนังเรื่องโปรดจะเข้าไลบรารีของบริการต่างๆ ความสุขเล็กๆ ของการตามหนังซอมบี้สำหรับฉันคือการค้นพบมุกซ่อนในแนวนี้ ทั้งฉากตลกใน 'Shaun of the Dead' และความตึงเครียดแบบเอาชีวิตรอดใน '28 Days Later' — แต่ทุกครั้งที่พบหนังดีๆ บนแพลตฟอร์มถูกลิขสิทธิ์ มันให้ความรู้สึกว่าการลงทุนค่าสมาชิกหรือค่าเช่านั้นคุ้มค่าแน่นอน

ย้อนไปสมัยที่ฉันเคยเห็นภาพโปรโมตแผ่นดีวีดีของ 'มัธยม ซอมบี้' ในร้านขายซีดีแล้วรู้สึกอยากสะสมไว้สักชุด ความจริงเรื่องการดูแบบถูกลิขสิทธิ์สำหรับงานเก่าอย่างนี้ค่อนข้างผันผวนเพราะสิทธิ์การฉายสลับไปมาระหว่างบริษัทต่าง ๆ ในแต่ละภูมิภาค โดยปกติฉันจะเริ่มจากการเช็กบริการสตรีมมิ่งที่มีลิขสิทธิ์ระดับสากลเป็นหลัก เพราะหลายครั้งซีรีส์ที่ถูกซื้อลิขสิทธิ์จะไปอยู่บนแพลตฟอร์มเหล่านี้ เช่น บริการที่เป็นที่รู้กันว่ารับซีรีส์จากสตูดิโอฝั่งตะวันตกหรือผู้จัดจำหน่ายญี่ปุ่น อาจมีการนำเรื่องนี้มาลงโดยเจ้าของลิขสิทธิ์เดิม ซึ่งมักมีทั้งแบบพากย์และซับ อีกทางเลือกที่ฉันมองบ่อยคือแผ่นบลูเรย์หรือดีวีดีของผู้จัดจำหน่ายอย่างเป็นทางการ การสั่งซื้อจากร้านค้าต่างประเทศที่เชื่อถือได้ยังช่วยให้ได้เวอร์ชันเต็มพร้อมบรรทัดพิเศษหรือคอมเมนทารีบางครั้ง ข้อสำคัญคือปัญหาเรื่องภูมิภาคและภาษาซับที่อาจไม่ตรงกับความต้องการ แต่การลงทุนซื้อของแท้ทั้งแบบดิจิทัลหรือแผ่นทำให้ได้ประสบการณ์ครบถ้วนและสนับสนุนผู้สร้างอย่างแท้จริง

เชื่อไหมว่าการเปิดโลกนิยายผีดิบด้วยเล่มที่เหมาะจะทำให้ติดใจได้ง่ายมาก ฉันเริ่มจากงานที่อ่านง่ายและเนื้อเรื่องชัดเจนก่อน แล้วค่อยไต่ระดับไปหางานที่เน้นบรรยากาศหรือปรัชญา เป็นวิธีที่ช่วยให้ไม่หลงทางและยังจับความต่างของแนวนี้ได้เร็วขึ้น แนะนำอันดับแรกคือเลือกงานที่โครงเรื่องชัดเจนและจังหวะไม่ช้า เช่นนิยายแนวเอาตัวรอดผสมมุมมองสังคม คนอ่านใหม่จะชอบ 'World War Z' เพราะรูปแบบเป็นรวบรวมพยานผู้รอดชีวิตหลายเสียง ทำให้เห็นภาพกว้างของการระบาดและการปรับตัวของมนุษย์ ส่วนถ้าชอบบรรยากาศมืดหม่นและตัวละครเดี่ยว ๆ 'I Am Legend' จะให้ความรู้สึกแรงและคิดตามง่าย อีกเล่มที่เหมาะสำหรับคนชอบผสมวิทย์กับจริยธรรมคือ 'The Girl with All the Gifts' ที่ผสมความลึกลับกับการตั้งคำถามทางศีลธรรมได้ดี การอ่านงานเหล่านี้ในฉบับแปลไทยหรือภาษาอังกฤษก็ไม่ต่างกันมาก แนะนำหาเล่มที่อ่านสบายและมีบทสั้นๆ แยกเป็นตอน เพื่อให้รู้สึกคืบหน้าเร็วและไม่ถอดใจ หลังจากจับแนวพื้นฐานแล้ว ลองหางานที่เป็นบทบรรยายบรรยากาศหนักขึ้นหรือเป็นนิยายสั้นชุดจากนักเขียนไทยในเว็บอ่านออนไลน์หลายแห่ง เช่นแพลตฟอร์มขาย e-book และเว็บบอร์ดนิยาย จะพบผลงานอินดี้ที่เอาองค์ประกอบพื้นถิ่นมาใช้ เช่นฉากในชุมชนเล็กๆ หรือการตอบสนองของชาวบ้านที่ต่างไปจากนิยายตะวันตก นั่นแหละคือเสน่ห์ของงานไทย—ให้ความใกล้ตัวและจุดเชื่อมต่อทางวัฒนธรรมที่อ่านแล้วรู้สึกว่าเรื่องมันเกิดขึ้นได้จริง สุดท้าย ถ้าต้องการคำแนะนำแบบเจาะจงต่อ เลือกเล่มเปิดแรกที่เนื้อหาเรียบง่ายและมีตัวละครให้ผูกใจ จากนั้นค่อยขยับไปงานที่ทดลองรูปแบบหรือพล็อตซับซ้อน จะทำให้การเดินทางของเราไม่เหนื่อยเกินไปและยังสนุกกับการค้นหาแนวที่ชอบได้จริงๆ

