Kaagad na binitiwan ni Denver ang hawak na baso na may lamang juice. Nilapitan niya ako at masamang tiningnan na parang mortal na kaaway. Bago pa man ako makapagsalita ay naunahan niya na ako. "Manahimik ka na lang! Alam mo, Ria, bakit hindi ko napansin noon pa na napakakitid niyang utak mo? Step-sister ko si Nica at kapatid mo siya. Dahil lang sa kwintas ay nagkakaganyan ka? Bakit hindi mo na lang siya pagbigyan?"
Napahigpit ang hawak ko sa kwintas na inabot sa akin kanina ni Monica. Pakiramdam ko ay tumagos sa balat ko ang pendant ng kwintas dahil nakakaramdam na ako ng kirot at hapdi. Hindi ako makapaniwalang nanggaling ang mga salitang iyon mismo sa bibig ni Denver. Ang kaninang mga paliwanag na dapat sana ay sasabihin ko ay nanatili na lang sa mga labi ko at hindi ko na maibuka pa ang bibig ko. Nakatitig lang ako kay Denver. Matagal ko na siyang kilala pero sa mga oras na iyon ay para siyan ibang tao at nakakaramdam na ako ng pagkatakot sa kanya. Simula niyon ay lagi nang hadlang sa relasyon namin si Monica. May pagkakataon na bibigyan ko ng regalo si Denver at sa susunod na araw ay bibigyan din siya ni Monica ng regalo na katulad ng sa akin. Higit sa lahat pati sa pananamit niya ay nagbago na rin siya. Mahilig siya sa mga dark colors, pero ngayon ay matitingkad na kulay na ang sinusuot niya. Noong nakaraang taon ay umalis ng bansa si Denver para tingnan ang isa niyang proyekto. Nagkaroon ng lindol sa kinaroroonan ni Denver at nagka-landslide pa. Nang malaman ko ang nangyari ay nag-book kaagad ako ng ticket. Pero hindi ko alam na tinago ni Monica ang passport at visa ko. Nang mga sandaling iyon ay hindi ako makasakay ng eroplano kahit may koneksyon naman kami. Nang araw ding iyon ay lumipad si Monica papunta sa lugar kung na saan si Denver. Dahil sa lakas ng lindol ay maraming tower ang naapektuhan at halos walang maayos na komunikasyon sa lugar kung nasaan si Denver. Kaya wala akong balita sa kanya. Sa sobrang pag-aalala ay kahit ilegal na gawain ay pinasok ko ng mga panahong iyon. Dahil na rin sa koneksyon ng pamilya namin ay nakapuslit ako sa isang barko. Iyon nga lang ay pitong araw ang mangyayaring paglalayag sa karagatan. Wala na akong pakialam noon sa kung gaanon kadelikado ang gagawin ko. Ang mahalaga lang sa akin ng mga sandaling iyon ay ang makita si Denver at malaman kung ano na ang kalagayan niya. Sinalo ko yata ang lahat ng kamalasan noon dahil nagkaroon pa ng tsunami. Kaya nawasak ang sinasakyan kong barko at nalunod pa ako. Mabuti na lang at may isang mabait na tao ang nagligtas sa akin. Kung hindi ay tuluyan na akong lalamunin ng dagat noon. Ilang araw din iyon bago ako nakabalik sa amin. Ang saya ko pa nang makauwi ako noon dahil nga sa ligtas ako buhay akong nakauwi. Pero ganoon na lang ang gulat ko na halos lahat ng tao ay ang sama ng tingin sa akin— na para bang isa akong kriminal na hinatulan ng kamatayan. Galit na galit akong kinompronta nina Mama at Papa. "Nalagay