บทที่ 12 เรียนหนังสือ

นับจากวันที่ได้อุปกรณ์ครบ ทุกคนก็เริ่มลงมือทำที่ตากเนื้อแห้งกันอย่างขยันขันแข็ง และเนื่องจากสายเมฆได้วางแผนงานไว้อย่างเป็นระบบ ตั้งแต่ขนาดของโครงไม้ไปจนถึงการตัดผ้าตาข่ายขนาดต่าง ๆ ทำให้แต่ละคนสามารถแบ่งหน้าที่กันทำได้อย่างรวดเร็ว งานจึงคืบหน้าไปได้มากจนน่าตกใจ ลุงเพิ่มเจ้าของร้านชำที่แวะเวียนมาดูความคืบหน้าอยู่บ่อย ๆ ก็ถึงกับพึงพอใจที่สินค้าล็อตแรกเสร็จเร็วกว่าที่คาดไว้มากนัก

“สายเมฆเอ๊ย... ลุงกับป้าต้องขอบใจหนูจริง ๆ นะลูก” ศจีเอ่ยขึ้นมากลางวงขณะที่ทุกคนกำลังนั่งช่วยกันทำงานอยู่ “ถ้าไม่ได้หนูมาช่วยคิดช่วยทำ ป้าคงไม่ได้ลืมตาอ้าปากได้เร็วขนาดนี้หรอก”

“เรื่องเล็กน้อยครับป้า” สายเมฆยิ้มตอบอย่างอบอุ่น หัวใจของเขาอ่อนยวบลงเมื่อเห็นแววตาซาบซึ้งของศจี “อย่าลืมสิครับลุงกับป้าคือคนช่วยชีวิตผมไว้นะครับ”

“แล้วทำไมสายเมฆถึงได้รู้เรื่องอะไรมากมายอย่างนี้ล่ะลูก” ศจียังคงชวนคุยต่อด้วยความใคร่รู้

“แม่คะ! ก็พี่สายเมฆเขาเคยบอกไว้แล้วไงคะว่าเขาเคยทำงานบริษัทฝรั่ง เขาก็ต้องมีความรู้สิคะ!” ข้าวหอมรีบชิงตอบแทนสายเมฆ เพราะไม่อยากให้แม่ซักไซ้มากไปกว่านี้ เธอกลัวว่าสายเมฆจะหลุดว่าย้อนเวลามา

ศจีพยักหน้าหงึก ๆ คล้อยตามพลางเห็นด้วยในเหตุผลของลูกสาว

สายเมฆยิ้มบาง ๆ แล้วตอบสำทับอีกที “จริง ๆ แล้วของพวกนี้ผมก็แค่ดัดแปลงมาจากสิ่งที่เคยเห็นน่ะครับ ไม่ได้คิดเองทั้งหมดหรอก อีกอย่างที่ผมคิดว่าผมทำอะไรได้หลาย ๆ อย่าง ก็เพราะผมเรียนหนังสือด้วยแหละครับ การศึกษามันสำคัญจริง ๆ นะครับป้า มันช่วยให้เราได้เปิดหูเปิดตา ทันโลก ทันคน”

ทันทีที่สายเมฆพูดถึงเรื่องการศึกษา สีหน้าของศจีและรุจน์ก็พลันเศร้าหมองลงอย่างเห็นได้ชัด แววตาของทั้งคู่ฉายแววเจ็บปวดและผิดหวังในโชคชะตาที่เล่นตลกกับพวกเขา รุจน์ เป็นเด็กเรียนดีประจำหมู่บ้าน ทุกคนในหมู่บ้านต่างก็ตั้งความหวังไว้ว่าเขาจะได้เรียนสูง ๆ และนำความรู้กลับมาพัฒนาหมู่บ้านให้เจริญก้าวหน้า แต่โชคชะตากลับพลิกผันอย่างคาดไม่ถึง เมื่อพ่อของรุจน์พาผู้หญิงคนใหม่เข้ามาในบ้าน ทำให้แม่ของรุจน์ตรอมใจตาย ส่วนผู้หญิงคนใหม่นั้นก็ใจร้าย บังคับให้รุจน์ออกจากโรงเรียนกลางคัน ทุกคนในหมู่บ้านต่างก็พากันสงสารรุจน์ ผู้ใหญ่บ้านพยายามเข้ามาพูดคุยกับพ่อของรุจน์เพื่อขอให้เขากลับไปเรียนต่อ แต่ก็โดนว่ากลับมาว่ายุ่งเรื่องครอบครัวคนอื่น ด้วยเหตุนี้ รุจน์จึงมีวุฒิการศึกษาเพียงแค่ชั้นประถมศึกษาปีที่ 7 เท่านั้น

