Ito ang unang araw ko bilang executive secretary ng CEO ng Divinagracia Interprises. At masasabi kong hindi lang ito isang ordinaryong trabaho.
Napangiti ako habang sakay ng elevator. Kitang-kita ko kasi ang kalmado kong repleksyon sa glass wall. Maganda ang suot na corporate attire, banayad ang ayos ng buhok, at mahinhing nakalawit ang ID sa leeg. Kung titingnan ako, sasabihin ng iba na pinaghahandaan ko ‘to.
Pero sa ilalim nitong suot ko, binabayo ang dibdib ko ng kaba. Mahigpit ang kapit ko sa folder na puno ng schedules, company protocols, at notes.
Lahat ng kailangang dalhin ay dala ko na. Sa bahay pa lang, hinanda ko na. Maliban lang sa isa… Isang papel na kailanma’y hindi ko puwedeng ipakita. Hindi puwedeng ibunyag. Hindi lang ako bagong hire na empleyado. Hindi lang ako isang sekretarya. Ako ang asawa ng CEO. Asawa ni Barton “Bart” Divinagracia. Pero wala ni isa dapat ang makaalam.Pagbukas ng elevator, sinalubong ako ng lamig ng 15th floor—glass walls, minimalist na mesa, at katahimikang tila sinasala ang bawat taong pumapasok. Lumingon ang ilang empleyado. Umugong agad ang bulungan. Nang tingnan ko sila, mabilis ang pagbawi nila ng tingin. Pero ramdam ko… ayaw nila sa akin. Iba ang tingin nila sa akin.
Mula pa lang interview, kakaibang tingin na ang bati nila sa akin. Lalo na nang matanggap ako—kahit wala akong experience.
Position kasi ‘to na binigay sa akin ni Bettina Martino-Divinagracia, ina ni Bart. Isang taon kasi akong nasa bahay lang. Isang full-time housewife—na parang wala ring asawa.“Anessa, magtrabaho ka. Sayang kung magmumukmok ka lang sa bahay,” sabi ng mother-in-law ko nang minsang bumisita. “Gamitin mo ‘yang pinag-aralan mo. Akong bahala sa trabaho mo.”
‘Yon ang sabi niya. Pinilit niya akong magtrabaho.
Sa kumpanyang ito. Sa tabi ng lalaking asawa ko sa papel…Huminga ako nang malalim. Nilunok ang kaba. At kumatok sa pinto ng opisina ng CEO.
“Come in.”
Malamig ang boses. Walang kabuhay-buhay.
Ilang ulit ko nang narinig ang tinig na ‘yon—sa hapag, sa sala, sa aming tinutuluyan. Pero ngayon, sa trabaho… at mas iba ang pakiramdam. Mas malamig. Mas malayo.
Pagpasok ko, bumungad si Bart.
Nakatayo sa tabi ng desk, hawak ang tablet at ballpen. Suot ang paborito niyang white polo, naka-roll up ang sleeves, at gray slacks. Ang tindig nito ay parang isang monumento. Matikas, perpekto, hindi kayang lapitan ng kahit sino. Kahit ako na asawa niya.“Mr. Divinagracia,” bati ko. Pormal. Walang bahid personal.
Tumingala siya—bahagya lang.
Saglit nagtama ang mga mata namin. Walang pagkilala. Wala ni aninong nagsasabing mag-asawa kami. Para akong isang estranghero.“Start with the schedule. Don’t interrupt me unless it’s urgent. No chit-chat. Just do your job.”
Tumango ako.
“Yes, sir.”
Professional. Tulad ng gusto niya. Tulad ng lagi niyang pinapaalala.Sa loob-loob ko, unti-unting nabura ang natitirang bakas ng pag-asang… baka sakaling, dahil magkasama na kami sa trabaho, mapansin man lang niya ako.
Pero malinaw. Hindi. Isa lang akong empleyado. Isa sa maraming pinapasweldo niya.Sa desk ko sa labas ng opisina, sinimulan ko ang araw. Emails, meeting requests, tawag. Sunod-sunod.
May ilang dumaan, nag-abot ng papeles, at aalis rin. Ito ang trabaho ko. Tahimik lang sa tabi. Naghihintay kung kailan ako kailanganin.Pero hindi na naman ‘to bago sa akin. Ganitong-ganito rin ako sa bahay. Kaya sanay na ako.
