คนทำภาพยนตร์ควรปรับเนื้อหาอย่างไรเมื่อตัด Thai-Novel เป็นหนัง?

การถ่ายทอดบทสนทนาในหนังจากนิยายไทยมักเป็นปมใหญ่ที่ต้องแก้ด้วยความเข้าใจวิธีพูดของตัวละคร ดิฉันมองว่าเสียงพูดในนิยายมักมีน้ำหนักของภาษาเขียนและบรรยากาศภายในมาก การแปลงเป็นบทพูดต้องทำให้มันฟังเป็นธรรมชาติบนลิปซิงก์และไม่ยืดยาวจนรู้สึกเป็นการอธิบาย

อีกมุมคือการเก็บรายละเอียดเล็ก ๆ ที่แฟนๆ รู้สึกผูกพัน เช่นสำนวนท้องถิ่นหรือการกินข้าวร่วมกัน สามารถใส่เป็นมุมกล้องเล็ก ๆ แทนบทบรรยายยาว ๆ ดิฉันมักจะเชียร์การทดลองกับมุมกล้องและจังหวะการตัดต่อ เพื่อให้บทสนทนาไม่หนักเกินไปและยังคงรักษาอารมณ์ของต้นฉบับไว้ได้ เป็นวิธีเล็ก ๆ ที่ทำให้หนังยังคงความเป็นของเดิม และคนดูกลับไปหาหนังซ้ำได้โดยไม่เบื่อ

การดัดแปลงนิยายไทยให้กลายเป็นภาพยนตร์ต้องคิดเรื่องจังหวะของความรู้สึกให้ละเอียดกว่าที่อ่านในหนังสือ เพราะหน้ากระดาษให้พื้นที่แก่ความคิดภายในตัวละครมากกว่าหน้าจอ ฉันมักจะเน้นว่าการเลือก 'ฉากชี้ชะตา' ควรเหลือแค่ไม่กี่ฉากที่ทำหน้าที่แทนบทสนทนาและบรรยายยาว ๆ ในหนังสือได้ ถ้าทำได้ดี ฉากสั้น ๆ แต่ชัดเจนเหล่านี้จะทำให้คนดูเข้าใจแก่นเรื่องโดยไม่ต้องยาวเหยียด

ผมยังให้ความสำคัญกับการรักษาโทนภาษาและวัฒนธรรมท้องถิ่นเอาไว้ ไม่ใช่แค่ยกบทมาใส่กล้องแล้วถ่าย เพราะภาษาที่ใช้ ประเพณีเล็ก ๆ น้อย ๆ หรืออาหารที่โผล่แค่เสี้ยววินาที สามารถบอกทุกอย่างได้เหมือนพาร์กราวด์ของตัวละคร การตัดทอนจำเป็น แต่ต้องรู้ว่าทิ้งอะไรได้บ้างและอะไรห้ามแตะ ต้องทำให้คนที่รักนิยายเล่มนั้นรู้สึกว่าเรื่องยังคง 'เป็นของเดิม' แต่อีกด้านหนึ่งก็ต้องเปิดช่องให้ผู้ชมใหม่เข้าถึงได้แบบไม่สับสน โดยทั้งสองสิ่งนี้ต้องบาลานซ์กันในสคริปต์และการกำกับภาพ

องค์ประกอบภาพกับการออกแบบเสียงสามารถเปลี่ยนการตีความได้หมด ผมมักจะแบ่งแนวคิดเป็นข้อ ๆ เพื่อชัดเจนขึ้น:
1) การเลือกโลเคชัน: เลือกสถานที่ที่สะท้อนอารมณ์พื้นหลังของเรื่อง เช่น ตลาดเก่าที่มีแสงทอง จะสื่อความอบอุ่นและความทรงจำ ขณะที่ห้องคอนกรีตเย็น ๆ สื่อความโดดเดี่ยวได้ชัด
2) โทนสีและการถ่ายภาพ: ควรกำหนดพาเลตต์สีให้คงที่ เพื่อให้ภาพยนตร์มีอารมณ์เดียวกันตลอดทั้งเรื่อง การเปลี่ยนสีอย่างหนักควรเป็นสัญญาณว่าสิ่งต่าง ๆ เปลี่ยนไปตามเนื้อเรื่อง
3) ซาวด์ดีไซน์: เสียงรบกวนประจำท้องถิ่นหรือดนตรีพื้นบ้านสั้น ๆ สามารถทำหน้าที่แทนพารากราฟบรรยายยาว ๆ ของนิยายได้
4) การคัดเลือกฉากสำคัญ: แทนที่จะใส่ทุกเหตุการณ์ ให้เลือกฉากที่มีผลต่อการเปลี่ยนแปลงตัวละครอย่างแท้จริง แล้วขยายจังหวะให้คนดูมีเวลาเชื่อมโยงกับการตัดสินใจนั้น

การนำงานวรรณกรรมมาแปลงเป็นหนังคือการตัดสินใจเรื่องการให้และการรับ ฉะนั้นการทำงานร่วมกันระหว่างผู้เขียนบท ผู้กำกับและทีมออกแบบคือหัวใจ ผมชอบมองว่ามันเป็นการคุยกับต้นฉบับผ่านเลนส์กล้อง มากกว่าจะเป็นการ 'แปลง' อย่างเย็นชา

การคัดเลือกตัวละครสำคัญกว่าที่คิดมาก หน้ามือในเรื่องอาจมีรายละเอียดเยอะ แต่บนจอใบหน้าและการแสดงภาษากายต้องทำหน้าที่แทนคำบรรยายทั้งหมด ฉันชอบให้ทีมเลือกนักแสดงที่มีเหตุผลการแสดงชัดเจน มากกว่าจะเลือกเพียงจากความนิยมเพราะการแสดงที่แค่ 'สวย' แต่ไม่มีมิติจะฉีกความเชื่อมโยงกับต้นฉบับออกไปได้ง่าย

อีกเรื่องคือการลดบทสนทนาเชิงอธิบายตรง ๆ ลง แล้วเปลี่ยนเป็นการกระทำหรือสัญลักษณ์เล็ก ๆ เช่น ของที่ตัวละครพกไว้ การแต่งกาย หรือเพลงพื้นหลัง ที่จะกลายเป็นตัวช่วยเล่าเรื่องแทนคำพูดยืดยาว ส่วนการวางจังหวะให้คนดูได้หายใจและคิดตามด้วยซาวด์และการตัดต่อก็เป็นสิ่งที่ทำให้หนังยังคง 'รสเดียวกัน' กับนิยาย โดยไม่ทำให้คนดูรู้สึกว่าหลุดจากโลกของเรื่อง