กำเนิดรสเงา CHAPTER 6: แผนที่ลิ้น — ทางกลับบ้านของรส

เช้ามืดหลังคืนไฟดื้อ เมืองยังเปียกชื้นและนิ่งพอให้ได้ยินเสียงกวาดถนน รุ่งนั่งหน้าจอในห้องเช่า พิมพ์ประโยคแรกของบทใหม่—แผนที่ลิ้น เขาเริ่มวาด “สะพานเปรี้ยว” กลับบ้านด้วยน้ำมะขามที่ไม่แหลม วาง “ทุ่งหวาน” ของหอมแดงเจียวที่ยืดความทรงจำ โดยไม่ให้คาราวานน้ำตาลโวยวาย บนหน้ากระดาษปรากฏแนวเขา “เค็มกลม” ที่พิงความไว้ใจ และเงาโค้งของ “ขมสั้น” ที่ช่วยบอกทางไม่ให้หลงขอบจาน—แผนที่ที่ตั้งใจให้คนอ่านเดินช้า ๆ ได้ด้วยตัวเอง

เมลจาก กวิน เด้งเข้ามา: “บทนี้ขอขึ้นหน้าแรกคืนนี้ได้ไหม ผมอยากวางภาพช้อนไขว้ปากกากับเส้นทางรส—และถ้ายอม นัดคุยปกจริงวันพุธนะครับ (ผมจะเคารพกติกาเวทีเงียบของคุณเหมือนเดิม)” รุ่งยกแก้วน้ำจิบ แล้วตอบสั้น ตกลง พร้อมใส่เงื่อนไข “คุยที่ร้าน ‘ขิม’ ตอนบ่าย มีคนและไฟกลางคุมใจ”

เที่ยงวัน ขิม เปิดครึ่งม้วน นิก เอาแปรงไปเขียนกระดานชอล์ก: วงกลมสี่สีแทน เปรี้ยว–หวาน–เค็ม–ขม เส้นบาง ๆ โค้งเชื่อมกันเหมือนคลองเล็กในย่านเก่า ข้างๆ กันคือกติกาเดิม ไฟเงียบ 30 วินาที / ถ่ายหลังไฟฟังเสร็จ / ใจดีแต่ไม่ใจอ่อน ด้านหลังครัว ธาม ตรวจ “ทางหนีไฟ” ซ้ำเหมือนเช็กบันไดในบ้าน

พนักงานไลน์กลุ่มเด้งเอกสารแนบหัวครุฑ—แนวทางท่อ–ควันฉบับเป็นมิตรกับชุมชนเก่า ที่เขตเพิ่งส่งมา นิกขมวดคิ้วแล้วหันเรียก เจ้าหน้าที่สุขาภิบาล ที่นัดกันไว้ “รบกวนดูทางดูดควันกับน้ำทิ้งหน่อยค่ะ เราจะอัปเดตให้ตามหนังสือ” เจ้าหน้าที่สวมเสื้อกั๊กยืนดูอย่างใจเย็น “หลัก ๆ คือรอบล้างไขมันสัปดาห์ละสองครั้ง กับมุมหมุนอากาศให้หันออกจากแนวห้องเรียนข้าง ๆ” น้ำเสียงเป็นเหตุเป็นผล จนทุกคนหายเกร็ง ปรับสกรูสองจุด เปลี่ยนตะแกรงอีกหนึ่ง แล้วได้ “ผ่าน” แบบชนิดที่ครัวรู้สึกภูมิใจแท้ ๆ

บ่ายแก่ ปรุง วางถาดเครื่องเทศบนบาร์ “คืนนี้เราจะเดินตามแผนที่นี้” เขาเคาะนิ้วกับรูปวงกลม “เริ่มด้วยควันบาง ๆ ให้เป็นแนวภูมิประเทศ จากนั้นให้ เปรี้ยวสั้นนำทาง กลับบ้าน และปล่อย หวานหอมแดง ยืดความจำ—แต่ไม่แทรกคุยของคนอื่น”

“ผมจะช่วยวางคำป้ายเล็กใต้แต่ละจาน” รุ่งพลิกสมุด “เช่น ‘เปรี้ยว: สะพานกลับบ้าน’ ‘หวาน: ผ้าห่มคำ’ ‘เค็ม: เหลี่ยมความจริง’ ‘ขม: แอ่งเงา’”

ปรุงยิ้มมุมปาก “แผนที่นายอ่านง่ายดี—ห้องจะเดินตามได้”

