๐๔ การเปลี่ยนแปลง

ค่ำคืนนั้นผ่านพ้นไปพร้อมกับคำมั่นสัญญาที่ยังคงก้องกังวานอยู่ในใจของทุกคน เช้าวันรุ่งขึ้น บรรยากาศในบ้านตระกูลหลินแปรเปลี่ยนไปอย่างเห็นได้ชัด แม้ทุกคนจะยังคงตื่นขึ้นมาทำงานตามวิถีชีวิตเดิม แต่ในแววตาของพวกเขากลับมีประกายบางอย่างที่แตกต่างออกไป มันคือประกายแห่งความหวังระคนความเคลือบแคลงสงสัย

คำประกาศของหลินเยว่ซินเมื่อคืนนี้เป็นดั่งก้อนหินที่ถูกโยนลงไปในบ่อน้ำนิ่ง ๆ แม้จะทำให้เกิดแรงกระเพื่อม แต่ก็ยังไม่มีใครรู้ว่าระลอกคลื่นนั้นจะนำพาพวกเขาไปในทิศทางใด

หลังอาหารเช้าอันเรียบง่าย ขณะที่พ่อหลินและต้าเฉียงกำลังจะคว้าจอบเสียมเพื่อออกไปทำไร่ เยว่ซินก็เอ่ยขึ้นด้วยน้ำเสียงที่หนักแน่นจริงจัง

“พ่อคะ พี่ต้าเฉียง... เดี๋ยวก่อนค่ะ หนูมีเรื่องสำคัญอยากจะคุยกับทุกคน”

การกระทำของเธอทำให้ทุกคนชะงัก นี่เป็นครั้งแรกที่เยว่ซินผู้ซึ่งเคยเป็นเพียงผู้ตามมาโดยตลอด กลับแสดงบทบาทเป็นผู้นำและร้องขอให้มีการประชุมครอบครัวอย่างเป็นทางการ

หลินเจี้ยนกั๋ววางจอบลงแล้วหันมามองลูกสาวด้วยความแปลกใจ “มีเรื่องอะไรเหรอลูก?”

เยว่ซินรอให้ทุกคนนั่งลงพร้อมหน้ากันบนม้านั่งยาว ก่อนจะเปิดประเด็นที่เธอครุ่นคิดมาตลอดทั้งคืน “เมื่อคืนที่หนูบอกว่าจะทำให้ครอบครัวเราสุขสบายขึ้น หนูไม่ได้พูดเล่น ๆ นะคะ”

เธอหยุดเว้นจังหวะ กวาดสายตามองทุกคน “หนูมีแผนแล้วค่ะ และก้าวแรกที่สำคัญที่สุดในการเปลี่ยนแปลงชะตาชีวิตของพวกเราก็คือความรู้”

คำว่าความรู้ทำให้ทุกคนขมวดคิ้วด้วยความไม่เข้าใจ

เยว่ซินอธิบายต่อ “ตราบใดที่เรายังไร้การศึกษา เราก็จะถูกกดขี่ข่มเหงและต้องใช้แรงงานแลกเงินไปตลอดชีวิต พลังที่แท้จริงที่จะทำให้เรายืนหยัดได้อย่างทัดเทียมคนอื่น คือความรู้และสติปัญญา ดังนั้น...”

เธอสูดลมหายใจเข้าลึก ๆ ก่อนจะประกาศแผนการที่อาจจะสั่นสะเทือนรากฐานของครอบครัว “หนูตัดสินใจแล้วค่ะ หนูจะไม่กลับไปเรียนที่โรงเรียนมัธยมในอำเภออีกแล้ว แต่หนูจะสอบเทียบข้ามชั้นเพื่อเข้ามหาวิทยาลัยให้เร็วที่สุด!”

“อะไรนะ!” แม่หลินเป็นคนแรกที่อุทานออกมาด้วยความตกใจ “สอบเทียบเข้ามหาวิทยาลัยเลยเหรอลูก! มันจะไปเป็นไปได้ยังไง การสอบแข่งขันระดับประเทศมันยากยิ่งกว่าการงมเข็มในมหาสมุทรซะอีกนะ!”