Pero hindi ko pa rin kayang lokohin ang sarili ko. Inaamin ko. Nasasaktan pa rin ako sa pambabaliwala niya.Kahit naman siguro sino, masasaktan kapag tratuhin kang hindi nag-e-exist ng taong buong puso mong minahal.
Dahil alam ko na ang buong schedule ni Bart, bago mag-alas tres ng hapon, pumunta na ako sa conference room. May meeting siya, kaya hinanda ko na ang lahat—bottled water, documents, inayos ang mga upuan.
Lahat dapat perpekto sa tingin niya. Hindi man ako perpekto bilang asawa—maski bilang sekretarya man lang niya, sana mapuri niya ako.Nakangiti ako habang pabalik sa desk ko, pero kada lakad ko, bulungan ang naririnig ko:
“Bagong secretary ni Sir Bart?”
“Oo. Ganda, ‘no?” “Pero parang suplada. Hindi nga namamansin.” “Malay natin, mukhang suplada lang, pero friendly pala…”Hindi ko sila pinansin. Hindi dahil totoong suplada ako.
Ayaw ko lang magkamali. Dahil isang maling galaw ko lang… puwedeng mabunyag ang sikreto namin ni Bart. Mas okay nang suplada ako sa paningin nila, kaysa malaman nilang isa akong asawang itinatago sa lahat. Asawang hindi minamahal.Pagbalik ko sa desk, agad dumako ang tingin ko sa table ni Bart.
Abala pa rin siya sa harap ng laptop. Hindi man lang ako napansin. Saktong pag-upo ko, tumunog ang intercom.“Miss Lacosta. Coffee.”
Utos niya. Wala man lang sulyap. Wala pang please.“Noted, sir.”
Tumayo ako. Tinungo ang pantry.
Hindi ko na kailangang itanong ang timpla na gusto niya. Kabisado ko na. Dark. No sugar. Gaya ng relasyon namin—madilim. Walang tamis.“Sir, coffee mo po,” mahinang sabi ko.
Nilapag ko ang tasa.
Wala pa ring salamat. Walang ngiti. Ikinumpas lang niya ang kamay—ibig sabihin, umalis na ako. Tumalikod ako. Bumalik sa desk. Pagkaupo, napa-iling ako. Mapait ang ngiti na sumabay sa mahinang buga ng hangin.Akala ko magiging mas madali ang lahat kapag minu-minuto, araw-araw ko na siyang makikita.
Pero mas mahirap pala kapag magkalapit kayo, pero mas malayo pa sa estranghero ang tingin niya sa’yo. Sige lang… tuloy lang ang buhay.“Ms. Lacosta…”
Paigtad kong naangat ang ulo ko.
Nagulat ako nang marinig ang boses niya. Agad akong tumayo.“Sir, may kailangan ka po…”
“Cancel the meeting with the marketing team. Move it tomorrow.” “Yes, sir.”At gano’n lang. Tuloy-tuloy siyang naglakad pabalik sa opisina niya.
Nag-abala pa siyang lumapit… aalis din naman agad.Sinunod ko ang utos niya. Sinigurong walang mali. Kailangan ma-inform lahat na kanselado ang meeting.
“Sa wakas… alas-singko na, uwian na.”
Nag-unat ako ng kamay. Ilang minuto na ring nakaalis si Bart na parang hangin lang na dinaanan ako.
Kaya lang… nagpang-abot pa rin kami sa elevator.
Wala pang ibang tao. Tahimik kaming dalawa. Ako sa kanan. Siya sa kaliwa. Ilang pulgada lang ang pagitan namin. Pero ang katahimikan, parang isang buong kontinente.Pagbukas ng elevator, ako ang naunang lumabas. Walang sulyap. Walang paalam. Mabilis ang hakbang palayo sa kanya.
Sa parking, agad akong pumasok sa kotse.
Pero ilang minuto na akong nakaupo… hindi ko pa rin mapihit ang susi. Tahimik lang akong nakatingin sa manibela. Pinipigilan ang bigat sa dibdib.Napigil ko ang hininga ko nang matanaw ko si Bart sa side mirror.
Papalapit siya sa kotse niya. May kausap sa telepono. Nakangiti. Masaya. May emosyon na kailanman, hindi ko nakita kapag ako ang kasama niya.At doon ko naisip—baka kaya niya kinansela ang meeting ay dahil may iba siyang pupuntahan.
May gustong makasama na mas mahalaga kaysa meeting sa kumpanya.Nakarating ako sa bahay na parang lutang.