เช่นเดียวกับ ศจี ที่ครอบครัวของเธอมีฐานะยากจน และมีลูกหลายคน ทางบ้านไม่สามารถส่งเสียให้เรียนได้ครบทุกคน จึงเลือกส่งเพียงลูกชายได้เรียน ส่วนลูกผู้หญิงอย่างศจีต้องช่วยงานบ้านมาตั้งแต่เด็ก ศจีก็เลยจบการศึกษาเพียงชั้นประถมศึกษาปีที่ 7 เช่นเดียวกับรุจน์

เมื่อทั้งสองคนได้แต่งงานใช้ชีวิตร่วมกัน ก็มีความคาดหวังร่วมกันว่าจะส่งเสียลูกสาวคนเดียวอย่างข้าวหอมให้ได้เรียนสูงที่สุดเท่าที่จะทำได้ เพื่อที่ลูกจะได้ไม่ต้องลำบากเหมือนพวกเขา แต่โชคชะตาก็เหมือนจะเล่นตลกอีกครั้ง เมื่อข้าวหอมกลับเป็นเด็กที่ช่างไม่รักเรียนเอาเสียเลย ทำให้พอจบชั้นประถมศึกษาปีที่ 7 เธอก็ขอออกจากโรงเรียนมาอยู่บ้านเฉย ๆ สร้างความปวดใจให้กับศจีและรุจน์เป็นอย่างมาก

สายเมฆเห็นสีหน้าที่เศร้าสร้อยของทั้งคู่เมื่อพูดถึงเรื่องการศึกษา เขาจึงไม่ได้พูดอะไรต่อเพราะกลัวจะเป็นการตอกย้ำความเจ็บปวดในใจของพวกเขา แต่ในความเงียบนั้น สายเมฆกลับครุ่นคิดถึงวิธีที่จะช่วยเหลือครอบครัวนี้ได้มีโอกาสได้เรียนหนังสืออีกครั้ง

สายเมฆคิดไม่ตกเรื่องการศึกษาของข้าวหอม รุจน์ และศจี เขารู้ดีว่าด้วยอายุของทั้งสามคนในยุคนี้ การกลับไปเรียนโรงเรียนปกติเป็นเรื่องที่เป็นไปไม่ได้อย่างแน่นอน ความกังวลเกาะกินในใจจนหาทางออกไม่เจอ เมื่อคิดเท่าไหร่ก็คิดไม่ออก เขาก็เลยขอตัวออกไปเดินเล่นบริเวณรอบ ๆ บ้าน เพื่อหาที่สงบ ๆ คิดอะไรคนเดียว

เมื่อมั่นใจว่าลับตาคน เขาก็ตัดสินใจลองเรียก พายุ เทวดาผู้คุมกฎของเขาดูอีกครั้ง แม้จะไม่แน่ใจว่าจะได้ผลหรือไม่ เพราะตั้งแต่มายังโลกมนุษย์ เขาก็ไม่เคยเห็นแม้แต่เงาของพายุเลย “พายุ! พายุ! พายุ! ท่านได้ยินข้าไหม” เขาเรียกซ้ำ ๆ สามสี่ครั้ง แต่ก็ยังไม่มีวี่แววของใครโผล่มา ความหงุดหงิดเริ่มคืบคลานเข้ามายามที่ความพยายามไม่เป็นผล

“ไอ้เทวดาบ้า!” สายเมฆสบถออกมาเสียงเข้มอย่างลืมตัว “ไหนแกบอกว่าจะคอยช่วยเหลือฉันอยู่ห่าง ๆ ไง? ฉันมาอยู่ที่นี่ได้เกือบเดือนแล้ว ไม่เห็นแม้แต่หัวแกเลย!”