“ใช่แล้วลูก” พ่อหลินกล่าวเสริมด้วยสีหน้าเคร่งเครียด “คนที่เขาจะสอบเข้ามหาวิทยาลัยได้ต้องอ่านหนังสือหามรุ่งหามค่ำกันเป็นปี ๆ แล้วนี่ลูกมีเวลาเตรียมตัวอีกไม่เท่าไหร่ก็จะถึงวันสอบแล้วนะ ไหนจะค่าสมัครสอบอีก มันไม่ใช่เงินน้อย ๆ เลยสำหรับบ้านเรา”

ค่าสมัครสอบคัดเลือกเข้ามหาวิทยาลัยในยุค 80 นั้นถือเป็นเงินก้อนใหญ่สำหรับครอบครัวชาวนาอย่างตระกูลหลิน มันเป็นเงินที่สามารถซื้อข้าวสารประทังชีวิตไปได้หลายเดือน หากล้มเหลวขึ้นมาก็เท่ากับว่านำเงินก้อนนั้นไปโยนทิ้งแม่น้ำ ซึ่งนี่ก็คือสิ่งที่พ่อหลินกำลังหวาดหวั่น

“หนูรู้ค่ะว่ามันยากและเสี่ยงมาก” เยว่ซินยอมรับอย่างตรงไปตรงมา แต่แววตาของเธอยังคงเปี่ยมด้วยความมั่นใจ “แต่เวลาคือสิ่งที่มีค่าที่สุดสำหรับเราในตอนนี้ค่ะพ่อ เราจะเสียเวลาอีกสองปีในโรงเรียนมัธยมไม่ได้ หนูเชื่อว่าหนูทำได้ หนูอ่านหนังสือล่วงหน้าไปไกลมากแล้ว”

แน่นอนว่าเธอไม่สามารถบอกความจริงได้ว่าความรู้ที่เธอมีนั้นมาจากอนาคตอีกเกือบยี่สิบปีข้างหน้า เธอจึงต้องหาทางพิสูจน์ให้ทุกคนเห็น

“พี่ต้าเฉียงคะ” เธอหันไปหาพี่ชาย “หนังสือเรียนคณิตศาสตร์ม.ปลายของพี่ยังอยู่ไหมคะ?”

ต้าเฉียงพยักหน้างง ๆ ก่อนจะลุกไปหยิบหนังสือเก่าคร่ำคร่าเล่มหนึ่งออกมาจากหีบไม้ฝุ่นเขรอะ เขาสอบตกมัธยมปลายเมื่อหลายปีก่อนและไม่เคยคิดจะแตะต้องมันอีกเลย

เยว่ซินรับหนังสือมาแล้วเปิดไปที่บทท้าย ๆ ซึ่งเป็นเรื่องเกี่ยวกับแคลคูลัสที่ซับซ้อนที่สุด เธอวางหนังสือลงบนโต๊ะแล้วชี้ไปที่โจทย์ปัญหาข้อหนึ่ง

“พี่ดูข้อนี้นะคะ ถ้าใช้วิธีแก้สมการตามที่โรงเรียนสอน เราจะต้องใช้เวลาอย่างน้อยสิบห้านาที”

จากนั้นเธอก็หยิบเศษถ่านไม้ขึ้นมา แล้วบรรจงเขียนสูตรและวิธีคำนวณแบบใหม่ลงบนพื้นกระดานเก่า ๆ อย่างคล่องแคล่ว

“แต่ถ้าเราใช้วิธีนี้...” เธออธิบายขั้นตอนการแก้โจทย์ที่รวบรัดและมีประสิทธิภาพยิ่งกว่า ซึ่งเป็นเทคนิคที่ยังไม่มีการสอนในยุคนี้ “เราจะหาคำตอบได้ภายในไม่ถึงสามนาที”

ภาพที่เด็กสาวอายุสิบเจ็ดกำลังแก้โจทย์คณิตศาสตร์ระดับสูงด้วยวิธีที่ไม่มีใครเคยเห็นมาก่อน ทำให้ทุกคนในบ้านอ้าปากค้างด้วยความทึ่ง ต้าเฉียงหยิบหนังสือมาเทียบคำตอบแล้วก็ต้องเบิกตากว้าง เพราะมันถูกต้องทุกประการ!

“เยว่ซิน ลูกไปเรียนรู้วิธีนี้มาจากไหนกัน?” พ่อหลินถามด้วยความประหลาดใจ

“หนู... หนูอ่านเจอในหนังสือเก่า ๆ ที่ห้องสมุดอำเภอน่ะค่ะ” เธอตอบอย่างแนบเนียน “หนูใช้เวลาศึกษาด้วยตัวเองมานานแล้วค่ะพ่อ นี่คือเหตุผลที่หนูมั่นใจว่าจะสอบได้”

การแสดงความสามารถในครั้งนี้เปรียบเสมือนยาชั้นดีที่ช่วยคลายความกังวลของทุกคนลงไปได้มากโข พวกเขาเริ่มมองเห็นแสงริบหรี่ปลายอุโมงค์ขึ้นมาบ้างแล้ว

