เราจะวาดเปเป้ตามได้อย่างไรและมีขั้นตอนใดบ้าง

นานมาแล้วที่สัญลักษณ์ตัวการ์ตูนตัวหนึ่งกลายเป็นประเด็นใหญ่ในวงการอินเทอร์เน็ต — 'Pepe' ถูกดึงเข้าไปในพื้นที่ของการเมืองและความเกลียดชัง ทำให้หลายแพลตฟอร์มต้องตั้งกฎเพื่อตอบโต้บริบทนั้น ๆ ในมุมของคนที่เล่นเน็ตตั้งแต่สมัยมีมยังเป็นของเล่นใต้ดิน ฉันเห็นการตอบสนองที่หลากหลาย: มีองค์กรใหญ่ด้านสิทธิพลเมืองที่ระบุว่าบางเวอร์ชันของ 'Pepe' ถูกใช้อย่างเป็นสัญลักษณ์ของความเกลียดชัง ซึ่งส่งผลให้แพลตฟอร์มโซเชียลมีเดียระดับสากลออกนโยบายคุมเข้มเกี่ยวกับสัญลักษณ์หรือรูปภาพที่ใช้ในบริบทการเหยียด โดยแพลตฟอร์มเหล่านี้จะลบเนื้อหาหรือระงับบัญชีเมื่อพบการใช้งานที่ชัดเจนว่าเป็นการยุยงหรือเป็นสัญลักษณ์ของความเกลียดชัง แต่ก็มีความระมัดระวังในการตัดสิน เพราะรูปภาพเดียวกันอาจถูกใช้แบบคอมเมดี้ ธรรมดา หรือเพื่อสะท้อนวัฒนธรรมมีมโดยปราศจากเจตนาเชิงลบ จากประสบการณ์ในชุมชนออนไลน์ ผมสังเกตเห็นว่าเซิร์ฟเวอร์ส่วนบุคคลและบ็อตสติกเกอร์มักรักษา 'Pepe' แบบกันเองไว้ได้ แต่เมื่อการใช้เริ่มข้ามเส้นความเกลียดชัง แอดมินของแพลตฟอร์มใหญ่จะเข้ามาดูแลอย่างรวดเร็ว ซึ่งนำไปสู่การลบภาพ การแบนอีโมติคอน หรือแม้แต่การปิดห้องต่าง ๆ ที่มีการใช้ในทางเหยียดหยาม ฉะนั้น ผลกระทบไม่ได้เป็นการห้าม 'Pepe' ทั้งหมด แต่เป็นการห้ามบริบทที่ส่งเสริมหรือปลุกปั่นความเกลียดชัง ตรงนี้ทำให้ฉันรู้สึกซับซ้อน: ในฐานะคนที่ชอบมีมแบบไม่ซีเรียส อยากเห็นการตัดสินใจที่คำนึงถึงบริบทและความตั้งใจของผู้ใช้ แต่ในทางกลับกันก็เข้าใจได้ว่าการตั้งกฎเข้มข้นเป็นการป้องกันไม่ให้สัญลักษณ์หนึ่งถูกใช้สร้างความเสียหายกับคนกลุ่มหนึ่ง ช่วงเวลาที่ดีที่สุดคือเมื่อชุมชนเรียนรู้จุดตั้งต้นของมุกแล้วเลือกใช้ให้ฉลาด ไม่ใช่เอาไปเป็นเครื่องมือบั่นทอนผู้อื่น

