ผู้กำกับควรดัดแปลงสมหวังดั่งปรารถนา เป็นภาพยนตร์แบบไหน?

นักอ่านที่ติดตามงานของเขามาตั้งแต่ต้นจะบอกว่า 'วันแรกแห่งลม' คือจุดเริ่มที่จับความเป็นเขาไว้ได้ดีที่สุด เราเคยรู้สึกว่าผลงานชุดนี้เหมือนการเปิดกล่องของนักเขียนคนหนึ่ง ที่ในแต่ละเรื่องสั้นมีมิติของตัวละครและมุมมองทางอารมณ์ที่ต่างกันแต่เชื่อมโยงกันด้วยธีมเดิม ๆ เรื่องความเปลี่ยนแปลง การกลับบ้าน และบาดแผลที่ยังไม่เยียวยา เทคนิคการเล่าเรื่องใน 'วันแรกแห่งลม' ยังไม่ซับซ้อนเกินไป แต่เต็มไปด้วยภาพพจน์และบทสนทนาที่คมคาย ทำให้เข้าใจตัวตนของผู้เขียนตั้งแต่หน้าแรก ถ้าถามว่าควรเริ่มอ่านเล่มไหนเป็นเล่มแรก คำตอบของเราคือเริ่มที่ 'วันแรกแห่งลม' เล่มเดิมนี่แหละ เพราะมันคือฐานรากของไอเดียทั้งหมด การอ่านผลงานแรกจะให้ภาพรวมว่าผู้เขียนสนใจเรื่องอะไร สะท้อนประเด็นไหน แล้วค่อยกระโดดไปหาหนังสืออย่าง 'เส้นทางกลับบ้าน' เพื่อเห็นการพัฒนาในเชิงเทคนิคและโทนเรื่องราว ความรู้สึกหลังจบบทแรกของเล่มนี้คือต้องการกลับไปอ่านอีกครั้ง และนั่นเป็นสัญญาณที่ดีว่าเราได้เริ่มต้นถูกจุด

ชื่อของ 'สม ศักดิ์ เจียม' ไม่ค่อยปรากฏในรายชื่อผู้ชนะรางวัลวรรณกรรมระดับชาติที่คนทั่วไปพูดถึงมากนัก และนั่นคือสิ่งแรกที่ฉันนึกถึงเมื่อถูกถามถึงรางวัลของเขา จากมุมมองของคนที่ติดตามงานเขียนท้องถิ่นมานาน ฉันไม่พบหลักฐานชัดเจนว่าชื่อเขาไปติดอยู่ในลิสต์รางวัลใหญ่ของประเทศ เช่น 'รางวัลซีไรต์' หรือรางวัลจากสมาคมนักเขียนที่มักถูกยกย่อง หากมองในเชิงสื่อ สื่อกระแสหลักก็ไม่ค่อยนำเสนอข่าวชนะเลิศของเขาอย่างต่อเนื่องเท่าไรนัก ดังนั้นภาพรวมคือไม่มีร่องรอยของรางวัลระดับชาติที่เป็นที่รู้จัก อย่างไรก็ตาม วงการวรรณกรรมไม่ได้มีเพียงรางวัลระดับประเทศ คนที่ทำงานเขียนมักได้รับการยอมรับในหลายรูปแบบ—รางวัลประกวดเรื่องสั้นระดับมหาวิทยาลัย รางวัลจากวารสารท้องถิ่น เกียรติยศจากชุมชนอ่านหนังสือ หรือการถูกคัดเลือกเป็นผู้ร่วมอ่านผลงานในเทศกาลหนังสือท้องถิ่น เหล่านี้มักไม่ถูกบันทึกไว้ในฐานข้อมูลกลาง ฉันเลยมองว่าแม้ชื่อของเขาจะไม่โดดเด่นในลิสต์รางวัลใหญ่ ฟอร์มการยอมรับท้องถิ่นหรือเกียรติยศจากวงในก็ยังเป็นไปได้และมีความหมายไม่น้อย สำหรับคนอ่าน การเห็นงานถูกยกขึ้นในชุมชนเล็กๆ บางครั้งอบอุ่นกว่ารางวัลใหญ่เสียอีก