ทันใดนั้นเอง แสงเรืองรองสีฟ้าอ่อนก็ปรากฏขึ้นเบื้องหน้า ก่อนจะก่อตัวเป็นร่างของ พายุ เทวดาหนุ่มผู้มีรอยยิ้มกวนโอ๊ยประดับอยู่บนใบหน้า “แหม! ตั้งแต่มาอยู่เมืองมนุษย์ ปากคอเราะร้ายมากเลยนะท่าน” พายุเอ่ยหยอกล้อด้วยน้ำเสียงสบาย ๆ ไม่ได้ถือสาคำสบถของสายเมฆเลยแม้แต่น้อย

“แล้วเรียกข้ามาทำไมล่ะ?” พายุถามต่อด้วยน้ำเสียงกวนประสาทไม่เลิก “อย่าบอกนะว่าไม่อยากเป็นมนุษย์แล้ว? ข้าบอกไว้ก่อนนะ ท่านได้เลือกแล้ว ถ้าครอบครัวนี้ไม่ร่ำรวย ท่านก็ไม่ได้กลับสวรรค์หรอกนะ ฮ่าๆๆๆ” เสียงหัวเราะกวนใจของพายุดังขึ้น ทำให้สายเมฆรู้สึกหงุดหงิดเล็กน้อยที่ถูกหยอกไม่เลิก

“ไม่ใช่!” สายเมฆตอบเสียงห้วน “ข้าแค่อยากให้ท่านช่วยหาข้อมูลบางอย่าง ท่านมีพลังของเทวดานี่ คงไม่ยากอะไรหรอกมั้ง”

“แล้วท่านอยากรู้อะไรล่ะ?” พายุถาม ดวงตาจับจ้องไปที่สายเมฆอย่างรู้ทัน “คงไม่ใช่เรื่องล็อตเตอรี่งวดนี้จะออกอะไร หรือหุ้นตัวไหนจะ ‘ทูเดอะมูน’ หรอกนะ? เรื่องพวกนี้ข้าบอกท่านไม่ได้หรอกนะ เพราะมันจะเป็นการโกงมนุษย์คนอื่น ผิดกฎสวรรค์อย่างร้ายแรงเลยล่ะ” พายุอธิบายข้อจำกัดที่เขาสามารถช่วยเหลือได้ให้สายเมฆรับทราบ

“ไม่ใช่หรอก” สายเมฆปฏิเสธ ก่อนจะเล่าเรื่องความกังวลเกี่ยวกับการศึกษาของข้าวหอม รุจน์ และศจีให้พายุฟังโดยละเอียด “ข้าแค่อยากรู้เกี่ยวกับระบบการศึกษาของมนุษย์ในยุคนี้ ว่ามีช่องทางไหนที่พวกเขาพอจะเรียนต่อได้บ้าง”

“อ้อ... ถ้าแบบนี้ก็พอมีทางช่วยอยู่” พายุพยักหน้าเข้าใจทันที พลางกวาดมือเบา ๆ ในอากาศ ภาพข้อมูลต่าง ๆ ก็ปรากฏขึ้นเบือนหน้าสายเมฆ “ระบบการศึกษาไทยช่วงปี พ.ศ. 2520 น่ะ... ก็มีทั้งโรงเรียนปกติ และก็มีโครงการ การศึกษานอกโรงเรียน หรือที่เรียกสั้น ๆ ว่า กศน. ที่เปิดโอกาสให้คนทุกเพศทุกวัยได้เรียนรู้ และได้รับวุฒิการศึกษาที่เทียบเท่ากับการศึกษาในระบบได้ด้วยนะ...” พายุอธิบายรายละเอียดของระบบการศึกษา รวมถึงช่องทางและเงื่อนไขต่าง ๆ ของ กศน. ให้สายเมฆฟังอย่างชัดเจน ตามข้อมูลที่เขาได้หามาให้