การได้รู้ที่มาของ 'เปเป้' ทำให้ย้อนไปนึกถึงช่วงที่อินเทอร์เน็ตยังเป็นดินแดนของภาพตลกเล็ก ๆ และคอมมูนิตี้แปลก ๆ มากมาย ฉันเล่าแบบคนที่ติดตามมานานเลยนะ — 'เปเป้' ถูกวาดโดย Matt Furie และปรากฏตัวครั้งแรกบนผลงานการ์ตูนของเขาในปี 2005 ซึ่งฉากที่เป็นที่รู้จักคือภาพการ์ตูนที่มีข้อความว่า 'feels good man' ที่ต่อมาถูกตัดแปะและแชร์จนกลายเป็นมีมคลาสสิก ในเชิงเทคนิคมันเริ่มจากหน้ากระดาษการ์ตูนอินดี้ ก่อนจะหลุดเข้าสู่โลกอินเทอร์เน็ตที่กว้างขึ้น ความน่าสนใจคือกระบวนการเปลี่ยนแปลง: ภาพจากคอมิคอินดี้ถูกยกขึ้นเป็นสัญลักษณ์บนกระดานข้อความและฟอรัม — แพลตฟอร์มแบบภาพแชร์และบอร์ดต่าง ๆ เอามารีมิกซ์จนเกิดหลายเวอร์ชัน ในฐานะคนที่เคยเห็นมุมนั้นมาตั้งแต่ต้น ผมชอบดูว่าการ์ตูนเล็ก ๆ หนึ่งตัวสามารถเติบโตเป็นวัฒนธรรมย่อยได้อย่างไร บางคนส่งต่อด้วยอารมณ์ขัน บางคนก็รีมิกซ์ให้เข้ากับประเด็นสังคม ทำให้ความหมายของตัวละครคลี่ออกเป็นหลายชั้น ต่อมาเมื่อมันแพร่หลายมากขึ้น ผู้สร้างต้นฉบับก็พยายามประกอบความหมายใหม่และปกป้องผลงานในบางแง่มุม เรื่องราวของ 'เปเป้' เลยกลายเป็นกรณีศึกษาที่น่าสนใจเกี่ยวกับสิทธิ์ของครีเอเตอร์ versus การใช้งานของสาธารณะ ในมุมคนดูที่โตมากับมีม ผมยังคงชอบความซื่อ ๆ ในภาพดั้งเดิมของมัน และน่าขบคิดว่าเส้นทางจากแผงการ์ตูนปี 2005 ถึงการเป็นไอคอนอินเทอร์เน็ตนั้นเต็มไปด้วยการตีความซ้ำ ๆ และการต่อสู้เรื่องความหมายของภาพ — เป็นเรื่องที่ทั้งตลก ขม และก็ชวนคิดไปพร้อมกัน

เวลาพูดถึงของสะสมเกี่ยวกับ 'Pepe the Frog' ในไทย ผมมักจะนึกถึงไลน์อัพที่หาได้ง่ายและเห็นบ่อยตามร้านค้าออนไลน์และงานแฟร์ท้องถิ่น ฉันเจอเสื้อยืดลายพิมพ์แปลกๆ ซึ่งมักทำโดยร้านเสื้อสตรีทแวร์รายย่อย แถมยังมีฮู้ดกับหมวกบางรุ่นที่ผลิตเป็นล็อตเล็กๆ สำหรับคนที่ชอบใส่ลายแปลกของชุมชนอินเทอร์เน็ต นอกจากเสื้อผ้าแล้ว ของใช้ประจำวันก็มีให้เลือกเยอะมาก ทั้งหมอนรูปเปเป้ หมวกผ้า ผ้าเช็ดหน้าลายกราฟิก และเคสมือถือพิมพ์ลายที่ขายบนแพลตฟอร์มอย่าง Shopee หรือ Lazada ถ้าตามเพจอินสตาแกรมและกลุ่มเฟซบุ๊กจะพบพวงกุญแจอะคริลิก โปสเตอร์อาร์ตพริ้นท์ขนาดต่างๆ และสติกเกอร์แบบแผ่นใหญ่ที่ชอบเอามาติดโน้ตบุ๊กหรือกระป๋องน้ำ งานคอนเวนชันหรือมาร์เก็ตของศิลปินไทยมักมีบูธของครีเอเตอร์ที่ทำตุ๊กตาหรือหมอนสั่งทำแบบจำกัดจำนวน ส่วนของนำเข้าจากจีน/เกาหลีอย่างฟิกเกอร์สำเร็จรูปก็มีเข้ามาเป็นล็อตๆ ในบางร้านมือสอง ถ้าอยากได้แบบหายากพวกกลุ่มแลกเปลี่ยนบนเฟซบุ๊กและตลาดมือสองเป็นแหล่งที่ฉันมักเข้าไปดูบ่อยๆ แล้วก็มีร้านเล็กๆ ที่รับสกรีนเสื้อและสั่งพิมพ์ลายตามแบบให้ด้วย ฉันชอบไปเดินเลือกเพลินๆ เหมือนล่าขุมทรัพย์เล็กๆ ในกรุงเทพฯ