แสงไฟจากร้านงานวัดกับกลิ่นแอลกอฮอล์บาง ๆ ทำให้ภาพที่ผมเห็นในหัวชัดขึ้นทันที—ผีดิบแบบไทยไม่ได้มีแค่เลือดฉานแล้วจบ แต่ต้องมี 'ความเก่า' ความเปื่อย และคราบจากชีวิตก่อนตายที่ยังบอกเล่าเรื่องราวได้ ผมเริ่มจากผิวก่อนเลย เพราะถ้าผิวไม่พัง เรื่องอื่นก็ช่วยไม่มาก เทคนิคที่ผมชอบคือใช้รองพื้นที่โทนเย็นผสมกับผงสีเทาและเขียวเล็กน้อยแล้วเกลี่ยเป็นชั้นบาง ๆ เพื่อให้หน้าดูซีดแบบไม่เรียบ ต่อด้วยการสร้างเท็กซ์เจอร์โดยใช้กระดาษชำระฉีกเป็นชิ้นเล็ก ๆ ทาเลือดแห้งด้วยกาวชนิดเบา (หรือใช้แลตเท็กซ์ชนิดบาง) แล้วปาดสีเข้มตรงขอบเพื่อให้เหมือนแผลเปื่อย การไล่สีผมใช้การแต้มสีม่วง น้ำตาลแดง เขียว และเหลืองให้เป็นชั้น ๆ จะได้เอฟเฟ็กต์การเน่าแบบมีมิติ ทั้งนี้ต้องทดสอบกับผิวส่วนเล็ก ๆ ก่อนเสมอเพราะผิวคนไทยบางคนแพ้ง่าย การทำแผลลึกแบบสมจริงผมมักใช้สำลีดึงเป็นเส้นแล้วเคลือบด้วยแลตเท็กซ์ให้ยึดเป็นรูปทรง รอให้แห้งแล้วค่อยทาสีด้านในแผลด้วยสีน้ำตาลแดงดำ ไล้ขอบด้วยสีเขียวหม่นและเหลืองเพื่อให้ดูเน่าจริง ๆ สำหรับเลือดปลอม ผมชอบผสมไซรัปข้าวโพดกับสีน้ำตาลแดงและน้ำตาลดำเล็กน้อย จะได้ความหนึบและเงาที่ไม่ฉ่ำเกินไป ถ้าต้องการความสกปรกแบบท้องถิ่น ให้ฉีดสีน้ำชาอ่อน ๆ ลงบนเสื้อผ้าแล้วขยี้ด้วยทรายละเอียดหรือฝุ่นดิน จากนั้นผมจะปรับพฤติกรรมการแสดง เช่น กระดกคอช้า ๆ พูด inarticulate เสียงต่ำ และเพิ่มการเคลื่อนไหวที่กระตุกเล็ก ๆ เพื่อให้คนดูเชื่อ การได้แรงบันดาลใจจากฉากที่ใช้ความละเอียด เช่น ในหนังเกาหลี 'Train to Busan' ทำให้รู้ว่าการแสดงแบบก้ำกึ่งระหว่างมนุษย์กับสัตว์นี่แหละที่น่ากลัวที่สุด เรื่องความปลอดภัยห้ามมองข้าม ผมเน้นย้ำว่าต้องทดสอบแพ้แลตเท็กซ์หรือกาวก่อนล่วงหน้า ใช้น้ำมันหรือตัวล้างกาวถอดออกช้า ๆ และระวังบริเวณรอบดวงตา หากใช้คอนแทคเลนส์ต้องทำความสะอาดอย่างดีและไม่ใส่เกินเวลาที่กำหนด การแต่งหน้าแบบผีดิบในไทยถ้าทำถูกจังหวะและใส่รายละเอียดเล็ก ๆ ที่บอกเล่าเรื่องราว จะสร้างความน่ากลัวแบบเฉพาะตัวได้มากกว่าการโบกเลือดจำนวนมาก ๆ และนั่นแหละคือเสน่ห์ที่ผมชอบที่สุด