เริ่มจากการตรวจสอบช่องทางจำหน่ายอย่างเป็นทางการก่อนเลย ฉันมักจะเริ่มโดยค้นชื่อ 'สม ศักดิ์ เจียม' บนแพลตฟอร์มที่เจ้าตัวหรือทีมงานมักใช้สื่อสาร เช่น เพจ Facebook ทางการหรือร้านค้าออนไลน์ที่ระบุเป็นของแท้ ถ้ามีช่องทางขายตรงจากเจ้าของผลงาน นั่นคือทางเลือกที่ดีที่สุดเพราะได้คุณภาพและซัพพอร์ตผู้สร้างโดยตรง ถ้าหาในตลาดทั่วไป ลองมองที่เว็บไซต์ขายของของไทยอย่าง Shopee หรือ Lazada รวมถึงบูธตามงานอีเวนต์ เช่น Comic Con หรืองานมังงะ/ซีนแฟร์ต่างๆ บ่อยครั้งจะมีสินค้าทำมือและสินค้าพิเศษที่หาไม่ได้ออนไลน์ อย่างไรก็ตามต้องระวังของลอกเลียนและเช็กคะแนนผู้ขายก่อนสั่งเสมอ เพื่อหลีกเลี่ยงสินค้าที่ไม่ได้มาตรฐาน สุดท้ายแนะนำให้ใช้คำค้นทั้งภาษาไทยและภาษาอังกฤษ เช่น ใส่คำว่า 'แฟนอาร์ต' 'สินค้าอย่างเป็นทางการ' หรือคำว่า 'ของที่ระลึก' ร่วมกับชื่อ เพื่อให้ครอบคลุมผลลัพธ์มากขึ้น ใครชอบสะสมเหมือนฉัน จะดีใจเมื่อเจอของตกแต่งมุมโปรดที่มีชิ้นพิเศษจากบูธเล็ก ๆ สักชิ้น

ฉันชอบความรู้สึกเวลาที่เพลงจากนิยายพาเราเข้าไปอยู่ในโลกที่ตัวหนังสือสร้างขึ้น เพลงประกอบจากงานของสม ศักดิ์ เจียม มักจะมีทางเลือกที่หาได้ทั้งแบบสตรีมมิ่งและแบบแผ่นจริง ในแง่ของสตรีมมิ่ง ให้ลองมองหาในแอปสากลอย่าง Spotify และ Apple Music เพราะศิลปินที่ทำเพลงประกอบนิยายใหญ่ ๆ มักจะปล่อยลงแพลตฟอร์มเหล่านี้ด้วย ชื่ออัลบั้มมักจะตามด้วยคำว่า OST หรือ ‘Original Soundtrack’ ซึ่งเป็นคำที่ช่วยให้ค้นหาแม่นขึ้น บางครั้งเพลงพิเศษหรือเวอร์ชันเต็มอาจถูกใส่ไว้ในเพลย์ลิสต์ของสำนักพิมพ์ด้วย ดังนั้นเข้าไปดูหน้าโปรไฟล์ของสำนักพิมพ์ก็เป็นทางเลือกที่ดี ถ้าชอบของจริงที่จับต้องได้ ร้านหนังสือใหญ่หรือร้านขายแผ่นอย่างร้านนายอินทร์มักมีสินค้าพิเศษที่วางควบคู่กับหนังสือ บางครั้งจะมีแผ่นซีดีหรือแพ็กเกจรวมหนังสือกับซีดีเพลงประกอบ ซึ่งได้บรรยากาศแตกต่างจากฟังออนไลน์โดยสิ้นเชิง ส่วนใครที่อยากได้ข้อมูลการวางจำหน่ายหรือรายละเอียดเครดิตของเพลง แวะดูที่เว็บไซต์ของสำนักพิมพ์หรือหน้าปกหนังสือจะเห็นชื่อคอมโพสเซอร์และค่ายที่ปล่อยเพลงไว้ชัดเจน สรุปแล้วถ้าอยากได้ทั้งความสะดวกและคุณภาพ ให้เริ่มจาก Spotify/Apple Music แล้วถ้าชอบก็หาซื้อแผ่นจริงเก็บไว้สักชุด จะได้ความรู้สึกครบทั้งการฟังและการสะสม