มุมมองของศิลปินอิสระต่อ 'เปเป้' มักจะมีความหลากหลายจนทำให้ฉันคิดไม่หยุด ผลงานภาพวาดแฟนอาร์ตหลายชิ้นดึงเอารูปลักษณ์เดิมของ 'เปเป้' มาขยายความหมายใหม่ บางคนเปลี่ยนกรอบสีสันสดใสเป็นโทนมืดหม่นเพื่อเล่าเรื่องความโดดเดี่ยวหรือวิกฤตส่วนตัว ขณะที่อีกกลุ่มกลับทำให้เขาดูเป็นฮีโร่ประหลาดในเมืองเล็ก ๆ ด้วยฉากหลังสไตล์นัวร์ บางงานใช้เทคนิคคอลลาจ เอารูปมส์เม็ม (meme) มาตัดซ้อนกับภาพคลาสสิก สร้างความขัดแย้งที่ตลกร้ายและชวนให้ขบคิด ความชอบส่วนตัวของฉันมักจะชื่นชมงานที่ 'เปเป้' ถูกทำให้เป็นตัวละครมีมิติ มากกว่าการเป็นแค่มส์ตลก ตัวอย่างหนึ่งที่น่าจดจำคือแฟนอาร์ตแบบสตอรี่คอมิกสั้น ๆ ที่เล่าเป็นตอน ๆ ให้ 'เปเป้' กลายเป็นคนธรรมดาที่พยายามปรับตัวในโลกที่เปลี่ยนไป งานแบบนี้เล่นกับอารมณ์ขันและความเหงาได้ละเอียด ซึ่งสะท้อนว่าภาพเดียวสามารถแบกความหมายได้หลายชั้น สุดท้ายแล้วการนำ 'เปเป้' มาใช้ในงานศิลป์ไม่ว่าจะเป็นการยกระดับให้เป็นสัญลักษณ์เชิงปรัชญาหรือแค่ภาพกวน ๆ สำหรับฉันสิ่งที่สำคัญคือบริบทและความตั้งใจของผู้สร้าง ถ้าเห็นการตีความที่ลึกซึ้ง ก็ยินดีจะติดตามและเก็บเป็นแรงบันดาลใจไปวาดภาพต่อเองบ้างในโอกาสหน้

ผู้คนในโลกออนไลน์ไทยมักจะจับ 'เปเป้' มาปรับใช้จนแทบเป็นภาษาพูดชนิดหนึ่งในวงการมีม ผมมองว่ามันเกิดจากความเรียบง่ายของภาพกับความหลากหลายที่สามารถใส่อารมณ์ได้แทบทุกแบบ — จากหน้ายิ้มกรุ้มกริ่มไปจนถึงหน้าซีดเซียวแบบ 'FeelsBadMan' ที่กลายเป็นสัญลักษณ์สั้นๆ ของความพ่ายแพ้หรือทึ่งแบบติดตลก ตอนแรกผมสนุกกับการเห็น 'เปเป้' ในคอมเมนต์ใต้คลิปตลกหรือในแชทกลุ่มเพื่อน ที่มันทำหน้าที่เป็นปฏิกิริยาแทนคำพูดที่ยาวกว่า แต่เมื่อเวลาผ่านไปมันเริ่มถูกดัดแปลงเป็นมุกที่ซับซ้อนขึ้น เช่น ใส่ชุดไทย ใส่เครื่องแต่งกายตัวละครดัง หรือตัดต่อใส่คำบรรยายประชดประชัน ซึ่งสะท้อนว่าคนไทยชอบใช้ความขำแบบตลกร้ายหรือเสียดสีเป็นประจำ อีกมุมหนึ่งที่ผมสังเกตคือการที่ 'เปเป้' ถูกใช้ในบริบทการเมืองและการประท้วงบ้าง กลายเป็นสัญลักษณ์ยียวนที่ช่วยเบาลงหรือทำให้การวิพากษ์วิจารณ์ดูเป็นมิตรขึ้น แต่ก็มีความระมัดระวังเพราะมส์เดียวกันอาจถูกตีความต่างกันในแต่ละกลุ่ม ทำให้มันกลายเป็นเครื่องมือที่ทั้งเชื่อมคนและแบ่งคนได้ในเวลาเดียวกัน ความเป็นมส์ที่มีชีวิตของ 'เปเป้' ในไทยยังรวมถึงของสะสมแบบ DIY ด้วย เช่น สติกเกอร์ไลน์ที่แฟนๆ ทำเอง เสื้อยืดล้อเลียน หรือแอนิเมชันสั้นๆ บน TikTok ซึ่งแสดงให้เห็นว่ามันไม่ใช่แค่ภาพเดียว แต่มันกลายเป็นวัตถุดิบให้คนออกแบบเรื่องตลกของตัวเองได้อย่างไม่มีที่สิ้นสุด ผมยังชอบที่มส์นี้เปิดโอกาสให้คนที่ไม่เก่งพิมพ์คำยาวๆ สามารถสื่ออารมณ์ได้ตรงใจและรวดเร็ว สุดท้ายแล้ว 'เปเป้' สำหรับผมจึงเป็นมส์ที่มีทั้งความชวนหัวและข้อคิดเงียบ ๆ เกี่ยวกับวิธีที่เราสื่อสารกันในยุคดิจิทัล