sa alanganin ang buhay ni Denver at ito ka, masayang-masaya! Ni hindi ka man lang nag-alala! Tapos nag-sea tour ka pa! May puso ka pa ba? Ha!" sigaw ni Mama sa akin na halos ikinalukso ng puso ko. "N-Nagkakamali kayo, M-Mama..." depensa ko sa sarili. "Tinago ni Monica ang passport ko kaya hindi ako makasakay ng eroplano. At hindi po ako nag-sea tour, Mama. Sumakay talaga ako ng barko para puntahan si Denver." "Bakit nagsisinungaling ka na naman, Ate Ria? Nag-sea tour ka talaga para magsaya," saad ni Monica sa mababang tono at pinaamo niya pa ang kanyang mukha. "Nasa drawer mo ang passport mo. At bakit ko naman itatago ang passport mo?" Nang mga sandaling iyon ay hindi ko na alam kung paano pa ipagtatanggol ang sarili ko. Idagdag pang kagagaling ko lang din sa isang agaw-buhay na sitwasyon, pakiramdam ko ay nag-iisa ako. Alam kong kahit ano pa ang gawin kong pagpapaliwanag ay wala rin namang maniniwala sa akin. Nilingon ko si Denver na kanina pa blangkong nakatingin sa akin. Kaagad ko siyang nilapitan at hinawakan sa mga kamay niya. "Makinig ka naman sa akin, oh... Kaagad akong nagpa-book ng ticket nang marinig ko ang balita. Pero tinago ni Monica ang passport ko! Muntik pa nga akong—" Marahas na inalis ni Denver ang kamay kong nakahawak sa kamay niya— na para bang nandidiri siya sa akin. "Hindi ko hiniling sa iyo na puntahan mo ako, pero sana hindi ka na nagsinungaling pa! Alam mo bang buong tapang na hinarap ni Monica ang takot niya at tumulong sa paghukay? Kung hindi pumunta si Nica, malamang ay nilamon na ako ng lupa!" Ang mga kamag-anak namin na naroroon ay kaagad na dinaluhan si Monica. Habang kung ano-anong masasakit na mga salita ang binato nila sa akin. Wala raw akong puso. Isa raw akong malupit na tao. Isa raw akong ahas na nagpapanggap na tupa. Hindi ko sukat akalain na mararanasan ko kung gaano kasakit ang mga salita kaysa sa pisikal na sakit. Walang pasa o dugo pero unti-unti namang lulunurin sa kalungkutan at poot ang puso mo— na gugustuhin mo na lang ang mamatay. Si Monica ang tinuring na prinsesa at siya lagi ang napupuri. Samantalang ako naman ang tagasalo sa lahat ng marurumi at mapanakit na mga salita. Nagkaroon na rin ng distansya ang relasyon namin ni Denver. Napagod na ako at kinalimutan na lang ang pangako namin sa isa't isa. Kinompronta ko siya. "DJ... huwag na nating ituloy ang kasal." Nakita ko sa mga mata ni Denver ang pagkagulat. Hindi niya yata inaasahan iyon. Dahil alam niyang mahal na mahal ko siya at hindi ko siya kayang iwan. Kaya normal lang na magulat siya sa narinig mula sa akin. "N-Nagbibiro ka ba?" pilit siyang ngumiti at seryoso akong tiningnan. "Ginawa ko na ang lahat para sa relasyong ito," malumanay at kalmado kong sabi. "Ayaw kong umabot sa puntong kahit ang pagkakaibigan natin ay mawala rin. Itigil na natin ito habang hindi pa tayo ganoong kagalit sa isa't isa." Napansin niya yatang seryoso ako at hindi nagbibiro kaya bigla na lang siyang