แต่เยว่ซินยังไม่หยุดเพียงเท่านั้น เธอมองไปยังพี่ชายและพี่สาว “พี่ต้าเฉียง พี่ซิวอิง ความรู้ไม่ใช่ของหนูคนเดียว แต่มันเป็นของพวกเราทุกคน”

“พี่ชายแข็งแรงและมีความมุ่งมั่น พี่สาวก็ละเอียดรอบคอบและหัวไว ศักยภาพของพวกพี่มีค่าเกินกว่าจะถูกทิ้งไว้ในไร่นาหรือโรงงานทอผ้า” เธอกล่าวด้วยน้ำเสียงจริงจัง “ต่อจากนี้ไปเรามาอ่านหนังสือด้วยกันนะคะ ถึงพวกพี่จะไม่ได้สอบเข้ามหาวิทยาลัยพร้อมหนู แต่ความรู้จะทำให้พวกพี่มองเห็นโอกาสที่คนอื่นมองไม่เห็น และมันจะเป็นอาวุธที่แข็งแกร่งที่สุดในการเปลี่ยนแปลงชีวิตของเรา”

คำพูดของเธอปลุกบางสิ่งบางอย่างในใจของสองพี่น้อง ตลอดชีวิตที่ผ่านมาพวกเขาถูกปลูกฝังว่าเกิดมาเพื่อใช้แรงงาน แต่ไม่เคยมีใครบอกว่าพวกเขาก็สามารถมีความรู้ได้เช่นกัน

***

และนับจากวันนั้นเป็นต้นมา กิจวัตรประจำวันของบ้านตระกูลหลินก็เปลี่ยนแปลงไปโดยสิ้นเชิง

เมื่อตะวันลับขอบฟ้า แทนที่ทุกคนจะเหนื่อยอ่อนแล้วล้มตัวลงนอนเหมือนเคย พวกเขากลับมารวมตัวกันรอบตะเกียงน้ำมันก๊าดดวงเดิม แต่คราวนี้ไม่ได้มาเพื่อกินข้าว แต่มาเพื่อเรียนหนังสือ

ภาพที่ไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อนได้กลายเป็นกิจวัตรประจำคืน ภาพของหลินเยว่ซินในบทบาทของคุณครูตัวน้อย คอยอธิบายเนื้อหาที่ซับซ้อนให้กลายเป็นเรื่องง่าย ภาพของหลินต้าเฉียง ชายหนุ่มร่างกำยำที่เคยจับแต่จอบเสียม บัดนี้กลับพยายามจับปากกาเขียนหนังสืออย่างตั้งอกตั้งใจ แม้ลายมือจะโย้เย้ไปบ้างก็ตาม และภาพของหลินซิวอิง หญิงสาวผู้เงียบขรึมที่บัดนี้ดวงตากลับทอประกายใฝ่รู้ขณะท่องศัพท์ภาษาอังกฤษ

เสียงท่องตำราเบา ๆ ที่ดังคลอไปกับเสียงจิ้งหรีดเรไรร้องระงมอยู่ภายนอก ได้เข้ามาแทนที่ความเงียบเหงาในยามค่ำคืน กลิ่นอายของดินโคลนที่เคยเป็นกลิ่นประจำบ้านเริ่มเจือจางลงด้วยกลิ่นหมึกและกระดาษจาง ๆ มันคือกลิ่นอายแห่งความเปลี่ยนแปลงที่กำลังก่อตัวขึ้นอย่างช้า ๆ แต่มั่นคง

หนึ่งสัปดาห์ผ่านไปอย่างรวดเร็ว...

วันสุดท้ายของการรับสมัครสอบเทียบใกล้เข้ามาทุกที แม้เยว่ซินจะมั่นใจในความรู้ของตัวเอง แต่ปัญหาใหญ่ที่เป็นรูปธรรมที่สุดก็ยังคงอยู่นั่นคือเงินค่าสมัคร

เย็นวันนั้น หลังจากที่ทุกคนกินข้าวเสร็จ แม่หลินก็หยิบห่อผ้าเก่า ๆ ที่ซ่อนไว้ใต้เตียงออกมาอย่างลังเล เธอคลี่ผ้าออกอย่างเบามือเผยให้เห็นธนบัตรใบละหนึ่งหยวนและห้าหยวนเก่า ๆ ปึกหนึ่ง พร้อมกับเศษเหมาอีกจำนวนหนึ่ง