เมื่อให้ข้อมูลที่เป็นประโยชน์เรียบร้อยแล้ว พายุก็ถามไถ่สารทุกข์สุขดิบของสายเมฆอีกเล็กน้อยด้วยท่าทางผ่อนคลาย ก่อนจะโบกมือลาแล้วขอตัวกลับไปยังสวรรค์อย่างเกียจคร้าน เหลือทิ้งไว้เพียงสายเมฆที่ยืนอยู่คนเดียว พร้อมกับข้อมูลอันล้ำค่าที่ส่องประกายความหวังให้แก่เขา

ข้าวหอมที่เห็นสายเมฆหายไปนานผิดปกติ ก็เริ่มรู้สึกเป็นห่วงและเดินออกมาตามหาจนพบว่าเขายืนอยู่เงียบ ๆ บริเวณหลังบ้าน

“พอดีเลยข้าวหอม” สายเมฆเห็นเธอเดินมาก็ทักขึ้นก่อนด้วยสีหน้าจริงจัง “พี่กำลังจะหาทางเรียกข้าวหอมออกมาปรึกษาอยู่พอดี”

“ปรึกษาเรื่องอะไรคะพี่สายเมฆ?” ข้าวหอมถามด้วยความสงสัย

“เรื่องเรียนน่ะ” สายเมฆตอบ ก่อนจะเริ่มอธิบายถึงระบบการศึกษานอกโรงเรียน หรือ กศน. ที่เขาเพิ่งได้ข้อมูลมาจากพายุอย่างละเอียด

“แล้วทำไมข้าวหอมต้องเรียนด้วยอะพี่สายเมฆ?” ข้าวหอมถามกลับด้วยน้ำเสียงไม่ค่อยเห็นด้วยนัก “พี่ยังไม่ลืมใช่มั้ยว่าก่อนข้าวหอมจะข้ามเวลามายังที่นี่ ข้าวหอมเรียนจบปริญญาโทเลยนะคะ!” เธอเน้นย้ำถึงวุฒิการศึกษาเดิมของเธอ

สายเมฆไม่รอช้า ใช้นิ้วดีดหน้าผากมนของข้าวหอมเบา ๆ เป็นการเตือนสติ “แล้วชาตินี้เธอมีใบปริญญาไหมล่ะ? เธอมีวุฒิแค่ ป.7 แล้วเธอจะอยู่ขายที่ตากเนื้อแห้งตลอดไปรึยังไง? เธออยากรวยไม่ใช่เหรอ? เธอมีความรู้ก็จริง แต่เวลาไปสมัครงานหรือแม้แต่ติดต่อลูกค้า เธอคิดว่าเขาจะเชื่อมั่นในตัวเธอไหมถ้าไม่มีอะไรมาการันตี?”

ข้าวหอมคิดตามคำพูดของสายเมฆอย่างเงียบ ๆ ก่อนจะพยักหน้า เบา ๆ เธอเข้าใจในสิ่งที่เขาพูดดี แม้จะขี้เกียจแค่ไหน แต่เพื่ออนาคตที่ดีกว่า ก็คงต้องยอมทำ

สายเมฆเมื่อเห็นข้าวหอมคล้อยตาม เขาก็เริ่มถามถึงรุจน์และศจีต่อ เพราะไม่แน่ใจว่าทั้งคู่จะอยากเรียนด้วยหรือไม่