Saklap ng life. Walang pinagkaiba ang opisina at bahay. Ang lamig pa rin. Nakabibingi ang katahimikan.Si Bart? Wala. Wala ring mensahe kung nasaan siya.
Kaya gaya ng nakasanayan, mag-isa akong kumain.
Mag-isa akong naghugas ng pinggan. Maligo. Magbihis. Humiga sa sarili kong kwarto.Laging ganito. Lagi akong mag-isa.
Kapag ganitong malungkot ako, isa lang ang tinitingnan ko sa hidden album ng phone ko.
Wedding photo namin. Ako, naka-simple white dress, pilit ang ngiti. Si Bart, naka-polo… walang emosyon sa mukha. Walang kislap sa mga mata. Walang kaunting pagmamahal sa akin.
Sarap ko ring batukan. Durog na nga ako… lalo ko pang dinudurog.
Ibinaba ko ang phone. Humarap sa bakanteng bahagi ng kama.
Ni minsan, hindi man lang nahigaan ni Bart. Walang init niya. Walang amoy. Walang bakas na may asawa ako.Ipinikit ko ang aking mga mata. Dinadama ang katahimikan ng gabi.
Ina-acknowledge ang isang bagay… masaklap ang kasal namin. Pero mas masaklap ang unang araw ko bilang sekretarya ng aking asawa.Dahil ito ang araw na opisyal akong naging asawa… sa lihim.
Tumunog ang phone ko sa gitna ng nakaka-ilang na titigan namin ni Bart. Para akong natauhan. Agad ko itong sinagot, hindi man lang tiningnan kung sino ang tumatawag.“Hello?”“Anessa, it’s me.” Si Jyrone. Nag-init ang tainga ko. Napatingin ulit sa name ng caller, saka muling nilapat sa tainga ko.“Napatawag ka?” Iniiwasan kong mapatingin kay Bart.“I’ll be flying back to Manila tomorrow. Can we meet tonight before I leave?”Tumango-tango ako na para bang nakikita niya ako. “Yes. Mamaya, let’s meet.”“Good. I’ll message you the time and place.” Malumanay ang tono niya, pero bakas ang tuwa. “Take care, Anessa.”Pagkababa ng tawag, hindi sadyang mapatingin ako kay Bart. Parang nakakaubos ng hangin sa baga tingin niya. Tahimik nga siya, kilay niya salubong naman. Mata nanliliit na parang nagseselos sa kausap ko. Nilagay ko ulit sa bag ko ang phone. Tinuro naman niya ang plate ko, “finish your meal.” Umawang ang labi ko. Sasabihin sanang busog na ako pero umasim ang ekspresyon niya. Paran
Inis akong kumilos. Papasok na sana ako sa backseat nang tumikhim si Bart. Napalingon ako.“Are you making me your driver?”Napapikit ako sandali, pigil ang hininga, saka dahan-dahang isinara ang pinto at lumipat sa harap. Naninigas ang panga ko sa inis. Pinigil ko ang sarili kong ‘wag sumabog sa galit. Pagpasok ko, agad niyang pinaandar ang makina.“Where to?” tanong niya na parang walang nangyari.Grabe. Parang sinusubok niya ang pasensya ko.“Ako na lang sana ang nag-drive, Sir Bart—hindi ka sana tanong ng tanong,” sagot ko, pilit pinapakalma ang tono ko.Tiningnan niya ako nang matalim. Para akong natusta sa tingin na ’yon, kaya wala akong nagawa kundi ituro ang daan.“Straight lang.”Ngumisi pa siya bago pinaandar ang sasakyan. Ako naman, mahigpit ang hawak sa seatbelt, pilit iniiwas ang tingin habang siya naman ay sumisipol-sipol lang. Nakuyom ko na naman ang kamay; naninigas na ang mga daliri ko. Parang mauubos na rin ang hangin sa baga ko dahil sa pagpipigil.“Saan na tayo pu