“นี่คือเงินเก็บทั้งหมดที่บ้านเรามี” เธอกล่าวเสียงแผ่ว “มันมีอยู่สิบห้าหยวน น่าจะพอค่าสมัครสอบของลูกพอดี แต่ถ้าเราใช้เงินก้อนนี้ไป เราก็จะไม่เหลือเงินติดบ้านไว้ซื้อข้าวสารเลยนะลูก”

ทุกคนเงียบกริบ สิบห้าหยวนคือเงินทั้งหมดที่พวกเขาหามาได้จากการทำงานหนักและอดออมมาเกือบทั้งปี เพราะการนำเงินก้อนนี้ไปใช้จึงไม่ต่างอะไรกับการเดิมพันครั้งใหญ่ที่มีชีวิตของทุกคนเป็นประกัน

เยว่ซินมองเงินในห่อผ้าแล้วส่ายหน้าช้า ๆ “ไม่ได้ค่ะแม่ เงินก้อนนี้ต้องเก็บไว้เป็นเงินสำรองของครอบครัว”

จากนั้นเธอก็ลุกขึ้น เดินไปที่มุมห้องของตัวเองแล้วหยิบกล่องไม้ใบเล็กที่ซ่อนไว้ใต้ฟูกนอนออกมา เธอเปิดมันออกจนเห็นข้างในที่มีธนบัตรและเศษเหรียญจำนวนหนึ่งอัดแน่นอยู่

“นี่คือเงินที่หนูเก็บออมมาตั้งแต่เด็ก ๆ ค่ะ ทั้งเงินแต๊ะเอียวันตรุษจีน แล้วก็เงินที่ได้จากการช่วยป้าข้างบ้านสานตะกร้าขาย” เธอเทเงินทั้งหมดลงบนโต๊ะแล้วเริ่มนับอย่างคล่องแคล่ว “สิบหยวน สิบเอ็ดหยวน... สิบสองหยวนกับอีกห้าเหมา พอดีเป๊ะเลยค่ะ!”

แม่หลินเห็นดังนั้นก็รีบเข้ามาห้าม “ไม่ได้นะเยว่ซิน นั่นมันเป็นเงินเก็บของลูกนะ ลูกเก็บมันไว้เถอะ เกิดสอบไม่ได้ขึ้นมาอย่างน้อยลูกก็ยังมีเงินก้อนนี้ติดตัว”

นี่คือความรักของผู้เป็นแม่ที่คิดถึงความปลอดภัยของลูกก่อนเสมอ แม้จะขัดกับความฝันอันยิ่งใหญ่ก็ตาม

เยว่ซินจับมือที่เหี่ยวย่นของมารดาขึ้นมากุมไว้แน่น ดวงตาของเธอฉายแววเด็ดเดี่ยวแต่ก็อ่อนโยน “แม่คะ ลิขิตฟ้าหรือจะสู้มานะตน หนูเชื่อว่าความพยายามของหนูจะไม่สูญเปล่า”

“การเก็บเงินก้อนนี้ไว้โดยไม่ทำอะไรเลยต่างหากคือความเสี่ยงที่สุด เพราะมันหมายความว่าชีวิตของพวกเราจะไม่มีวันเปลี่ยนแปลง” เธอกล่าวอย่างหนักแน่น “แต่การนำเงินก้อนนี้ไปลงทุนกับอนาคต คือความหวังค่ะแม่”

เธอรวบเงินสิบสองหยวนห้าเหมานั้นใส่กระเป๋าเสื้ออย่างเรียบร้อย แล้วหันไปโค้งคำนับให้พ่อกับแม่

“พ่อคะ แม่คะ หนูจะไปที่อำเภอเพื่อสมัครสอบเดี๋ยวนี้เลยค่ะ”

“เดี๋ยว! จะไปตอนนี้เลยเหรอลูก” แม่หลินร้องทักด้วยความเป็นห่วง “นี่มันก็จะย่ำค่ำแล้วนะ เดินทางคนเดียวมันอันตราย”

“ผมจะไปกับน้องเล็กเองครับ!” ต้าเฉียงลุกขึ้นยืนทันที “ผมจะไปส่งเยว่ซินเองครับแม่ ไม่ต้องห่วง”

เยว่ซินยิ้มให้พี่ชายอย่างขอบคุณ แล้วหันกลับมามองครอบครัวเป็นครั้งสุดท้าย

“รอฟังข่าวดีจากหนูนะคะ”

ว่าแล้วเธอก็หมุนตัวเดินออกจากประตูไปอย่างไม่ลังเล ท่ามกลางสายตาเป็นห่วงของพ่อแม่และพี่สาว แต่ทุกคนก็รู้ดีว่าไม่มีอะไรจะมาหยุดยั้งการตัดสินใจของเธอในครั้งนี้ได้อีกแล้ว