nataranta. "Ria, naman. Alam mo namang mahal na mahal kita." "Kahit kailan ay hindi ako nagduda sa pagmamahal mo sa akin," kalmado ko pa ring sagot. "Pero natatakot na ako ngayon, na baka hindi na ganoon katibay ang pagmamahal mo sa akin." Dahil may isa ng Monica Shane De Leon sa pagitan ng relasyon natin. Alam kong nakuha niya ang kung ano mang pinupunto ko. Hinawakan niya ang mga kamay ko. "Kung tungkol ito kay Monica, kapatid lang ang turing ko sa kanya, Ria. Ikaw ang gusto kong makasama habang buhay, alam mo iyan." Simula ng araw na iyon ay siya mismo ang lumayo kay Monica. Nag-effort siyang kuhanin muli ang loob ko at bumawi sa lahat ng mga masasakit niyang sinabi sa akin. Higit sa lahat ay siya rin ang nanguna sa paghahanda para sa kasal namin. Akala ko ay iyon na ang pag-uumpisa naming muli ni Denver. Akala ko ay magiging masaya na kami. Akala lang pala ang lahat. Dahil bigla na namang nagbago ang lahat tatlong buwan na ang nakalilipas...Bumaba si Denver ng kotse at padabog na isinara ang pinto. Nakapormal na siya, suot ang itim niyang amerikana, pero hindi iyon nakatulong para itago ang lamig sa kanyang mga mata."Papa, paano kung hindi na bumalik si Ria?"Pinandilatan siya ng mga mata ni Papa. "Denver, nabalitaan ko na ang sinabi ni Julia. May problema sa utak ang babaeng iyon kaya hindi mo dapat pinapaniwalaan! At ikaw naman, kakagising mo lang mula sa anesthesia, tapos ngayon ay kung anu-ano na ang sinasabi mo?"Hindi naniniwala sa mga bagay na hindi niya nakikita si Papa. 'To see is to believe' siya na tao. Sa narinig niya tungkol sa mga sinabi ni Julia ay napapailing na lang siya. "Napaka-imposible. Ang mga patay ay dapat lumisan na. Hindi ito mundo ng mga multo o kaluluwa. Kung may mga patay na bumabangon pa para gumanti, sana puno na ang mundo ng mga kaluluwang naghahanap ng hustisya. Denver, mataas ang pinag-aralan mo kaya hindi ka dapat nagpapaniwala sa mga pamahiin!"Akala ko maaapektuhan si Denver ng sinab
Namumula ang mga mata ni Denver habang patuloy siyang tumatakbo nang walang sapatos. Halata sa kanyang mukha ang pinaghalong emosyon— pagkalito, kaba, at determinasyon.Pagdating niya sa exit ay hinarang siya ng mga bodyguard ng pamilya De Leon."Sir, hindi po kayo maaaring lumabas," mariin nilang sabi."Lumayas kayo!" galit na sigaw ni Denver."Pasensya na, sir, ngunit utos ni Miss Nica na hindi kayo palabasin. Wala pa kayong sapat na lakas at kung may mangyari sa inyo ay hindi namin kayang akuin ang responsibilidad."Napatingin ako kay Denver— nakasuot pa rin siya ng maluwag na hospital gown, walang sapatos, at magulo ang buhok. Sa sobrang pula ng kanyang mga mata ay parang hindi siya galing sa isang marangyang pamilya, kung hindi isang pasyenteng nakatakas mula sa isang mental hospital.Hindi iyon alintana ni Denver. Hinawakan niya nang mahigpit ang kwelyo ng bodyguard at galit na nagtanong. "Nakikita mo ba siya?"Nagkatinginan ang mga bodyguard. "Sir, sino po ang tinutukoy ninyo?"