เย็นใกล้ค่ำ ฝนเม็ดบาง ๆ กลับมาแค่ให้พื้นเป็นกระจก ท้องห้องเต็มเร็วผิดคาดเพราะโพสต์เมื่อคืน เวทีเงียบ เริ่มถูกพูดถึงในกรุ๊ปนักอ่านและกลุ่มคนครัว โต๊ะริมหน้าต่างมีสาวผมสั้นถือกล้องฟิล์ม นิกกระซิบกับบาร์เทนเดอร์ “ทีมสารคดีชุมชน—เขาโอเคกับกติกาเราเสมอ” มุมลึกอีกด้านมีชายสวมหมวกแก๊ปติดเข็มกลัดรูปส้อมเล็ก—ส้อม หรือเปล่า? ไม่มีใครชี้ นิกปล่อยให้ไฟกับคำค่อย ๆ บอกเอง

“ไฟเงียบ 30 วินาที” นิกเคาะแก้ว ห้องนิ่งสนิทจนได้ยินเสียงฝนหยดชนท่อระบายน้ำ ปรุงเอียงกระทะให้เปลวไฟเลียขอบสั้น ๆ แล้วกวักลมตามจังหวะสาม–หยุด–สอง หัวกะทิหยดเดียวลงหม้อเป็นเสียงเปิดแผนที่ แต๊ง รุ่งยืนหลัง เส้นเทา เหมือนยืนขอบแผนที่ ทำหน้าที่ชี้ทางด้วยสายตาและป้ายเล็ก

จานเปิดทาง—มะเขือเผาน้ำยำใส—พาคนทั้งห้องข้ามสะพานแรก ครอบครัวโต๊ะสามหัวเราะเบา ๆ เมื่อลูกชายชิมแล้วหันมาบอก “มันเหมือนบ้านวันฝน” คู่รักโต๊ะห้าจับมือกันใต้โต๊ะอย่างไม่ตั้งใจ รุ่งจดคำว่า บ้าน ใต้หัวข้อเปรี้ยว แล้ววงกลมไว้เหมือนปักหมุด

คอร์สถัดไป—แกงเขียวหวานไก่บ้าน—ปรุงกำช้อน “หัวกะทิเดือดหนึ่งเพลง พักครึ่งก้าว ใบโหระพาตอนห้องหายใจเข้า” กลิ่นโหระพาอุ่นขึ้นพร้อมเสียงหายใจยาวของหลายโต๊ะ ช่วงหนึ่ง ส้อม (ถ้าใช่) ยกมือถือขึ้นสูงครึ่งนิ้วแล้ววางลงเองเมื่อเห็นป้าย ถ่ายหลังไฟฟังเสร็จ เขาหลบตาเหมือนยอมรับภาษาใหม่ของห้องโดยไม่ต้องต่อรอง

ระหว่างพักไฟรอบสั้น รุ่งยื่นกระดาษคำไปให้นิกติดใต้ชั้นไม้:

— เปรี้ยวคือสะพานกลับบ้าน

— หวานคือผ้าห่มคำ

— เค็มคือเหลี่ยมความจริง

— ขมคือแอ่งเงาให้ตาได้พัก

นิกอ่านแล้วหัวเราะ “ภาษานายทำให้คนไม่กลัวขม” ข้าวฟ่างกระซิบเสริม “หนูไม่กลัวมีดแล้วด้วย” ก่อนยกถาดไป—มือแน่นขึ้นกว่าเมื่อคืน

ครึ่งหลังของกะ มีสะดุดสั้น ๆ เมื่อกิมบอลจากโต๊ะหนึ่งล้ำเส้นเทามา “จะเก็บไฟใกล้ ๆ” รุ่งยิ้ม ส่งโพสต์อิทเดิม ถ่ายได้หลังไฟฟังเสร็จ—ตอนนี้ช่วยเป็นทีมเดียวกับครัว คราวนี้ไม่ต้องชั่งใจนาน กล้องถอยกลับพร้อมคำ “ขอโทษครับ” จากเจ้าของโต๊ะ ห้องไม่มีคลื่นสะท้อน แผนที่ยังเดินต่ออย่างเรียบ

ของหวานปิดท้าย—น้ำแข็งใสกะทิอ่อนโรยงาขาว—ปรุงกำช้อนเล็กวางข้างป้าย ผ้าห่มคำ หลายโต๊ะยิ้มเหมือนถูกห่มจริง ๆ แสงเทียนสะท้อนผิวกะทิจนห้องดูเหมือนมีฝนสว่างอยู่ข้างใน นิกเดินสำรวจกล่อง “ฟังห้อง” กระดาษหลายใบเขียนคำเดียว—อยู่ด้วย—ด้วยลายมือที่ต่างกัน รุ่งเก็บใส่ซอง เหมือนเก็บธนบัตรเล็ก ๆ ของความไว้วางใจ

ปิดร้านทีละดวงไฟ เหลือส้มบางจากทางเดินหลังครัว ลมหยดสุดท้ายพัดเข้า ตรอก ทำกระดิ่งไม้ไหว กริ๊ง ปรุงวางช้อนเงินที่ใช้พลิกคอร์สทั้งคืนลงบนสมุดของรุ่ง “เอาไปกวนภาษาต่อ” เขาพูดเหมือนวันก่อน แต่ดวงตาคืนนี้อุ่นกว่า