เริ่มต้นด้วยการกลับไปสำรวจบุคลิกและฉากต้นฉบับของตัวละครก่อนเสมอ การอ่านพรรณนาหรือบทสัมภาษณ์ที่เกี่ยวกับ 'สม ศักดิ์ เจียม' จะช่วยให้เห็นโทนของตัวละคร ทั้งน้ำเสียง การตอบสนองในสถานการณ์ต่าง ๆ และความสัมพันธ์กับคนรอบตัว ก่อนจะโดดเข้าไปอ่านแฟนฟิค ฉันมักจะหา 'ต้นฉบับ' หรือบทความที่อธิบายเบื้องหลังตัวละครให้ชัดก่อน เพราะถ้าจับใจกลางของเขาได้จะอ่านแฟนฟิคสนุกขึ้นมาก จากนั้นให้มองหาแฟนฟิคแบบสั้นๆ หรือ 'one-shot' ที่ไม่ดัดแปลงคาแร็คเตอร์มากนัก เช่น เรื่องสั้นแนว slice-of-life ที่เน้นบทสนทนาและจิตวิทยา จะทำให้รู้ว่าแฟนfic นักเขียนคนไหนเข้าใจตัวละครจริง ๆ ฉันชอบเริ่มจากแพลตฟอร์มอย่าง 'Wattpad' หรือ 'Dek-D' และดูแท็กว่าใครเขียนแบบ realistic, AU, หรือ romantic เพราะแต่ละแท็กจะให้สีของเรื่องต่างกัน ถ้าพบเรื่องที่อ่านแล้วรู้สึกคล้ายต้นฉบับ ก็ให้ตามนักเขียนคนนั้นต่อไป สุดท้ายอย่าลืมอ่านคำเตือนเนื้อหาและคอมเมนต์ของผู้อ่านคนอื่น บันทึกหรือกดติดตามนักเขียนที่ชอบไว้ การไล่จากเรื่องสั้นไปสู่แฟนฟิคยาวจะช่วยให้ไม่รู้สึกท่วมและยังได้เห็นมุมมองหลากหลายของ 'สม ศักดิ์ เจียม' ผ่านสายตาของแฟนๆ ที่ต่างกัน ผลลัพธ์คือทั้งได้ความเพลิดเพลินและความเข้าใจในตัวละครมากขึ้น โดยที่ไม่ต้องกระโดดเข้าเรื่องยาวตั้งแต่ต้น

รายการนักแสดงหลักของ 'ดั่งดวงหฤทัย' ที่ฉันจดจำได้ออกจะเป็นชุดที่คุ้นหน้าและมีพลังเคมีชัดเจน เริ่มจากคู่พระนางที่เป็นแกนหลักของเรื่อง ได้แก่ ณเดชน์ คูกิมิยะ รับบทเป็นพระเอกซึ่งมีภาพลักษณ์นิ่งแต่มีแรงดึงดูด และ ญาญ่า อุรัสยา รับบทนางเอกที่อ่อนหวานแต่แอบแกร่งในมุมของตัวเอง รายชื่อนักแสดงสมทบที่ช่วยเติมมิติให้เนื้อเรื่องมีความหลากหลาย ได้แก่ โบว์ เมลดา ที่มักจะมอบบทบาทผู้หญิงที่มีความละเอียดอ่อน, เคน ภูภูมิ ที่เข้ามาเสริมด้วยคาแรคเตอร์อบอุ่นแต่ซับซ้อน, และ ซันนี่ สุวรรณเมธานนท์ ที่ให้สีสันการแสดงแบบมีสไตล์ เหล่านี้คือแกนหลักที่ทำให้ตัวละครมีปฏิสัมพันธ์กันอย่างน่าสนใจ และเป็นเหตุผลที่คนยังพูดถึงฉากสำคัญๆ ในเรื่องนี้ได้แม้เวลาจะผ่านไปก็ตาม

ปรากฏว่าฉากหลักใน 'ดั่งดวงหฤทัย' ถูกแบ่งระหว่างสตูดิโอในกรุงเทพฯ กับโลเคชั่นประวัติศาสตร์นอกเมือง ซึ่งทำให้ภาพรวมของงานดูทั้งสมจริงและยิ่งใหญ่ ฉันเป็นคนชอบดูเบื้องหลังงานละครมาก เวลาดูฉากในวังหรือโถงใหญ่ จะสังเกตเห็นองค์ประกอบของงานสร้างที่ชัดว่าเป็นเซ็ตในสตูดิโอ—การจัดไฟ การวางกล้อง และฉากหลังที่ปรับแต่งได้สะดวก ขณะที่ฉากนอกอาคารที่เห็นซากอาคารเก่า ทางพระราชพงศาวดารหรือซุ้มประตูหิน ให้ฟีลเหมือนถ่ายทำที่ 'อุทยานประวัติศาสตร์พระนครศรีอยุธยา' ซึ่งให้บรรยากาศยุคเก่าจริง ๆ สำหรับคนดูที่ชอบสังเกต ลองดูรายละเอียดเช่นพื้นหิน ลายเสา หรือการสะท้อนเงาน้ำ แล้วจะเข้าใจว่าโปรดักชันผสมผสานระหว่างสตูดิโอในกรุงเทพฯ กับโลเคชั่นทางประวัติศาสตร์นอกเมืองได้อย่างไร เสน่ห์ของการผสมกันแบบนี้ทำให้ฉากของ 'ดั่งดวงหฤทัย' รู้สึกทั้งอบอุ่นและหนักแน่นในเวลาเดียวกัน