Nadatnan nila si Denver na kanina pa lumilingon-lingon."Anong nangyayari sa iyo, Kuya DJ?" nagtatakang tanong ni Nica."Nakikita ba ninyo siya?" biglang tanong ni Denver.Kinilabutan naman si Mama. Lalo pa at mahilig siyang maniwala sa mga pamahiin.Nagsimulang magpaliwanag ni Denver tungkol sa mga sinabi ni Julia.Halata ko sa mukha ni Nica ang pagbigla. Sa lahat ng tao ay siya lang naman itong may kinalaman sa pagkamatay ko. At ang kabang nararamdaman niya ngayon ay kaba na baka mahuli siya. Para siyang nalunod sa sarili niyang emosyon. Hindi niya napigilan ang ekspresyon niya— kitang-kita sa mukha niya ang kaba at takot. "Huwag kang magsalita nang ganyan, kuya!"Kahit ang nanay ko ay halatang natakot din, pero agad niyang tinapik ang balikat ni Nica para pakalmahin ito. "Nica, huwag kang matakot. Ayos lang iyan."Pero alam kong hindi ganoon kadali ang sitwasyon. Kahit paano, mas matibay ang psychological status ni Nica kaysa sa karaniwang tao. Ilang sandali lang at naibalik niya a
Kahit hindi na nanganganib ang buhay ni Julia ay kailangan pa rin niyang manatili sa ICU dahil sa matindi niyang tinamong mga sugat. Ang pamilya Casas ay naiyak na lang— masyadong malupit ang buhay para sa kanilang anak. Samantala ay hindi umalis si Denver sa ospital buong araw. Gabi na nang payagan siya ng doktor na makita si Julia, pero tatlong minuto lang. Kahit hindi alam ni Aling Merna kung bakit ganoon na lang ang malasakit ni Denver sa anak niya ay hindi rin niya ito matanggihan— lalo pa at ito ang nagligtas sa buhay ni Julia. Tahimik na nagbihis si Denver ng sterile suit, dumaan sa proseso ng disinfection, at pumasok sa ICU. Agad akong sumunod sa kanya. Pero bago pa ako makapasok, iniisip ko na si Julia. Kumusta na kaya siya? Makikita niya kaya ako ulit? Nasa malalim na pag-iisip si Denver buong araw at halatang mabigat ang kanyang pakiramdam. Pareho lang ng bigat ng kanyang mga hakbang. Hanggang sa tuluyan naming makita si Julia. Nakahiga siya sa kama ng ospital, n
Tagos sa buto.Parang kidlat na tumama sa sala ng pamilya De Leon ang mga salitang binitiwan ni Julia. Biglang nanlamig ang paligid at ang kanina ay maiingay na usapan ay naputol na parang pinutol ng matalim na kutsilyo.Nakatutok ang tingin ng lahat kay Julia. Narinig ko ang nanginginig na boses ni Mama."Ano’ng sinabi mo?" Halata ang takot sa kanyang tinig. "Sino ang patay na!"Hindi natinag si Julia. Blangko ang tingin niya at para bang nasa ibang mundo. Bigla siyang tumakbo palapit sa lumang family photo namin at itinuro ang ulo ko roon saka muling sumigaw."Patay na siya! Umuulan... ang daming dugo!"Halos mapatid ang hininga ko.Si Mama, agad na hinablot ang jacket ni Julia at desperadong may gustong malaman. "Saan mo nakita iyan? Paano siya namatay!"Napaatras si Julia at namutla saka napayakap sa sarili. Parang may kung anong sumapi sa kanya dahil bigla siyang nagsimulang umiyak at magtakip ng ulo."Huwag! Huwag niyo akong saktan! Hindi na ako tatakas, hindi na talaga!"Napako
Napatingin si Kuya Marco kay Julia at ngumiti. "Ah, ito ang family photo namin. Kilala mo naman siguro lahat ng nandito. Pero teka, hindi ba nagkaroon kayo ng koneksyon ni Ria dati?"Bago pa matapos ni Kuya ang sinasabi niya, biglang napasigaw si Julia."Patay! Patay!"Nanlaki ang mata ko. Bigla akong kinabahan.Si Julia… imposible. Pero kung tama ang hinala ko ay maaaring may nakita siya noong gabing namatay ako.Hindi ko napigilang lumapit sa kanya at bulungan, kahit alam kong hindi niya ako maririnig. "Julia, ano'ng nakita mo? Sabihin mo!"Lahat ng nasa pamilya De Leon ay napatingin sa kanya, habang nagsalita ang ina ni Julia."Pasensya na po, bagong taon pa naman, tapos ganitong mga sinasabi niya. Pasensya na po."Napakunot ang noo ni Mama. Hindi siya naniniwala sa mga pamahiin, pero ayaw din niyang makarinig ng mga ganitong salita lalo na sa umpisa ng taon."Oo nga naman, kung anu-anong sinasabi. Huwag kang magsalita ng ganyan!"Nagpaumanhin ang ina ni Julia. "Pasensya na po, ila