หลังประตูเหล็กปิด รุ่งนั่งที่ขั้นบันได ปรุงนั่งข้าง ๆ ห่างครึ่งฝ่ามือ รุ่งแบมือซ้าย “ขอพื้นที่ว่างบนแผนที่” ปรุงใช้นิ้วแตะที่ฐานนิ้วโป้ง “ตรงนี้ ‘เค็ม—เหลี่ยมความจริง’” ลากปลายนิ้วไปที่เนินฝ่ามือ “ตรงนี้ ‘หวาน—ผ้าห่มคำ’” วาดเส้นบาง ๆ ขึ้นไปถึงข้อมือ “เส้นนี้ ‘เปรี้ยว—สะพานกลับบ้าน’” แล้วแตะลงเบา ๆ กลางฝ่ามือ “นี่ ‘ขม—แอ่งเงา’ ที่ทำให้ตาได้พัก”

รุ่งหัวเราะแผ่ว ๆ “เธอวาดทางกลับบ้านให้ฉัน…บนมือฉันเอง” เขาเอียงหน้าเข้าใกล้—จูบที่ไม่รีบชิงชัย แต่แนบแน่นแบบ ไฟกลาง อุ่นพอให้ฝนที่ค้างอยู่ในตรอกเงียบลง กล้ามเนื้อหลังของปรุงคลายช้า ๆ ใต้ฝ่ามือของรุ่งเหมือนเชือกที่แก้ปม

“ขอบคุณที่วางมีดก่อนกอด” รุ่งแซวเมื่อเห็นปลอกมีดเสียบอยู่ในกระเป๋าผ้าของเชฟ

“ขอบคุณที่วางคำก่อนจูบ” ปรุงรับ เล่นคำกลับอย่างชัดและนุ่ม ทั้งคู่หัวเราะเหมือนคนอ่านแผนที่เดียวกันเจอพิกัดตรงกันพอดี

เสียงมือถือของรุ่งสั่น—กวินส่งตัวอย่างหน้าเว็บ บท แผนที่ลิ้น อยู่บนสุด โลโก้ช้อนไขว้ปากกาเล็ก ๆ วางใต้หัวเรื่อง รุ่งส่งให้ปรุงดู “คืนนี้คำของนายช่วยวาดทางให้ห้องจริง ๆ”

“คืนนี้ไฟของนายช่วยให้คำไม่หลงทางเหมือนกัน” ปรุงตอบ ยกหลังมือแตะหน้าผากรุ่งในจังหวะ พักไฟ–หายใจ–ยาว

ก่อนจะแยกย้าย นิกเดินมาพร้อมเอกสารสุขาภิบาลที่เซ็นแล้ว “ผ่านเรียบร้อย—นัดตรวจรอบเดือนหน้า เราจะทำตารางล้างฝา–ทางดูดควันติดผนังด้วย” เธอกะพริบตาเหนื่อย ๆ แต่ยิ้ม “ภาษากับไฟช่วยกันทำงานได้ดีมากคืนนี้”

รุ่งเก็บสมุด—ปิดด้วยบรรทัด “เราไม่เร่งไฟเพื่อภาพ เราพักไฟเพื่อคน”—แล้วชูซอง “อยู่ด้วย” ให้เห็น “พรุ่งนี้ผมจะเขียน คำที่ปกป้อง (ฉบับครัว) เพิ่มอีกย่อหน้า เผื่อเจอคำถามแรง ๆ”

ปรุงพยักหน้า “ดี—เพราะสนามรบที่แท้จริงคือวันที่ไฟในคนดังกว่าไฟในครัว”

ลมปลายฝนพัดผ่านอีกครั้ง—อากาศเย็นเหมือนกระบวยตักน้ำแข็งใสขึ้นมาแตะหน้าผาก ทั้งคู่ลุกยืนพร้อมกัน ระยะเท่าเดิมที่เคารพไว้ รุ่งบีบปลายนิ้วปรุงเบา ๆ เหมือนปักหมุดสุดท้ายบนแผนที่คืนนี้

เช้าวันถัดมา กล่องพัสดุสีน้ำตาลวางพิงประตูหลังร้าน มีดเชฟดามสตีลนอนนิ่งบนผ้าขาว ข้างในมีการ์ดลายมือสั้น ๆ — “ถึงปรุง / จาก ภูมิ” ปรุงยืนนิ่งครึ่งหายใจยาว รุ่งเหลือบตามอง เห็นเงารอยมีดเก่าแลบแสงในแผ่นเหล็กบาง ๆ—เหมือนเส้นทางเก่าที่กำลังขอเข้ามาบนแผนที่ใหม่ เขาค่อย ๆ เอื้อมมือไปแตะหลังแขนปรุง—ไม่ดึง ไม่ดัน เพียง อยู่ด้วย