ข้าวหอมหลับตาลงเล็กน้อย พยายามใช้ความทรงจำของเจ้าของร่างเดิมอย่างละเอียด และเธอก็พบว่าพ่อกับแม่ของเธอนั้นเป็นคนรักเรียนมาก แต่ด้วยปัจจัยหลาย ๆ อย่างในอดีตทำให้ต้องหยุดเรียนไป ข้าวหอมจึงเล่าเรื่องราวจากความทรงจำทั้งหมดให้สายเมฆฟังด้วยน้ำเสียงที่อ่อนลง

เมื่อสายเมฆได้ข้อมูล เขาก็ปรึกษาหารือกับข้าวหอมอย่างจริงจัง จนได้ข้อสรุปว่า เนื่องจาก กศน. ไม่ได้มีอยู่ทุกหมู่บ้าน แม้จะไม่ต้องเรียนทุกวัน แต่การเดินทางไปเรียนก็คงไม่สะดวกสำหรับทั้งสามคน ดังนั้นพวกเขาจึงตกลงกันว่าจะตั้งใจทำงานเก็บเงินสักปีหนึ่ง เพื่อให้มีทุนรอนเพียงพอ แล้วจึงจะหาทางย้ายไปอยู่ในตัวอำเภอ เพื่อหาช่องทางทำกินที่นั่น และเรียน กศน. ในตัวอำเภอไปพร้อมกัน

สายเมฆและข้าวหอมเดินกลับเข้าไปปรึกษาเรื่องแผนการในอนาคตนี้กับรุจน์และศจี ซึ่งทันทีที่ทั้งคู่ได้รู้ถึงแผนการอันยาวไกลนี้ ดวงตาของรุจน์และศจีก็เป็นประกายด้วยความหวังและความตื่นเต้น

“แล้วที่ตากเนื้อแห้งของเราล่ะลูก... จะเลิกทำไปเลยเหรอ?” ศจีเอ่ยถามด้วยน้ำเสียงกังวลเล็กน้อย

“เรื่องนี้ผมจะคุยกับคุณลุงคุณป้าพอดีเลยครับ” สายเมฆตอบ “ออเดอร์จากเจ๊จวงที่เราจะไปรับ น่าจะเยอะกว่าของลุงเพิ่มมาก การที่เราทำแค่ไม่กี่คนแบบนี้คงจะทำได้ช้า ผมอยากให้คุณลุงคุณป้าลองหาคนที่ไว้ใจได้ในหมู่บ้านมาช่วยงานอีกสักสามสี่คน เราจะได้ดูหน่วยก้านของพวกเขา ก่อนที่เราจะย้ายไปก็จะได้ยกกิจการตรงนี้ให้เขาดูแลแทนไปเลยครับ” สายเมฆเสนอแผนการอย่างรอบคอบ

ศจีและรุจน์มองหน้ากันด้วยความประหลาดใจกับแนวคิดที่ไม่คาดฝัน

“ถึงแม้จะดูน่าเสียดายที่ต้องทิ้งสิ่งที่เราสร้างมาตั้งแต่แรก” สายเมฆกล่าวต่อด้วยน้ำเสียงหนักแน่น “แต่เราไม่สามารถทำทุกอย่างพร้อมกันได้ ถ้าป้าเชื่อใจผม ผมรับรองว่าเมื่อเราย้ายไปอยู่ในเมือง ผมจะหาอาชีพที่ทำรายได้ดีกว่านี้ให้ครอบครัวเราอย่างแน่นอน”

ศจีได้ยินดังนั้นก็รู้สึกโล่งใจเป็นอย่างมาก เธอเชื่อมั่นในตัวสายเมฆอย่างประหลาด แต่ในขณะเดียวกันก็รู้สึกสะกิดใจนิด ๆ ที่สายเมฆใช้คำว่า ‘ครอบครัวเรา’ อยู่บ่อยครั้ง ‘ถ้าเขาเป็นหลานเราจริง ๆ ได้แบบนี้ก็ดีสินะ’ ศจีคิดในใจพลางลอบมองสายเมฆด้วยแววตาที่เต็มไปด้วยความเอ็นดูและความรู้สึกที่ยากจะอธิบาย