“Alam mo naman pala, nagtatanong ka pa,” sagot ko, madiin pero mahina. Sapat para umangat ang sulok ng labi ni Bart. Nanliit ang mga mata ko. Para bang sinadya niyang asarin ako. At mas nakakainis, mas inilapit pa niya ang mukha sa akin.Napatayo ako, pero hindi ko siya tinantanan ng titig. ‘Yong titig na papatay sa balak niyang gawin. Pero parang wala lang na sumandal siya sa desk ko. Inangat pa ang picture namin ni Mama, sandaling tinitigan. “Hindi ko alam, kaya nga ako nagtatanong.” Nilapag niya ang frame. Napasulyap ako kay Estra na napasinghap. Halos malaglag ang panga, nanlalaki ang mga mata habang nakatingin kay Bart. Tinapik ko siya. Napakurap-kurap naman siyang umayos sa pag-upo. At si Bart, ngumiti. Sumakit ang batok ko sa nakakataas-presyon na pagmumukha niya.Aalis na sana ako, pero agad siyang humarang sa daraanan ko. Madiin kong kinuyom ang mga kamao ko. Dibdib ko, nagtambol na sa inis. Nasa amin na kasi ang tingin ng lahat. Nagsimula na rin ang bulungan. Napahapl
Mainit ang upuan ng driver’s seat, pero mas mainit ang ulo ko. Hirap na hirap akong pakalmhin ang sarili. Hindi ko nga alam kong iiwas ng tingin, o makipagtitigan kay Bart na iba ang tingin—may kakaibang ngiti.“Hi, Anessa,” malumanay niyang bati.Bahagyang nanginig ang mga daliri ko sa manibela. Sasagot na sana ako, pero bothered ako kay Ms. D na nagpalipat-lipat ang tingin sa amin.“You two know each other?” tanong niya, kilay nakataas, tinapik pa ang tuhod ni Bart na para bang sinisita ito. Pinipilit tumingin sa kanya.“Yes,” agad na sagot ni Bart. Malambing, pero pabulong. “We do.” Hindi siya tumigil doon; nanatili ang mga mata niya sa akin, malagkit, parang nang-aakit.Napakagat ako sa loob ng pisngi ko. Doon ko binuntong ang inis ko. Pinilit kong maging propesyonal. “Opo,” sagot ko, madiin, pero magalang. “I used to be Sir Bart’s secretary.” Sinadyang diniinan ko ang salitang secretary.Kumipot ang mga mata ni Bart, parang diskontento sa naging sagot ko. Pero hindi na siya nagsal
Matamlay akong pumasok sa opisina. Mabigat ang hakbang, parang may nakasabit sa balikat ko na hindi ko matanggal. Nakakainis. Dapat sana masaya ako ngayon. Nakita ko ulit si Jyrone kahapon pagkatapos ng halos isang buwan. Pero imbes na ligaya, guilt ang bumalot sa akin.Kahit pilit na siyang ngumingiti, hindi pa rin nabura ang tension sa pagitan namin. Hinatid ko siya sa hotel kung saan siya mag-stay, at sa byahe, nag-sorry pa siya. Sinabi niya, baka raw nakukulitan na ako sa kanya. At oo, ang kulit nga niya, pero hindi naman ako naiinis. Naiintindihan ko siya. Ang totoo, ako ang may kasalanan. Para akong paasa. Hinahayaan ko siyang suyuin ako, ligawan ako—pero hindi ko naman kayang suklian."I’ll wait. Even if it takes forever, I’ll wait. Because no one makes me feel the way you do, Anessa." Iyon ang iniwan niyang salita bago siya bumaba. Hanggang ngayon ay parang echo na paulit-ulit sa isip ko.Bakit ba gano’n siya? Ilang beses ko na siyang pinakiusapan. Tumigil ka na, Jyrone. Tam
Paglabas ko ng building, ramdam ko agad ang maalinsangan na hangin. Pero hindi ko na iyon pinansin. Bumungad kasi si Jyrone. Nakangiti. Mas mainit pa sa maalinsangan na panahon ang tingin sa akin. May bitbit siyang bouquet ng puting lilies—alam niyang paborito ko ang lilies, kaya iyon ang lagi niyang binibigay sa akin.Lumapit siya. “Para sa napakagandang babae na kilala ko,” sabi niya, sabay abot ng bulaklak. Pero bago pa ako makakilos—makapagsalita, dumampi ang kanyang labi sa pisngi ko.Nanigas ako. Nanlaki ang mga mata, pero hindi na ako nagreklamo. Hindi ko rin siya tinabig nang yakapin niya ako.Tinapik ko ang likod niya. Agad naman siyang bumitiw. Ngiting-ngiti na muling inabot sa akin ang bulaklak.Tinanggap ko at ngumiti nang pilit. Kunwari, hindi ako apektado sa halik at yakap niya.“Salamat, Jyrone,” mahina kong sabi.Mas lalo siyang napangiti. Lumiwanag ang mukha, kumislap pa ang mga mata. Parang may nabuhay sa loob niya.“Anong oras ka dumating?” tanong ko, para pagtakpan