ส่วนตัวฉันมักจะแนะนำให้เริ่มจากนิยายก่อนเมื่อพูดถึงเรื่องอย่าง 'ดั่งดวงหฤทัย' เพราะนิยายให้พื้นที่สำหรับรายละเอียดเล็กๆ น้อยๆ ที่ซีรีส์มักตัดทิ้งได้ง่าย เช่นความคิดภายในของตัวละคร พื้นที่ทางประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมที่เป็นกรอบให้เรื่องเดินไป และจังหวะการเปิดเผยข้อมูลที่ผู้เขียนวางไว้ตั้งแต่ต้น การอ่านนิยายจะทำให้ฉันเข้าใจแรงจูงใจของตัวละคร รวมถึงเหตุผลเชิงจิตวิทยาที่บางฉากในซีรีส์อาจทำให้คนดูรู้สึกสะเทือนใจหรือสับสนเมื่อดูโดยไม่ผ่านมุมมองต้นฉบับ นอกจากนี้สำนวนภาษาและภาพพจน์ในนิยายมักมีเสน่ห์เป็นของตัวเอง ทำให้โลกของเรื่องชัดเจนขึ้นและผูกพันกับตัวละครได้ลึกกว่าแค่ภาพที่เห็นบนหน้าจอ ในทางกลับกันการเริ่มจากซีรีส์ก็มีเสน่ห์ไม่น้อย โดยเฉพาะถ้าต้องการความเข้มข้นแบบทันที: ดนตรีประกอบ หน้าตานักแสดง การออกแบบฉากและชุดช่วยให้เข้าใจบรรยากาศของเรื่องได้เร็วขึ้นและอาจจุดประกายความอยากอ่านนิยายต่อ เมื่อตอนดูครั้งแรกฉันรู้สึกว่าซีรีส์ทำหน้าที่เป็นประตูเข้าสู่โลกของเรื่องได้ดี เพียงแต่ต้องเตือนตัวเองว่าการดัดแปลงมักมีการย่อส่วนหรือเปลี่ยนเหตุการณ์เพื่อความกระชับหรือความบันเทิง เช่นฉากที่ยืดหรือบทพูดที่ถูกปรับโทนเพื่อให้เข้ากับแนวทางการกำกับ ถ้าใครชอบเห็นฉากเรื่องราวแบบเป็นภาพและอยากร่วมคุยกับคนอื่นในชุมชนการเริ่มดูซีรีส์ก่อนก็เป็นทางเลือกที่สนุกและเข้าถึงง่าย สำหรับแนวทางแบบผสมที่ฉันชอบคืออ่านนิยายต้นฉบับสักเล่มหรือสองบทก่อน แล้วตามด้วยการดูซีรีส์ นั่นทำให้ได้รสชาติต้นฉบับและยังสนุกกับการแสดงและงานภาพที่ซีรีส์นำเสนอ เมื่อดูแล้วก็กลับมาอ่านต่ออีกครั้งจะเห็นมุมมองที่ต่างออกไป เช่นฉากหนึ่งที่ดูสะเทือนใจในซีรีส์อาจรู้สึกต่างเมื่ออ่านบรรยายในนิยาย เพราะรายละเอียดเสริมทำให้เข้าใจเหตุผลของตัวละครหรือความสัมพันธ์ในฉากนั้น นอกจากนี้ถากจะหลีกเลี่ยงสปอยล์ ถ้าใครไม่ชอบรู้ก่อนว่าเหตุการณ์ใหญ่จะเกิดขึ้น อาจเลือกเริ่มจากนิยายแล้วดูซีรีส์จะช่วยรักษาความตื่นเต้นไว้ได้มากกว่า สรุปโดยไม่ใช้คำว่า 'สรุปสั้นๆ' นะ: ถาชอบความลึกและภาษาที่สวยงาม เริ่มจากนิยายก่อนจะได้สัมผัสแก่นเรื่องอย่างครบถ้วน ถาต้องการความสนุกแบบเร็วและภาพที่ชัดเจน เริ่มจากซีรีส์ก็ตอบโจทย์ แต่สำหรับฉันแล้วการได้อ่านนิยายก่อนแล้วตามด้วยซีรีส์คือความลงตัวที่สุด เพราะมันทำให้รู้สึกเหมือนได้เจอเพื่อนเก่าที่มีเรื่องเล่าเสริมหลังฉาก ซึ่งทำให้ทั้งสองเวอร์ชันเติมเต็มกันและกันจนรู้สึกพอใจ