ฉบับมังงะเบลเซบับต่างจากฉบับแปลไทยอย่างไรบ้าง?

เราอ่าน 'beelzebub' เวอร์ชันต้นฉบับกับฉบับแปลไทยมาหลายรอบจนเริ่มจับจุดได้ว่าอะไรเปลี่ยนและทำไมการเปลี่ยนนั้นถึงมีผลต่อการอ่าน ความต่างที่เด่นชัดที่สุดคือน้ำเสียงของตัวละคร—ภาษาญี่ปุ่นต้นฉบับเต็มไปด้วยสำนวนหยาบๆ และสำเนียงที่บอกฐานะหรือท่าทางของตัวละคร นักแปลไทยมักต้องเลือกว่าจะรักษาความดิบแบบนั้นในรูปแบบสแลงไทย หรือทำให้สุภาพลงเพื่อให้ผู้อ่านวงกว้างเข้าใจง่ายขึ้น ผลคือฉากตลกที่พึ่งพาจังหวะคำพูดบางทีจะได้อารมณ์ต่างออกไปเมื่อเปลี่ยนสไตล์คำพูด

อีกจุดที่เห็นได้ชัดคือการจัดการกับออนโนมาโตเปีย (SFX) ในต้นฉบับภาษาญี่ปุ่นมีฟุริกานะและเสียงประกอบที่กลายเป็นส่วนหนึ่งของภาพ นักแปลไทยบางฉบับแปะตัวอักษรไทยทับบนภาพ บางฉบับปล่อยให้ของเดิมอยู่แล้วใส่คำแปลเล็กๆ ข้างๆ วิธีใส่ส่งผลกับจังหวะการอ่านและความรู้สึกของฉากแอ็กชัน เช่น ในฉากที่โอกะพุ่งชนแบบโง่ๆ เสียงกระแทกในไทยอาจฟังแล้วตลกขึ้นหรือเน้นความรุนแรงน้อยลงขึ้นอยู่กับการแปล

สุดท้ายมีรายละเอียดเรื่องชื่อทับศัพท์ คำเฉพาะ และมุกวัฒนธรรมที่ถูกปรับให้เข้ากับคนไทย บางมุกของต้นฉบับต้องถูกแทนที่ด้วยมุกไทยเพื่อให้ฮาแต่ก็แลกมาด้วยการสูญเสียความหมายดั้งเดิม การเลือกแบบไหนไม่ได้ผิด แต่ผู้อ่านที่อยากสัมผัสรสชาติญี่ปุ่นแท้ๆ อาจรู้สึกว่าของไทยมีการปรับพอสมควร แต่ผมเองยังชอบมุมที่ทั้งสองเวอร์ชันมีเสน่ห์ต่างกัน และบางบรรทัดในฉบับแปลก็ตลกโดนใจจนต้องยิ้มตาม

ดิฉันเคยเปรียบเทียบรายละเอียดเชิงเทคนิคระหว่างหนังสือรวมเล่มญี่ปุ่นกับฉบับแปลไทยและสังเกตว่ามีความต่างเล็กๆ น้อยๆ ที่ส่งผลต่อการอ่านโดยรวม จุดที่มักถกเถียงกันคือการเซนเซอร์หรือการปรับภาพ: ฉบับญี่ปุ่นมักเก็บภาพต้นฉบับครบถ้วน ส่วนไทยอาจมีการเบลอ ตัดกรอบ หรือใส่สติกเกอร์ปิดบางฉากเพื่อให้ผ่านการจัดจำหน่ายในร้านหนังสือทั่วไป การเปลี่ยนแปลงพวกนี้ไม่ได้เกิดในทุกเล่ม แต่พอเกิดขึ้นก็ทำให้การเล่าเรื่องขาดความสมบูรณ์หรืออารมณ์แบบเดียวกับต้นฉบับ

นอกจากนั้นการเรียงหน้าและการพิมพ์ก็มีผล เช่น ขนาดตัวอักษรในคำบรรยายและฟองคำพูด ถ้าตัวอักษรไทยใหญ่เกินไป รายละเอียดข้างภาพจะถูกบัง ทำให้บางมุกภาพที่ทำเรียงจังหวะหายไป เหตุผลทางการตลาดและค่าใช้จ่ายในการพิมพ์มักเป็นตัวกำหนดว่าสำนักพิมพ์จะลงทุนแค่ไหน แต่ในฐานะคนอ่านดิฉันคิดว่ายังมีความตั้งใจที่จะรักษาจิตวิญญาณของ 'Beelzebub' อยู่บ้าง และฉบับแปลที่ทำดีจะยังคงความคมของมุกและความดิบของตัวละครไว้ได้มากทีเดียว

ฉันชอบสังเกตความต่างแบบเล็กๆ ที่ทำให้การอ่านรู้สึกเปลี่ยนไป เช่น การแปลมุกที่พึ่งพาเสียงของเด็กทารกบีล (Baby Beel) ในฉบับญี่ปุ่นเสียงบีลมีจังหวะที่ทำให้โอกะตอบโต้แตกต่างไป นักแปลไทยต้องตัดสินใจว่าจะถอดเสียงทารกออกมาเป็นอักษรไทยแบบไหนเพื่อให้ผู้อ่านหัวเราะได้เหมือนต้นฉบับ การตัดสินใจตรงนี้อาจดูเล็กน้อยแต่ส่งผลต่อความสัมพันธ์ระหว่างตัวละคร

อีกประเด็นคือโน้ตประกอบและคำอธิบายวัฒนธรรม ฉบับญี่ปุ่นอาจใส่เล็กๆ น้อยๆ ให้ผู้อ่านญี่ปุ่นเข้าใจมุกภายใน แต่ฉบับไทยถ้าละเอียดจะเพิ่มโน้ตหรือปรับมุกให้เป็นเรื่องที่คนไทยคุ้นเคยมากขึ้น ทำให้บางช็อตมีความหมายใหม่แบบที่คนอ่านไทยจะอินมากขึ้น สรุปคือทั้งสองเวอร์ชันต่างมีเสน่ห์ ถ้าชอบความดิบต้นตำรับก็หาต้นฉบับ แต่ถ้าอยากหัวเราะกับมุกที่เข้าถึงได้ง่าย ฉบับแปลไทยก็มีคุณค่าในแบบของมันเอง